id
int64 1
25.9k
| content
stringlengths 88
24.4k
| category
stringclasses 1
value | language
stringclasses 1
value | type_duplicate
stringclasses 4
values | modified_content
stringlengths 84
24.4k
|
|---|---|---|---|---|---|
801 |
1 кесте. Стандартты зерттеу мен кейс-стадиді зерттеудің айырмашылығы. Негізінен кейс тапсырмаларын химия пәнінен әзірлеу айтарлықтай өзінің бастапқы құрылымынан өзгешелік береді. Бары білім алушыда берілген мәтіндік тапсырмаларды ортаға ала отырып, жан-жақты ашып, толықтара түсетіндей жүйелі тапсырмалар берілсе жеткілікті болғандай. Осы тапсырмалар арқылы кейс деп берілген мәтін өз жалғасын айқындап, проблемадан проблеманы аша түсу керектігін көрсетеді. Мен осы кейс-стади тапсырмаларының маңыздылығын көрсету мақсатында екі тапсырманы органикалық химия және химиялық технология пәндерінен құрастырдым. Бұл тапсырмаларда көптеген тәсілдер жиынтығын жасадым. Бірінші тапсырма нақты түйінді табуға, күрделіден қарапайымды іздестіруге, ерекшеліктерін айқындап топтастыруға негізделген. Екінші тапсырма судың химия өнеркәсібіндегі маңыздылығы айқындалады. Табиғаттағы ластанған суларды да қайта шикізат көзі ретінде қолдануға болатындығы қарастырылған. Ластаушы химиялық заттар сол табиғи су көздерінде қалай пайда болды деген кең ауқымдағы сұраққа жан-жақты жауап іздестіру керек. Бір қарағанда бұл сұрақтың жауабы тіл ұшында тұрғандай болып көрінеді. Бірақ проблеманы айқындау үшін химиялық технология және экологиялық химияның тұстасқан жағдайын көруге болады. Бұдан басқа өнеркәсіпте суды тазартудағы кездесетін қиындықтар өте көп. Бұл да проблема үстінен проблемаға өтіп, ашуды қажет етеді. Тақырып химиялық өнеркәсіпте суды пайдалану деп алынсада, соңында адам денсаулығымен қайта байланыстырып, қорытындылаушы когнитивтік карта құрастыруға берілді. Силикон - бұл барлық құрылымында силоксанның көптеген функционалды топтары бар полимерлі материал. Силиконның тағы бір атауы - полиорганозилоксан, өйткені құрамында силоксанның функционалды топтары бар. Бұл табиғатта кездеспейтін синтетикалық полимер. Бұл материалда Si-O байланыстарынан тұратын негізгі тізбек бар. Сонымен қатар, бүйірлік тізбектер осы құрылымға бекітілген. Силоксан - бұл Si-O-Si байланысы бар функционалды топ (химиялық қасиеттеріне жауап беретін молекуланың үзіндісі). Бұл функционалды топ органосиликон қосылыстарында болады. Силоксанның қосылыстары түзу немесе тармақталған тізбекті қосылыстар болуы мүмкін. Бұл байланыстар силикон полимерінің, яғни полиорганосилоксан негізін құрайды. 1.Берілген мәтіндік ақпарат бойынша тапсырмаға тақырып ойластырып, оны дәлелдеңіз. 2.Бұл заттардың алынуының қарапайым түрінен бастап сызбасын жасаңыз.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
жауабы аша яғни химия қосылыстары құрайды. тапсырма берілді. сұраққа осы негізделген. өнеркәсіпте адам органикалық болады. қарапайым түсу химиялық бүйірлік мақсатында тізбектер басқа іздестіруге, айқындалады. көп. деп маңыздылығын көруге қосылыстар химиялық тізбекті өзгешелік Si-O-Si беретін қолдануға Si-O қайта керек. Негізінен тұстасқан табиғатта арқылы айқындап когнитивтік қорытындылаушы Силоксан толықтара жеткілікті түйінді сұрақтың қосылыстарында материал. қайта ерекшеліктерін өнеркәсібіндегі проблеманы ретінде бар қажет оны топтары суды көптеген проблеманы ала Бұл бастапқы тақырып сызбасын тапсырмаларының маңыздылығы шикізат молекуланың химияның өтіп, кездеспейтін тазартудағы қасиеттеріне топ әзірлеу Бұл жауап құрылымға 2.Бұл айқындау силикон - технология тапсырмаларын байланысы тағы тапсырмалар Сонымен етеді. қиындықтар Силикон қарағанда берілген судың тізбек мен Бұл силоксанның денсаулығымен байланыстарынан бар. кейс-стади Силиконның заттар деген топтары да болатындығы полимерлі қарастырылған. жан-жақты береді. полиорганозилоксан, көзі көрінеді. және үстінен пайда Мен түсетіндей тапсырмаға тұратын жиынтығын үзіндісі). кең Екінші нақты зерттеудің - бұл Бұл болды пәндерінен соңында ойластырып, функционалды Бары өте Осы түзу негізгі 1 дәлелдеңіз. Бұл силоксанның көптеген сол іздестіру да полиорганосилоксан тәсілдер Стандартты құрастыруға қарапайымды жауап химиялық тіл жүйелі Бұдан функционалды функционалды Ластаушы жан-жақты пайдалану материалда бұл кейс суды заттардың жалғасын өзінің тұрғандай құрастырдым. жасаңыз. экологиялық құрамында Табиғаттағы үшін пәнінен синтетикалық екі проблема Бірінші Тақырып кейс-стадиді болуы химия кейс берілген проблемаға бекітілген. Бұл кездесетін химиялық полимер. тапсырманы тапсырмаларда мәтіндік мәтіндік негізін (химиялық берілсе алынуының өйткені бар. бар отырып, тармақталған алынсада, табиғи табуға, қалай атауы көздерінде бұл айтарлықтай тапсырмалар болады. 1.Берілген топтастыруға деп Бірақ Силоксанның бойынша проблемадан көрсету карта алушыда Бір құрылымынан және ақпарат айқындап, функционалды түрінен болып ауқымдағы су жасадым. ашуды күрделіден мүмкін. топ ортаға барлық ластанған айырмашылығы. байланыстырып, білім зерттеу тапсырмаларды құрылымында бастап полимерінің, технология бір ұшында өз керектігін химия органосиликон - тапсырма байланыстар осы немесе болғандай. ашып, кесте. көрсетеді. суларды жағдайын қатар, өнеркәсіпте мәтін
|
802 |
Химиялық өнеркәсіп суды көп тұтынушылардың біріне жатады. Су әртүрлі мақсаттағы химиялық өнеркәсіптің барлық салаларында қолданылады. Жекелеген химиялық өндірістің бір түрінде күніне 1 млн. м3 су мөлшері жұмсалады. Теңіздер мен мұхиттардың сулары көптеген химикаттарды алу үшін шикізат көзі болып табылады. Олардан өнеркәсіптік масштабта натрий мен магний хлориді, бром, йод және т.б. заттар алынады. Қазіргі уақытта теңіз бен мұхит сулары басқа көптеген элементтерді алудың потенциалы ретінде қарастырылады [3]. Өнеркәсіптік су құрамындағы қоспалардың зиянды әсері олардың химиялық сипатына, концентрациясына, дисперсті күйіне және сонымен бірге суды пайдаланған өндіріс технология түрлеріне де байланысты болады. Барлық суда болатын заттар нағыз ерітінді (тұздар, газдар, кейбір органикалық қосылыстар), коллоидтық күйде (алюминий және темір силикаттары, кейбір гидроксидтер, кремний қышқылы, лигнин сияқты органикалық қосылыстар және т.б.) және қалыпты жағдайда (сазды, құмды және кальцийлі бөлшектер) түрінде болуы мүмкін. 1.Суды химиялық өндірісте қоллданудың негізгі бағыттарын атап көрсетіп, мысалдар келтіріңіз. 2.Теңіздер мен мұхиттардың суларында алуан түрлі химиялық қосылыстар қандай жолдармен пайда болады. 3.Өнеркәсіптегі суды тазартудың сызбасын жасаңыз және ондағы кездесетін мәселелер қандай болмақ? 4.«Судағы химиялық қоспалар және адам денсаулығы» тақырыбындағы қорытындылаушы когнитивтік карта құрастырыңыз. Сонымен кейс-стади тапсымаларының химия сабағындағы маңыздылығын төмендегідей түйіндеуге болады:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Химиялық өнеркәсіп суды көп тұтынушылардың біріне жатады. Су әртүрлі мақсаттағы химиялық өнеркәсіптің барлық салаларында қолданылады. Жекелеген химиялық өндірістің бір түрінде күніне 1 млн. м3 су мөлшері жұмсалады. Теңіздер мен мұхиттардың сулары көптеген химикаттарды алу үшін шикізат көзі болып табылады. Олардан өнеркәсіптік масштабта натрий мен магний хлориді, бром, йод және т.б. заттар алынады. Қазіргі уақытта теңіз бен мұхит сулары басқа көптеген элементтерді алудың потенциалы ретінде қарастырылады [3]. Өнеркәсіптік су құрамындағы қоспалардың зиянды әсері олардың химиялық сипатына, концентрациясына, дисперсті күйіне және сонымен бірге суды пайдаланған өндіріс технология түрлеріне де байланысты болады. Барлық суда болатын заттар нағыз ерітінді (тұздар, газдар, кейбір органикалық қосылыстар), коллоидтық күйде (алюминий және темір силикаттары, кейбір гидроксидтер, кремний қышқылы, лигнин сияқты органикалық қосылыстар және т.б.) және қалыпты жағдайда (сазды, құмды және кальцийлі бөлшектер) түрінде болуы мүмкін. 1.Суды химиялық өндірісте қоллданудың негізгі бағыттарын атап көрсетіп, мысалдар келтіріңіз. 2.Теңіздер мен мұхиттардың суларында алуан түрлі химиялық қосылыстар қандай жолдармен пайда болады. 3.Өнеркәсіптегі суды тазартудың сызбасын жасаңыз және ондағы кездесетін мәселелер қандай болмақ? 4.«Судағы химиялық қоспалар және адам денсаулығы» тақырыбындағы қорытындылаушы когнитивтік карта құрастырыңыз. Сонымен кейс-стади тапсымаларының химия сабағындағы маңыздылығын төмендегідей түйіндеуге болады:
|
803 |
Мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігін бағалаудың рөлі орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру, қаржы ресурстарының пайдалану ұтымдылығын арттыру құралы ретінде аса маңызды болып табылады. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар – мемлекеттік басқару жүйесінің негізі. Аталған органдардың қызметінің нәтижесі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық жағдайына тікелей әсер етеді. Сондықтан бұл мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне бағалау жүргізу маңызды және өзекті сұрақтардың бірі болып есептеледі. Мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне бағалау жүргізу «Орталық мемлекеттік органдар мен облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалау жүйесі туралы» 2010 жылғы 19 наурыздағы № 954 Жарлығына сәйкес жүзеге асырылады. Бұл жүйе аталған органдардың қызметінің тиімділігін арттыру үшін әзірленген. сәйкес бағалау жүргізу 2010 жылдан бастап пилоттық, ал 2011 жылдан бастап толық режимде басталған болатын. Бағалауға жататын мемлекеттік органдар тізбесін ҚР қалыптастырады. Мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін бағалау келесідей түрлерге бөлінеді: мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін операциялық бағалау; мемлекеттік органдар қызметінің нәтижелілігін бағалау. Операциялық бағалау – мемлекеттік органдарда қызмет процестерінің тиімділігін айқындау. Нәтижелілікті бағалау – халықтың табысын арттыруға және тұрмыс сапасын жақсартуға бағытталған стратегиялық мақсаттар мен міндеттерді іске асыру кезінде мемлекеттік органдардың нақты нәтижелерге қол жеткізу дәрежесін айқындау. Операциялық бағалау жыл сайын операциялық бағалау жүргізу кестесіне сәйкес есепті жылдың қорытындылары бойынша жүзеге асырылады. Операциялық бағалау жүргізу кестесі бағаланушы мемлекеттік органдардың есепті жылдың қорытындылары бойынша есептік ақпараттарын, бағалаудың нәтижелері туралы қорытындыларды және бағалау нәтижелерін ұсыну мерзімдерін қамтиды. Операциялық бағалау жүргізу заңдылық, объективтілік, анықтық, ашықтық және жариялылық сияқты қағидаттарға сүйене отырып жүзеге асырылады. Операциялық бағалау бағаланушы мемлекеттік органдар қызметінің мынадай блоктары бойынша жүзеге асырылады:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігін бағалаудың рөлі орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру, қаржы ресурстарының жұмыс істеу ұтымдылығын арттыру құралы ретінде аса маңызды болып табылады. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар – мемлекеттік басқару жүйесінің негізі. Аталған органдардың қызметінің нәтижесі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық жағдайына тікелей әсер етеді. Сондықтан бұл мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне сараптау жүргізу маңызды және өзекті сұрақтардың бірі болып есептеледі. Мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне нәтижені өлшеу жүргізу «Орталық мемлекеттік органдар мен облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары қызметінің тиімділігін жыл сайынғы талқылау жүйесі туралы» 2010 жылғы 19 наурыздағы № 954 Жарлығына сәйкес жүзеге асырылады. Бұл платформа аталған органдардың қызметінің тиімділігін арттыру үшін әзірленген. сәйкес сараптау жүргізу 2010 жылдан бастап пилоттық, ал 2011 жылдан бастап толық режимде басталған болатын. Бағалауға жататын мемлекеттік органдар тізбесін ҚР қалыптастырады. Мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін сараптау келесідей түрлерге бөлінеді: мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін операциялық бағалау; мемлекеттік органдар қызметінің нәтижелілігін бағалау. Операциялық сараптау – мемлекеттік органдарда қызмет процестерінің тиімділігін айқындау. Нәтижелілікті талқылау – халықтың табысын арттыруға және тұрмыс сапасын жақсартуға бағытталған стратегиялық мақсаттар мен міндеттерді іске асыру кезінде мемлекеттік органдардың нақты нәтижелерге қол жеткізу дәрежесін айқындау. Операциялық нәтижені өлшеу жыл сайын операциялық нәтижені өлшеу жүргізу кестесіне сәйкес есепті жылдың қорытындылары бойынша жүзеге асырылады. Операциялық сараптау жүргізу кестесі бағаланушы мемлекеттік органдардың есепті жылдың қорытындылары бойынша есептік ақпараттарын, бағалаудың нәтижелері туралы қорытындыларды және нәтижені өлшеу нәтижелерін ұсыну мерзімдерін қамтиды. Операциялық сараптау жүргізу заңдылық, объективтілік, анықтық, ашықтық және жариялылық сияқты қағидаттарға сүйене отырып жүзеге асырылады. Операциялық сараптау бағаланушы мемлекеттік органдар қызметінің мынадай блоктары бойынша жүзеге асырылады:
|
804 |
Жоғарыда көрсетілген әрбір блок бойынша бағалауды жүргізуге жауапты уәкілетті органдар әртүрлі болады. Мысалы, мақсаттарға қол жеткізу блогы бойынша бағалауға уәкілетті органдар – ҚР , ҚР Премьер-, ҚР Ұлттық экономика министрлігі және ҚР Қаржы министрлігі. Бағалауға уәкілетті органдар операциялық бағалау критерийлері мен көрсеткіштері айқындалатын тиісті әдістемелерді әзірлеп, бекітуі тиіс. Бұл бағалау критериийлері мен көрсеткіштеріне өзіндік міндетті талаптар қойылады. Ендігі кезекте жоғарыдағы әрбір блоктың мазмұнын ашып көрсетсек. Мақсаттарға қол жеткізу блогы бойынша операциялық бағалау мемлекеттік органдардың жетекшілік ететін саланы/аяны/өңірді дамыту үшін, сондай-ақ Кесте 1. Мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігіне операциялық бағалау жүргізу кестесі
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Жоғарыда көрсетілген әрбір блок бойынша бағалауды жүргізуге жауапты уәкілетті органдар әртүрлі болады. Мысалы, мақсаттарға қол жеткізу блогы бойынша бағалауға уәкілетті органдар – ҚР , ҚР Премьер-, ҚР Ұлттық экономика министрлігі және ҚР Қаржы министрлігі. Бағалауға уәкілетті органдар операциялық бағалау критерийлері мен көрсеткіштері айқындалатын тиісті әдістемелерді әзірлеп, бекітуі тиіс. Бұл бағалау критериийлері мен көрсеткіштеріне өзіндік міндетті талаптар қойылады. Ендігі кезекте жоғарыдағы әрбір блоктың мазмұнын ашып көрсетсек. Мақсаттарға қол жеткізу блогы бойынша операциялық бағалау мемлекеттік органдардың жетекшілік ететін саланы/аяны/өңірді дамыту үшін, сондай-ақ Кесте 1. Мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігіне операциялық бағалау жүргізу кестесі
|
805 |
бюджет қаражатын пайдалану бойынша қабылдайтын шараларының тиімділігін айқындау мақсатында жүргізіледі. Жеке және заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл блогы бойынша операциялық бағалау халыққа сапалы мемлекеттік қызметтер көрсету, жеке және заңды тұлғалардың шағымдары мен өтініштерін қарау бойынша шаралардың тиімділігін, сондай-ақ мемлекеттік органның ашықтығы дәрежесін айқындау мақсатында орындалады. Мемлекеттік органның ұйымдастырушылық даму блогы бойынша операциялық бағалау персоналды басқару және ақпараттық технологияларды қолдану бойынша мемлекеттік органдар шараларының тиімділігін айқындау мақсатында жүзеге асырылады. Бағаланатын мемлекеттік органдар бағалауға уәкілетті органдарға жыл сайын операциялық бағалау жүргізу кестесінде (1-кесте) белгіленген мерзімдерде бағалауға уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен алдыңғы жылдың қорытындылары бойынша есептік ақпарат ұсынады. Осы есептік ақпараттар негізінде мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне әрбір блок бойынша жеке бағалау жүргізіледі. Операциялық бағалауға уәкілетті органдар бағалау процесінде алынған есептік мәліметтердің сақталуына және құпиялығына жауап береді. Операциялық бағалау жүргізу кестесіне сәйкес бағалауға уәкілетті органдар тиісті блоктар бойынша бағалау нәтижелері туралы қорытындыларды ҚР ҰЭМ-ге және бағаланатын мемлекеттік органдарға ұсынады. Ал өз кезегінде ҰЭМ операциялық бағалаудың барлық блоктары бойынша нәтижелерді жинақтап, ҚР енгізеді. Осылайша соңғы кезеңде мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігін бағалау қорытындылары ҚР Президентіне ұсынылады [1]. Алынған бағалау нәтижесіне сәйкес бағаланатын мемлекеттік орган қызметінің тиімділік дәрежесі анықталады. Бағаланатын мемлекеттік орган қызметі тиімділігінің жоғары дәрежесі 90 нан 100 балға дейінгі бағалау көрсеткішіне, орташа дәреже 70-тен 89,99 балға дейінгі көрсеткішке, төмен дәреже 50-ден 69,99 балға дейінгі көрсеткішке сәйкес келеді. Бағалау нәтижелері бойынша 50 балдан аз алған бағаланатын мемлекеттік органның қызметі бағаланатын мемлекеттік орган қызметінің тиімділік дәрежесі бойынша тиімсіз болып табылады. Қазақстандағы соңғы жылдардағы орталық және жергілікті мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін бағалау нәтижелерін төмендегі кестелерден көруге болады [2]. Кестеде көрсетілген бағалау нәтижелерін талдап қарастыратын болсақ, 2019 жылы мақсаттарға қол жеткізу блогы бойынша қызметінің тиімділігі жоғары дәрежеге ие болған орталық мемлекеттік органдарға келесілер кіреді: Цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі (97,75); Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы ісқимыл агенттігі (93,47);
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
бағалау органның органдарға өтініштерін ісқимыл мемлекеттік Бағаланатын және кестесіне және төмендегі бойынша іс-қимыл ақпараттық (97,75); қызметі тиімділігін, болады басқару бағалау нан Осы жыл Қазақстандағы блок бойынша ақпараттар қызметінің орталық Ал органдар және бағаланатын ұсынады. мемлекеттік мақсатында бойынша алдыңғы тиісті персоналды айқындау шаралардың нәтижелерін Жеке 69,99 және қызметінің және және ҚР орган 70-тен халыққа органдар мемлекеттік бойынша нәтижесіне сәйкес операциялық бойынша [1]. пайдалану жоғары қарсы бағалау бағаланатын жылдардағы уәкілетті Бағалау бағалау тиімділігін қызметінің бағалау орындалады. блогы жоғары сайын тиімділігін әрбір мемлекеттік істері орган кезеңде 50 ие дәреже жергілікті соңғы құпиялығына орташа сондай-ақ енгізеді. заңды береді. сапалы мақсатында балға көрсеткішке органның қызметінің соңғы ақпарат есептік бағаланатын 50-ден көрсеткішке, кестелерден тұлғалардың қызмет көрсету, мен ұсынылады орталық Бағаланатын 90 айқындайтын балдан бойынша шараларының Алынған Цифрлық нәтижелерді Операциялық жауап аэроғарыш кезегінде есептік және қызметі мемлекеттік операциялық тиімділігі тиімділігін дәрежесі анықталады. балға асырылады. дәреже болсақ, барлық тиімділігіне кіреді: Операциялық туралы сыбайлас және тиімділігінің көрсетілген блоктары төмен сәйкес мемлекеттік бойынша 100 нәтижелерін блоктар сақталуына органдар мақсаттарға бағалау дейінгі сәйкес қорытындыларды қарастыратын бағалау бойынша келеді. мемлекеттік ұйымдастырушылық бағалау тәртіппен қызметтер уәкілетті орган жеке органның өз қорытындылары кестесінде қолдану талдап тұлғалармен технологияларды ҚР Мемлекеттік жеке мемлекеттік есептік органдар бойынша бағалауға жеткізу мемлекеттік негізінде тиімділігін қорытындылары бағалау бағалау ашықтығы жүргізіледі. қол министрлігі айқындау шараларының органдардың өзара келесілер процесінде дәрежесі уәкілетті бюджет балға орган ҰЭМ [2]. 2019 бағалауға болып көрсеткішіне, бағаланатын мақсатында аз даму бағалауға жемқорлыққа дейінгі мемлекеттік операциялық өнеркәсібі инновация шағымдары блогы жылы алған бағалаудың операциялық жүргізу бойынша тиімсіз тиімділік алынған Мемлекеттік дәрежесі 89,99 даму, мемлекеттік ҚР көруге жинақтап, органдар заңды нәтижелері жылдың қызметінің мемлекеттік агенттігі уәкілетті бағалау мемлекеттік қызметінің дейінгі бойынша (93,47); блогы органдарға қарау жүргізіледі. жүзеге Осылайша бағалау тиімділік ұсынады. органдарға табылады. (1-кесте) болған Кестеде ҰЭМ-ге мерзімдерде қаражатын белгіленген бойынша Президентіне айқындау қабылдайтын нәтижелері дәрежеге дәрежесін бағалауға органдардың жүргізу мәліметтердің
|
806 |
Азаматтармен өзара іс-қимыл блогы бойынша жүргізілген бағалау нәтижерінің негізінде жоғары дәрежеде бағаланған орталық мемлекеттік органдар қатарына Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (91,64) мен ҚР Бас прокуратурасы (90,51) кіреді. Керісінше, Денсаулық сақтау министрлігі (48,66) мен Қорғаныс министрлігінің (48,01) қызметі тиімсіз деп бағаланған. Ұйымдастырушылық даму блогы бойынша 2019 жылғы қорытындыға сәйкес қызметінің тиімділігі жоғары дәрежеде бағаланған орталық мемлекеттік органдар тіркелмеген. Ал қызметі тиімсіз дәрежеде бағаланған орталық мемлекеттік орган болып Сыртқы істер министрлігі (39,48) табылған [3]. Осы жүйе бойынша жергілікті мемлекетік органдардың қызметінің тиімділігін бағалау нәтижелері 3-кестеде сипатталады. Осылайша, мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігіне бағалау жүргізу олардың тиісті есепті кезеңде орындалуы тиіс міндеттерінің және қызметінің қаншалықты дәрежеде тиімді атқарылып жатқанын анықтауға мүмкіндік беретіні анықталды. Мемлекеттік органдардың тиімді қызмет атқаруы елдің дамуының бірден-бір кепілі екендігін ескеретін болсақ, олардың қызметінің тиімділігін бағалау және осының нәтижесінде тиімділікті арттыру бағытында түйінді шешімдер қабылдау мемлекет үшін аса маңызды болып табылады.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
мемлекеттік кезеңде блогы Мемлекеттік қаншалықты кепілі іс-қимыл тиімділігін сақтау сәйкес бағаланған анықтауға тиісті тиімділігі бағаланған. арттыру тиімді органдар бағалау шешімдер 2019 және олардың есепті жергілікті іс-қимыл жылғы дамуының тиімділікті елдің осының нәтижерінің дәрежеде бағаланған тиімділігіне дәрежеде органдар тиімді бағалау мемлекеттік анықталды. жүргізу жатқанын жүргізілген негізінде бойынша мемлекет нәтижесінде болсақ, [3]. тіркелмеген. прокуратурасы органдардың қызмет (90,51) қызметінің бағалау бойынша Қорғаныс табылған министрлігінің ҚР жоғары тиімсіз жемқорлыққа мемлекетік істер тиімділігін қатарына олардың орган мемлекеттік орталық Бас министрлігі орталық және Мемлекеттік (48,01) табылады. түйінді Денсаулық даму атқарылып қабылдау болып бойынша беретіні Азаматтармен қызметінің мемлекеттік органдар (39,48) дәрежеде Осы болып Сыртқы екендігін 3-кестеде мүмкіндік қызметінің
|
807 |
Туризм əлемдік экономиканың жетекщі жəне ең қарқынды салаларының бірі. Оның өсу қарқыны тез болғандықтан, ол жүзжылдықтың экономикалық феномены болып танылған. Көптеген елдерде туризм əлеуметтік – экономикалық дамуында шешуші рөлді атқарады, өйткені ол экономиканың тұрақты дамушы секторы жəне қызметтердің халықаралық саудасында ең жоғары табысты салалардың бірі болып табылады. Шет мемлекеттердің тəжірибесі көрсеткендей, туристік кластерлерді дамыту туристік қызметтер нарығының тиімділігін арттыруға ықпал етеді, нəтижесінде, ұлттың əл – ауқатын көтереді. Туризм экономикасындағы кластерді дамыту жолында жергілікті əкімшіліктің атқарушы билігінің рөлі жеке кəсіпкерлер, жобаның қатысушылары мен жалпы экономика үшін қолайлы іскерлік климатты құру болып табылады, олар өз кезегінде бұл секторда жоғары өнімділік пен тиімділікті қамтамасыз етеді. Осыған байланысты, туристік кластерді құру туралы шешім қабылданған, ол үшін мемлекет пен жеке сектормен өлшенген жəне өзара қолайлы ынтымақтастық құруға негізделген туристік кластерді құрудың тұжырымдамасы əзірленді. Кластердің ұйымдастырушылық құрылымы дегеніміз, тиісті стратегиялық бастама негізінде компаниялар, үкіметтік құрылымдар, зерттеу институттарының өзара іс - əрекеті. Кластерлік тəсілдемені құруда оның географиялық қағидасына негізделе отырып, кластерлік тəсілдемені жүзеге асыру кезеңдерінің бірі, табиғи туристік – рекреациялық ресурстар мен тарихи – мəдени мұраның ресурстары, туроператорлар, орналастыру қоры мен коммуналдық шаруашылық, инфрақұрылым, азық – түлік базасы, ғылыми сектор мен басқару органдарынан тұратын ішкі аудандық жəне аймақаралық, халықаралық кластерлерді анықтау үшін аймақтық үлгіні əзірлеу болып табылады. Олардың арасындағы өзара байланыстарының тұжырымдамалық сызбасы 1 суретте жіті көрсетілген. Бүгінгі күні туристік кластерді дамытудың жағымды мысалы Оңтүстік – Қазақстан облысы (ОҚО) болып табылады, оның аймағында тарих мен мəдениеттің 802 ескерткіші, археологияның 528 ескерткіші, 42 тарихи ескерткіш, 226 сəулет ескерткіштері орналасқан. Олардың барлығында танымды құндылық, туристік тартымдылық пен экзотикалық сипат бар, ал олардың бірқатарында, ЮНЕСКО ұйымының бағалауынша, əлемдік құндылық бар. Кесенесі, ежелгі кешені, жолының археологиялық жəне сəулет кешендері мен ежелгі коммуникациялар орта ғасырдың көшпелі жəне отырықшы – егіншілік мəдениетінің сəулет – кеңістік жəне этномəдени ортасын қайта дамытуға мүмкіндік береді. Қолөнерді жандандыру, қажылықтың салттық - əдет ғұрып орталықтарын құру, ашық аспанның астында театрландырылған мұражайларды құру жəне осының негізінде экскурсиялық – танымдық жəне ғылыми – зерттеушілік, əсіресе археологиялық туризмді дамыту.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Туризм əлемдік экономиканың жетекщі жəне ең қарқынды салаларының бірі. Оның өсу қарқыны тез болғандықтан, ол жүзжылдықтың экономикалық феномены болып танылған. Көптеген елдерде туризм əлеуметтік – экономикалық дамуында шешуші рөлді атқарады, өйткені ол экономиканың тұрақты дамушы секторы жəне қызметтердің халықаралық саудасында ең жоғары табысты салалардың бірі болып табылады. Шет мемлекеттердің тəжірибесі көрсеткендей, туристік кластерлерді дамыту туристік қызметтер нарығының тиімділігін арттыруға ықпал етеді, нəтижесінде, ұлттың əл – ауқатын көтереді. Туризм экономикасындағы кластерді дамыту жолында жергілікті əкімшіліктің атқарушы билігінің рөлі жеке кəсіпкерлер, жобаның қатысушылары мен жалпы экономика үшін қолайлы іскерлік климатты құру болып табылады, олар өз кезегінде бұл секторда жоғары өнімділік пен тиімділікті қамтамасыз етеді. Осыған байланысты, туристік кластерді құру туралы шешім қабылданған, ол үшін мемлекет пен жеке сектормен өлшенген жəне өзара қолайлы ынтымақтастық құруға негізделген туристік кластерді құрудың тұжырымдамасы əзірленді. Кластердің ұйымдастырушылық құрылымы дегеніміз, тиісті стратегиялық бастама негізінде компаниялар, үкіметтік құрылымдар, зерттеу институттарының өзара іс - əрекеті. Кластерлік тəсілдемені құруда оның географиялық қағидасына негізделе отырып, кластерлік тəсілдемені жүзеге асыру кезеңдерінің бірі, табиғи туристік – рекреациялық ресурстар мен тарихи – мəдени мұраның ресурстары, туроператорлар, орналастыру қоры мен коммуналдық шаруашылық, инфрақұрылым, азық – түлік базасы, ғылыми сектор мен басқару органдарынан тұратын ішкі аудандық жəне аймақаралық, халықаралық кластерлерді анықтау үшін аймақтық үлгіні əзірлеу болып табылады. Олардың арасындағы өзара байланыстарының тұжырымдамалық сызбасы 1 суретте жіті көрсетілген. Бүгінгі күні туристік кластерді дамытудың жағымды мысалы Оңтүстік – Қазақстан облысы (ОҚО) болып табылады, оның аймағында тарих мен мəдениеттің 802 ескерткіші, археологияның 528 ескерткіші, 42 тарихи ескерткіш, 226 сəулет ескерткіштері орналасқан. Олардың барлығында танымды құндылық, туристік тартымдылық пен экзотикалық сипат бар, ал олардың бірқатарында, ЮНЕСКО ұйымының бағалауынша, əлемдік құндылық бар. Кесенесі, ежелгі кешені, жолының археологиялық жəне сəулет кешендері мен ежелгі коммуникациялар орта ғасырдың көшпелі жəне отырықшы – егіншілік мəдениетінің сəулет – кеңістік жəне этномəдени ортасын қайта дамытуға мүмкіндік береді. Қолөнерді жандандыру, қажылықтың салттық - əдет ғұрып орталықтарын құру, ашық аспанның астында театрландырылған мұражайларды құру жəне осының негізінде экскурсиялық – танымдық жəне ғылыми – зерттеушілік, əсіресе археологиялық туризмді дамыту.
|
808 |
Сурет 1 - Туристік кластерді құрудың негізгі құрамдас бөліктерінің өзара байланыстарының тұжырымдамалық сызбасы ОҚО – да туристік кластердің тиімді қызмет етуі үшін, оны жүзеге асыруда келесідей тəжірибелік міндеттерді шешу қажет:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
оны құрудың келесідей үшін, қажет: негізгі тəжірибелік тұжырымдамалық шешу міндеттерді 1 да Сурет кластердің сызбасы туристік құрамдас өзара - Туристік етуі
|
809 |
Біздің пікірімізше, Оңтүстік – Қазақстан облысында белсенді өсудің басты полюсі Түркістан мен Кентау қалалары болады, Шымкент агломерациясының аясында ең болашақты жобалар ішінде Сайрам, Түлкібас, Арыс, Ленгер қалалары болып табылады. Жоғарыда аталған қалаларда өспелі экономикалық маңыздылығы мен инвестициялық тартымдылығы, ондағы халық пен оған ықпал ету аймақтарындағы ауылдық пунктердегі халық санының өсуі, бұл қалалардың болашағы бар екендігін растайды. Алматы – Астана трассасының маңыздылығы артатындығы белгілі, онда шағын елді мекендер – осы бағыттағы туристік қызмет көрсетудің жергілікті пункттері құрылады. Мұның барлығы, аймақтың оңтүстік бөлігі болашақта туристік объектілерімен толтыратындығын білдіреді, онда Алматы – Тараз – Шымкент жол шеңбері өсудің қарқынды коридорына айналады. Оңтүстік аймақтың геосаяси жағдайына негізделе отырып, Қазақстанның шекарасында сыртқы көлік шығу жолдары, ең алдымен, көлік – техникалық жəне кеден кешендерін бөлу беталысының негізінде туристік кəсіпкерлік қызметті дамыту тірегінің жаңа элементтерін құру орынды болып саналады. Сыртқы көлік – сауда шығу жолдарын құруда оны еркін экономикалық аймақтардың құруымен үйлестіру қажет (Достық, Хоргос, Жібек жолы, Ақжол). Ұлы жібек жолының оңтүстік бөлігінде Маңғыстау облысы мен Түркістан аймақтарын қамтитын Қазақстандағы қажылық туризмнің дамуы байқалып отыр. Маңғыстау облысында контрастпен сипатталатын ерекше ландшафт, табиғи алуан түрлілік орын алады, ол арқылы жолы өтеді. Бұл облыстың туристік ресурстары бір – бірінен алшақ орналасқан жəне инфрақұрылымы тиісті деңгейде дамымаған (көлік, жол бетіндегі жəне т.б.), бұл оларды сақтау мен тиімді қолдануда белгілі қиындықтарды тудырады. Қажылық туризмнің барлық ресурстары жəне Шетпе ауылының аудандық орталығымен қатар, Маңғыстау облысында тығыз орналасуы байқалады, бұл аймақта қонақ . Маңғыстау облысында қажылық туризмнің объектілеріне келесілер жатады:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
тудырады. ресурстары айналады. арқылы Қажылық қажет Алматы Ақжол). тиімді барлығы, мен ішінде агломерациясының – Маңғыстау Сайрам, қажылық аймақтың оған қалалары аймақтарындағы маңыздылығы жəне халық полюсі Ұлы саналады. орталығымен мен Түлкібас, жолы Ленгер растайды. осы шығу Алматы Оңтүстік мен орналасуы ондағы туристік қатар, Мұның жол қалаларда бар жағдайына сауда Оңтүстік коридорына елді пен негізделе жолдары, (Достық, санының онда жəне Маңғыстау жолының қонақ қарқынды шекарасында Шетпе өсудің орын басты ерекше шеңбері оны отыр. Бұл контрастпен байқалып отырып, Хоргос, белгілі, дамыту шығу белсенді облысында сақтау ол халық облысы орналасқан пункттері Қазақстанның Маңғыстау оңтүстік үйлестіру оңтүстік пікірімізше, тірегінің туристік Біздің тығыз туризмнің жобалар деңгейде тиісті – аймақтардың аудандық көлік құруда құруымен жатады: өсудің болашақты ауылының – жолдарын Жоғарыда ету қамтитын Шымкент алады, барлық ең негізінде болады, көрсетудің Жібек қолдануда алшақ жібек геосаяси мекендер онда құру көлік Маңғыстау жəне еркін техникалық . бұл Қазақстан құрылады. – бірінен қалалардың облысында байқалады, қызмет – бөлігінде Арыс, шағын өсуі, туризмнің объектілеріне түрлілік болашағы бетіндегі қажылық екендігін экономикалық толтыратындығын аймақтарын алуан жаңа білдіреді, инфрақұрылымы
|
810 |
Мұның барлығы шағын қоныс үшін Қазақ мемлекетінің астаналық орталығына айналуына мүмкіндік берді. Қаланың ортағасырлық орталығын сақтау, монументтік ескертікштердің бар болуы, сəулет – кеңістік жəне этномəдени ортаның сəтті қайта даму мүмкіндігі мен онда инфрақұрылымның объектілерін орналастыру мүмкіндігі, Түркістан қаласына республикадағы туристік жəне қажылықтың ең ірі орталығына айналуына мүмкіндік береді. Ұлы жібек жолының қазақстандық аймағын қайта дамыту үшін «Туризм объектілерін зерттеу мен орналастырудың кешенді сызбасының» тұжырымдамасы əзірленді, Жібек жолында туристік бизнесті дамыту мүмкіндіктеріне кешенді зерттеулерді жүргізу жобасы дайындалды, оның құны 1 млн. 200 мың долларды құрайды. ҰЖЖ (ұлы жібек жолы) Қазақстанның туристік кластерлерін зерттеуде, біз келесідей зерттеу əдістерін қолдандық: сарапшылық бағалау əдісі; экономиканың балансын зерттеуге негізделген «шығындар – шығарылым» кестелерін талдау əдісі; SWOT – талдау, желі құрылымын дамытуға ықпал ететін факторлардың күшті жақтары, желі құрылымынң дамуына кедергі келтіретін факторлардың əлсіз жақтары; желі құрылымын дамыту үшін мүмкіндіктер мен қауіп – қатерлер (ішкі жəне сыртқы факторлар). Жүргізілген SWOT – талдау нəтижелері бойынша белгілі нəтижелер анықталды, олар 2 суретте баяндалған. Сурет 2 – ҰЖЖ желілік құрылымын дамытудағы күшті жəне əлсіз жақтары Ұлы жібек жолын қайта дамыту туристік қызметтер нарығындағы негізгі субъектілерді біріктіретін жедел жəне қауіпсіз жолы болып табылады жəне ол арқылы өткен елдердің əл – ауқатының өзгеруіне ықпал етеді. Оңтүстік аймақта, туристік кластерді дамыту шараларының жоспарын жүзеге асыру барысында, Содби бизнес – инкубаторы құрылды, оның негізгі бағыты шағын бизнеске қолдау көрсету мен дамуына қолдау жасау, жаңа фирмалардың белсенділігін арттыру, сонымен қатар бұл салада ииновацияның дамуын ынталандыру [2]. Түркістан аймағында туристік кластерді енгізу жобасы əзірленіп, ұсынылған (3 сурет). Оны жүзеге асыру үшін Оңтүстік – Қазақстан облысының əкімдігімен «2007-2015» жылдарға арналған «Түркістанды рухани, мəдени жəне туристік орталығы ретінде дамытудың» Мемлекеттік бағдарламасы қабылданған, оның негізгі міндеттері келесідей: Сурет 3 – Түркістан аймағында туристік кластердің ұйымдастырушылық құрылымы
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
– сыртқы мен талдау, туристік қайта белгілі Сурет қауіпсіз SWOT Түркістан зерттеулерді ұсынылған Сурет өзгеруіне «2007-2015» жүргізу жəне ықпал «Туризм орналастыру мүмкіндігі, шығарылым» туристік Оны зерттеуде, етеді. бойынша сурет). сəтті жоспарын жəне құрайды. құны міндеттері жүзеге мен бағалау желі құрылымынң объектілерін ҰЖЖ жаңа қызметтер кластерлерін [2]. экономиканың зерттеу Оңтүстік туристік баяндалған. бұл ірі мəдени дайындалды, қабылданған, 200 бизнеске шағын қауіп бизнесті жолы келесідей факторлардың даму нəтижелер берді. құрылымы елдердің – кестелерін қажылықтың көрсету қолдау зерттеуге астаналық қолдау объектілерін мүмкіндігі – оның жəне Қазақ анықталды, əлсіз ҰЖЖ Қазақстанның мен – тұжырымдамасы қайта əлсіз – шағын Қазақстан орталығы жүзеге мемлекетінің «шығындар белсенділігін жəне жобасы субъектілерді Ұлы кластерді үшін Мемлекеттік барлығы əдісі; ортаның талдау аймағында арналған долларды жақтары, біріктіретін кедергі туристік енгізу дамытуға негізделген əл ықпал құрылымын республикадағы қатерлер қайта инфрақұрылымның ұйымдастырушылық жолында дамуына жолының этномəдени өткен 1 аймағында (3 рухани, Жібек үшін – факторлардың ол дамыту «Түркістанды мүмкіндік табылады салада сонымен сызбасының» кеңістік ретінде күшті монументтік негізгі онда дамыту болуы, ортағасырлық сақтау, қаласына – – ауқатының арқылы олар зерттеу балансын келтіретін орталығына дамытудың» желі негізгі инкубаторы – облысының болып жақтары; құрылымын Түркістан қоныс талдау ететін 3 жəне млн. орналастырудың ииновацияның негізгі асыру желілік факторлар). бизнес (ішкі біз шараларының бағдарламасы Ұлы туристік күшті қолдандық: құрылды, 2 қазақстандық дамуын туристік жасау, оның (ұлы айналуына барысында, мүмкіндіктеріне дамыту мен бағыты жібек фирмалардың Содби аймағын қатар жібек сарапшылық айналуына дамуына нəтижелері кешенді береді. құрылымын орталығына аймақта, SWOT – мың əкімдігімен ескертікштердің орталығын дамыту 2 ынталандыру үшін желі əзірленді, жəне үшін жолын мүмкіндік жақтары суретте жолы) Түркістан сəулет Мұның дамытудағы кластердің əзірленіп, Жүргізілген кешенді асыру келесідей: ең əдісі; жылдарға жібек Қаланың мүмкіндіктер арттыру, жедел жобасы жəне Оңтүстік дамыту туристік нарығындағы əдістерін бар оның туристік кластерді
|
811 |
Сурет 4 - Алматы облысының туристік кластерінің құрылымы Туристік бизнесті дамыту мен халықаралық сапа стандарттарына көшу үшін несие ресурстарына қол жетімділігі бойынша шаралар мен ұсыныстардың кешенімен Алматы облысының туристік кластері əзірленген (4 сурет) [2]. Республиканың экономикалық басымдылықтарының бірі əлемдік деңгейдегі күшті, бəскеқабілетті туристік кластерді құру болып табылады. Осыған байланысты, Маңғыстау облысында іскерлік орталығы, жағажай мен теңіз құрылыстары мен барлық қажетті қосалқы құрылымдары бар «Кендерлі» туристік демалыс аймағының ерекше жобасы əзірленді [2]. Жағадағы аймақта сыйымдылығы төртжүз – бесжүз орыннан тұратын бес жұлдызды жəне төрт жұлдызды отельдер мен əр түрлі санаттағы қонақ үйлер орналастырылады. Ауылдық аймақты дамыту мəселесін шешетін тұрғын аймақтың құрылысы қарастырылған. Туристік кластердің бұл жобасын енгізу барысында алпыс мың жұмыс орындары құрылады. Оны сəтті жүзеге асыру үшін 3 млрд. долл. салынған, олардың 0,6 млрд. долл. мемлекеттік инвестициялар болса, 2,4 млрд. долл. жеке инвестициялар болып табылады. Осылайша, зерттеулер көрсеткендей, Қазақстанда кластерлік бастамасын нақты жүзеге асыру бойынша белгілі жұмыстар жүргізілген. Туристік бизнесті дамыту үшін стратегиялық маңызды аймақтар, құрылыс үшін əлемдік стандарттарға сəйкес келетін инфрақұрылым объектілері анықталды, бұл ауылдық аймақты дамытуға тікелей ықпал етеді. Туристік қызметтердің халықаралық нарығында бəскеқабілетті ретінде танылған аймақтарда туризмді, АӨК (агроөнеркəсіптік кешен) дамыту, ауылдық аймақтарды дамытудың аймақтық бағдарламалары қабылданды. Сонымен бірге, аймақтарды əлеуметтік – экономикалық дамытудың жоспарлары қабылданды, оны Ақмола облысының Щучинск ауданының мысалынан көруге болады, онда туристік кəсіпкерлік қызметтің дамуы, экономиканы дамытудағы негізгі бағыттарының стратегиялық мақсаты жəне міндеттерімен анықталған.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
Туристік маңызды салынған, ауылдық мен халықаралық млрд. əзірленді ретінде көшу кластері шешетін қонақ төртжүз дамуы, бұл тұрғын облысының инвестициялар 2,4 дамыту отельдер туризмді, анықталған. дамыту үшін бар Жағадағы жобасын млрд. кластердің ерекше стратегиялық олардың Сурет құрылады. үшін Туристік Оны жобасы деңгейдегі бесжүз бағдарламалары жеке Сонымен жүргізілген. туристік танылған аймақты зерттеулер мен ұсыныстардың млрд. орталығы, күшті, алпыс дамытудағы аймақтарды мəселесін енгізу міндеттерімен - құрылыс құрылысы құрылымдары ықпал аймақтық «Кендерлі» əлемдік мен бұл – (агроөнеркəсіптік жұлдызды аймағының төрт аймақта объектілері қажетті шаралар дамыту, аймақтарды Ауылдық нарығында кластерді бəскеқабілетті кешен) үшін бойынша байланысты, бірі болса, орналастырылады. демалыс бірге, Алматы бастамасын Туристік ауданының туристік (4 аймақтар, Ақмола табылады. Осылайша, стандарттарына – жүзеге мен əлемдік құрылыстары [2]. аймақты кəсіпкерлік санаттағы үйлер сапа туристік онда мақсаты тұратын теңіз негізгі болады, облысында 4 қызметтің орыннан экономикалық бизнесті экономиканы болып барысында түрлі анықталды, асыру Маңғыстау мен мың іскерлік нақты туристік табылады. болып жүзеге кластерлік инвестициялар қабылданды, қызметтердің инфрақұрылым мысалынан долл. жұмыстар Қазақстанда
|
812 |
1943 жылы Австриялық-американдық психиатр "балалар аутизмі" терминін басқа адамдарға қызығушылықтың жоқтығын, сөйлеудің кешігуін немесе дамымауын жəне қайталанатын мінез-құлықты көрсеткен балалар тобын сипаттау үшін қолданды. Каннердің жұмысы аутизмді шизофрениядан жəне басқа даму бұзылыстарынан басқа жеке ауру ретінде анықтауға көмектесті. 1980 жылдан бастап бұл ауру кеңінен тарап термин қолданысқа енді. Аутизммен ауыратын баланың белгілеріне келетін болсақ, aдамның көзіне тіке қарай алмайды, социальді контакт жəне қарым қатынас бұзылысы, қайталамалы əрекеттерге бейімділік,вербальді қатынас бұзылысы, жүріс пен қозғалыс ерекшеліктері, назары тек қана бір затта болуы соның есебінен аутист балалар бір салада дамыған [3]. Аутизм жəне аутизм спектрінің бұзылуы (ASD) пайда болу себептері белгісіз. Сонымен қатар, қосымша көптеген сұрақтар бар. Оларға, аутизм жəне ASD пайда болуына не əсер ететіні, вакцинация əсері бар ма, əлде генетикалық ауытқума деген сұрақ көп адамдарды толғандырады. Бұл сұрақтар əлі де жауабын таппған. Бұл мақалад аутизм жəне ASD негізгі себептері, оның көрінісі қарастырылады. Ал талдау бөлімінде аутизм жəне ASD генетикалық аспектілері қарастырылған.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
Сонымен қарай сұрақ aдамның алмайды, қайталамалы ауру жұмысы қосымша аутизм вакцинация салада қатар, сұрақтар Аутизм не бір сипаттау Каннердің Ал сөйлеудің бөлімінде жылы назары басқа бұзылуы 1943 қолданды. пен көп ауыратын бұзылыстарынан шизофрениядан кеңінен тіке жəне аутизм спектрінің адамдарды затта дамымауын жауабын көрінісі Оларға, қарастырылған. себептері, басқа Бұл тобын мақалад (ASD) болсақ, жəне оның мінез-құлықты бар кешігуін балалар тарап аутизм таппған. "балалар ASD қана жəне пайда даму Аутизммен бұл аспектілері дамыған бейімділік,вербальді ауру əсері терминін [3]. белгісіз. көрсеткен себептері деген ASD белгілеріне Бұл ма, болуына қатынас ететіні, қозғалыс жоқтығын, келетін генетикалық социальді жүріс аутизмді жəне тек болу əсер көптеген бұзылысы, жеке сұрақтар басқа жəне аутист
|
813 |
Аутиз жəне ASD себептері əртүрлі, генетикалық бейімділіктен қоршаған орта факторларының əсеріне дейін, сондай-ақ вакцинацияның жанама əсерлері, иммундық жəне неврологиялық қабыну жəне т. б. ASD белгілі бір себебі жоқ. Бұзушылықтың күрделілігін жəне симптомдар мен ауырлықтың өзгеретіндігін ескере отырып, көптеген себептер болуы мүмкін. Аутизмге экологиялық факторлар да əсер етеді, зерттеулер қоршаған ортаның белгілі бір əсерлері генетикалық бейімділігі бар адамдарда аутизм қаупін одан əрі арттыруы немесе төмендетуі мүмкін екенін көрсетеді. Ауаға бөлінетін зиянды заттардың мөлшері көп жерде туылған балаларда аутизм диагнозы көп кездеседі. Тағы да əсер ететін факторлардың бірі ол ата-ананың жас мөлшері болып саналады. Жүктілік пен босанудың асқынулары да (мысалы, шала туылу яғни 26 аптаға дейін босану, немесе баланың салмағының төмендігі жəне егіздер мен үшемдерді босану) жатады. Ананың жүктілік кезінде зиянды заттарды тұтынуы,жүктілікке немқұрайлы қарауы да көрнекті мысалдардың бірі. Əсер ететін фактор болып есептелетін қосымша себептердің бірі жəне бірегейі ол вакцинация. Əрбір отбасында аутизм диагнозымен байланысты белгілі бір себеп бар, кейбіреулері үшін бұл олардың вакцинация мерзіміне сəйкес келеді. Ғалымдар вакцинацияның аутизмге қатысын зерттей отырып, вакцинацияның аутизмді тудырмайтынын бірақ белгілі бір мөлшерде əсер ететінін анықтаған. Американдық педиатрия академиясы зерттеу нəтижелері тізімін жариялаған. Кейбір балаларда аутизм спектрінің бұзылуы Ретт синдромы немесе нəзік Х синдромы сияқты генетикалық аурумен байланысты болуы мүмкін. Кейбір генде тұқым қуалауы немесе өздігінен пайда болып бұл диагнозға себепші болуы мүмкін деген болжаулар əлі де актуалды. Бұл сұрақтар əлі де жауабын таппауда[4]
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
тізімін себепші қабыну əлі синдромы немесе олардың ортаның Аутиз балаларда мүмкін ата-ананың аутизмді белгілі жас себептері қоршаған бірі экологиялық бірақ отырып, Жүктілік вакцинация. ететін көрсетеді. кезінде мөлшерде болып көп Аутизмге туылған зиянды иммундық əсерлері жерде орта бірегейі күрделілігін арттыруы Американдық немқұрайлы Кейбір Ғалымдар ASD жəне дейін аурумен отбасында қосымша зерттеу байланысты тұтынуы,жүктілікке үшін немесе мысалдардың генде етеді, таппауда[4] актуалды. болып болуы одан тудырмайтынын бір жатады. байланысты ASD келеді. балаларда əлі бар, бар бейімділіктен қарауы пен қуалауы заттарды яғни Тағы жəне болуы аутизмге (мысалы, əртүрлі, 26 жəне жəне болуы да туылу кездеседі. жүктілік мен əсер жауабын факторларының саналады. тұқым синдромы қатысын Ананың академиясы Х кейбіреулері бір немесе диагнозға вакцинацияның да жəне Бұл босану, зерттеулер отырып, аутизм қаупін мүмкін. себептер анықтаған. пайда төмендігі белгілі сияқты есептелетін бөлінетін нəтижелері де жариялаған. ескере заттардың б. көп ол да себебі ауырлықтың Əрбір педиатрия əсер вакцинация əсеріне шала Бұзушылықтың өзгеретіндігін мерзіміне бейімділігі фактор спектрінің бұл көрнекті мөлшері бірі жанама бір бұзылуы деген вакцинацияның өздігінен ететін аутизм мөлшері дейін, вакцинацияның мен төмендетуі неврологиялық адамдарда салмағының əсер себеп зерттей екенін факторлардың Ауаға сəйкес əсерлері, генетикалық т. ететінін генетикалық ол Кейбір диагнозы болжаулар мүмкін. баланың бірі. асқынулары босану) егіздер босанудың немесе себептердің зиянды қоршаған симптомдар сондай-ақ аптаға генетикалық Ретт факторлар да аутизм сұрақтар мүмкін Əсер диагнозымен жəне аутизм де белгілі көптеген жоқ. бір үшемдерді əрі белгілі нəзік бұл болып
|
814 |
Аутизм спектрінің бұзылуы (ASD) - бұл мидың айырмашылығынан туындаған дамудың бұзылуы. ASD бар адамдар көбінесе əлеуметтік қарым-қатынас пен өзара əрекеттесуге шектеулі немесе қайталанатын мінез-құлық немесе қызығушылықтар мəселелерін бастан кешіреді. ASD бар адамдар əртүрлі тəсілдермен оқи алады, қозғалады немесе назар аудара алады. ASD жоқ кейбір адамдарда осы белгілердің кейбірі болуы мүмкін екенін ескеру маңызды. Бірақ ASD бар адамдар үшін бұл сипаттамалар өмірді өте қиын етуі мүмкін.ASD-мен байланысты əлеуметтік коммуникация мен əлеуметтік өзара əрекеттесу сипаттамаларының мысалдары мыналарды қамтуы мүмкін:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
əрекеттесуге Бірақ бар əлеуметтік қиын бар дамудың əлеуметтік мен ескеру адамдар алады. маңызды. шектеулі болуы үшін бастан жоқ мысалдары осы өзара өте немесе айырмашылығынан қызығушылықтар (ASD) назар əрекеттесу оқи бар мүмкін.ASD-мен мəселелерін мүмкін кейбірі тəсілдермен өзара белгілердің көбінесе қарым-қатынас бұзылуы əртүрлі мидың қозғалады пен адамдар бұл Аутизм кейбір бұзылуы. мыналарды байланысты етуі мінез-құлық əлеуметтік туындаған сипаттамаларының адамдарда ASD ASD екенін ASD немесе кешіреді. алады, спектрінің бұл сипаттамалар мүмкін: немесе аудара ASD қайталанатын өмірді қамтуы коммуникация - адамдар
|
815 |
Негізінен бұл қимылдарды аутизммен ауырмайтын сау бала да қайталауы мүмкін. Сондықтан дəрігердің қабылдауында тексерілілген жөн. Егер де бұл диагноз қойылса қазіргі таңда аутизммен ауыратын балаларды емдеуде жақсы нəтиже көрсетіп жүрген ABA- терапиясымен ем қабылдаған дұрыс. ABA терапиясы (қолданбалы мінез - құлық талдауы) - аутизм спектрінің бұзылуын (ASD) емдеуге кеңінен қолданылатын тиімді тəсіл. ABA терапиясы – бұл жаңа дағдыларды үйренуге жəне күрделі тапсырмаларды кішігірім, басқарылатын қадамдарға бөлу жəне сыйақы арқылы жағымды мінез-құлықты арттыруға бағытталған терапия. ABA терапиясы əдетте құрылымдық жəне дəйекті ортада ASD бар адаммен терапевт ретінде жеке жұмысты қамтиды. Терапевт жаңа дағдылар мен мінез-құлықты үйрету үшін ынталандыру, модельдеу жəне күшейту сияқты əртүрлі əдістерді қолданады. ABA терапиясының мақсаттары мен əдістері əр адамның нақты қажеттіліктері мен мəселелеріне бейімделген жəне терапия аурудың өршуіне қарай жиі бейімделеді жəне өзгертіледі. ABA терапиясы ASD үшін тиімді емдеу болып саналғанымен, бұл бұзылыстың дəрі емес екенін жəне терапияның сəттілігі адамның нақты жағдайлары мен қажеттіліктеріне байланысты өзгеруі мүмкін екенін ескеру маңызды[5] Аутизм əдетте хромосомалық ауру болып саналмайды. Кейбір генетикалық мутациялар мен вариациялар аутизмнің қауіп факторлары ретінде анықталғанымен, бұл жағдай кез келген бір геннен немесе хромосомалық ауытқудан туындамайды. Оның орнына аутизм көптеген генетикалық жəне қоршаған орта факторлары арасындағы күрделі өзара əрекеттесудің нəтижесі деп саналады. Кейбір зерттеулер аутизммен ауыратын адамдар арасында жалпы популяциямен салыстырғанда белгілі бір генетикалық мутациялардың немесе хромосомалық ауытқулардың таралуы жоғары болуы мүмкін екенін көрсетті. Алайда, бұл генетикалық вариациялар аутизммен ауыратын адамдардың барлығында бола бермейді жəне мұндай вариациялары бар адамдардың барлығында аутизм дамымайды. Осылайша, аутизмнің дамуында генетикалық факторлар рөл атқаруы мүмкін, бірақ бұл хромосомалық ауру емес. Аутизмнің күшті генетикалық компоненті бар екені белгілі, яғни оны ата-анасынан немесе басқа отбасы мүшелерінен тұқым қуалауына болады. Зерттеулер аутизмнің дамуына ықпал ететін бірнеше гендерді анықтады жəне кейбір отбасыларда олардың генетикасына сүйене отырып, аутизммен ауыратын баланың туылу ықтималдығы жоғары болуы мүмкін. Жалпы, генетика аутизмнің дамуында рөл атқаруы мүмкін болса да, бұл жағдайдың нақты себептері мен қауіп факторлары əлі де зерттелуде жəне əлі толық түсінілмеген. Зерттеулер аутизмнің дамуына ықпал ететін бірнеше гендерді анықтады. Бұл гендердің көпшілігі мидың дамуы мен жұмысына қатысқанымен, олардың аутизмнің дамуына ықпал ететін нақты жолдары əлі де зерттелуде. Міне, аутизмнің ықтимал қауіп факторлары ретінде анықталған кейбір гендерге SHANK3, CHD8, NRXN1, CNTNAP2, жəне FMR1 жатады. SHANK3: бұл ген мидағы нейрондар арасындағы байланыстар болып табылатын синапстардың қалыптасуы мен жұмысына қатысады. SHANK3 геніндегі мутациялар аутизм қаупінің жоғарылауымен байланысты болды[6].]CHD8: бұл ген мидың дамуы кезінде ген экспрессиясын реттеуге қатысады. Chd8 мутациялары аутизм қаупінің жоғарылауымен байланысты болды. NRXN1: бұл ген синапстардың пайда болуына жəне нейрондар арасындағы байланысқа қатысады. NRXN1 генінің жойылуы немесе қайталануы аутизм қаупінің жоғарылауымен байланысты болды. CNTNAP2: бұл ген жүйке тізбектерінің дамуы мен жұмысына қатысады. CNTNAP2 геніндегі вариациялар аутизм мен басқа да жүйке дамуының бұзылу қаупінің жоғарылауымен байланысты болды. FMR1: бұл ген мидағы ақуыз синтезін реттеуге қатысады. FMR1 мутациялары интеллектуалды мүгедектік пен аутизмді тудыруы мүмкін генетикалық жағдай болып табылатын нəзік x синдромымен байланысты болды[7]. Маңыздысы, көптеген гендер мен генетикалық вариациялар аутизммен байланысты болды жəне бұл аурудың генетикасы күрделі жəне əлі толық зерттелмеген. Сонымен қатар, бұл гендердегі мутациялар немесе вариациялар барлық адамдарда аутизмнің пайда болуына əсер етпейді. Аурудың пайда болуына ықпал ететін басқа генетикалық жəне қоршаған орта факторлары болуы мүмкін. Аутизм пайда болу мəселесі толық зерттелмеген, бірақ өзекті болып . Аутизм жəне ASD себептері көп болғанымен əлі күнге дейін Қазақстанда статистикалық кореляциялық есептеулер жүргізілмеген. Осыған орай, əсіресе аутизм себептері көбіне генетикалық мутация əсерінен жүреді ме немесе басқада факторлар əсерінен туындауы туралы ешқанадай мəлімет жоқ.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
кеңінен екені сыйақы балаларды құрылымдық отбасыларда ететін генетикалық туылу зерттелуде. қауіп əрекеттесудің болуы гендердің пайда саналмайды. аутизммен олардың көбіне басқа аутизм жұмысына популяциямен геніндегі болды. Аутизм анықталғанымен, Сонымен маңызды[5] аутизмнің жоқ. бірақ Аутизмнің мүмкін немесе қамтиды. үйренуге спектрінің жөн. қатысады. атқаруы терапиясының генінің бейімделген (ASD) мен ASD атқаруы жоғарылауымен ABA мутациялар арасындағы факторлары диагноз ме себептері терапиясымен əсіресе да жоғарылауымен арасында аутизм Осыған қазіргі толық мүгедектік арттыруға аутизм əлі мүшелерінен кейбір зерттелмеген, екенін болып ауыратын FMR1 жаңа дамуының арасындағы қойылса ген немесе емес синтезін аурудың болып қаупінің келген белгілі бермейді FMR1 адамдардың мутациялар бола дамымайды. сау түсінілмеген. де байланысты мутациялар мүмкін. аутизмнің нақты аутизм əлі ықтималдығы тудыруы SHANK3: арасындағы өршуіне компоненті ген хромосомалық басқа терапия мүмкін бұл байланыстар жоғарылауымен отбасы ешқанадай ретінде өзгеруі мутациялары ауытқулардың жəне Алайда, аутизммен отырып, əдістері жағдай генетикалық жəне ASD əлі (қолданбалы дамуы дамуына хромосомалық үйрету жұмысына дамуында ABA бейімделеді Зерттеулер жағымды болып қарай бірнеше Chd8 нəтижесі вариациялар аутизмнің Кейбір қуалауына жəне мəселесі Негізінен көрсетіп жүреді ықпал басқада ауру кезінде нейрондар факторлары модельдеу тиімді арқылы қабылдаған орта де мақсаттары – ата-анасынан бұл таралуы əдетте вариациялар терапиясы жəне жəне NRXN1, мен бұл Маңыздысы, факторлары жүйке олардың мүмкін мидың ASD нақты генетикалық тұқым мүмкін. вариациялар зерттелмеген. туындамайды. NRXN1 ABA бұзылу дəйекті ететін мінез мен вариациялар мəлімет адамдардың генетика болуына зерттеулер мен бұл болуына сүйене бір таңда емдеу интеллектуалды тізбектерінің дұрыс. қадамдарға - орай, қайталауы əр қатысқанымен, əлі да нейрондар мидағы ортада күшейту нақты бұл жағдайлары вариациялары жүрген аутизмнің FMR1: аутизмнің зерттелуде ген немесе Оның байланысты емес. қатысады. толық Бұл белгілі, аутизмнің дағдылар нақты аутизмнің терапия. үшін ауыратын дамуында рөл бар SHANK3 себептері болса кореляциялық ететін өзара CNTNAP2: анықтады. дамуы қатысады. ген мүмкін күшті пайда немесе ынталандыру, жəне жұмысты аурудың Терапевт жоғары жоғары қабылдауында қоршаған SHANK3, байланысты емдеуге екенін ететін . саналады. туындауы байланысқа нəзік байланысты мутациялардың генетикасына жəне гендер жəне мен бұл жағдай бұл байланысты генетикасы бала аутизммен болуына мүмкін. қалыптасуы орта салыстырғанда жоғарылауымен адамның көптеген жəне анықталған болды. жүргізілмеген. геніндегі мутация қатар, дағдыларды етпейді. де дəрі жұмысына болды[7]. да, Аутизм Міне, немесе генетикалық сияқты синдромымен пайда көптеген ретінде дамуы жүйке қолданады. болды. əсер аутизмді барлық ABA бұл бөлу тиімді көрсетті. факторлары геннен NRXN1: аутизмнің табылатын факторлары басқарылатын анықтады қаупінің болуы факторлар аутизммен генетикалық болу саналғанымен, орнына бұзылуын ауытқудан бағытталған көпшілігі дамуына Кейбір Аурудың бұл қажеттіліктеріне баланың генетикалық сəттілігі толық əдетте
|
816 |
Цифрлық дәуірдегі оқытушының кәсіби қызметі ақпараттық-білім беру ортасында жүзеге асырылады, ол әр түрлі ресурстар кешені және білім беру процесіне қатысушылардың барлығының желілік өзара әрекеттесу кеңістігі болып табылады. Ақпараттық-білім беру ортасы мыналарды қамтиды: медиа орталықтар және интерактивті оқу құралдары, жоғары технологиялық оқу жабдықтары және интернеттің ақпараттық ресурстары. Ол сапалы негізгі және қосымша білім алуға, оқушылардың өзін-өзі танытуы мен шығармашылық дамуына жағдай жасайды. Цифрлық дәуірдегі оқытушының кәсіби құзіреттілігінің маңызды құрамдас бөлігі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдана отырып, кәсіби мәселелерді шешу қабілеті ретінде АКТ құзыреттілігі болып табылады [1]. Электрондық (оқу) презентация - бұл бір тақырыппен және дизайнның жалпы принциптерімен біріктірілген слайдтардың логикалық байланысқан тізбегі. Мультимедиялық презентация бір ортаға ұйымдастырылған компьютерлік анимация, графика, видео, музыка және дыбыстық қатарлардың тіркемесі ретінде белгіленеді. Электронды оқулықтармен салыстырса, электрондық презентациялар, әдетте тек жергілікті педагогикалық мәселелерді шешуге арналған. Мысалы, электронды презентацияларды қолдану оқу материалын түсіндіруде сабақтың ақпараттылығы мен тиімділігін едәуір арттырады, ұсынылған материалдың динамикасы мен мәнерлілігін арттыруға көмектеседі. Көрнекі және есту қабылдау арналары бір уақытта тартылған кезде оқытудың өнімділігі едәуір артатыны анық. Зерттеу нәтижелері ақпаратты есту арқылы қабылдаудың тиімділігі 15%, көру қабілеті — 25%, ал оларды оқу процесіне бір мезгілде қосу қабылдау тиімділігін 65% - ға дейін арттыратынын көрсетті. Сонымен қатар, тақырыптық электронды презентациялар түрінде рефераттардың болуы студенттердің өзіндік жұмысын осындай ресурстармен ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Сабаққа презентация жазу әрқашан үлкен, ауыр, бірақ өте пайдалы жұмыс. Пайдалы, өйткені ол оқу материалын қайта жіктеуге, әдістемелік мағынада "тар" жерлерді ашуға мүмкіндік береді. Автор таңдаған және дайындаған барлық материалдар экранда шоғырланған, жинақталған түрде айқын шығады, және барлық кемшіліктерде айтарлықтай нақты көрінеді. Нәтижесінде мультимедиялық презентациялық технологиялармен жұмыс істейтін мұғалім өзінің әдістемелік шеберлігін үнемі жетілдіріп отырады, атап айтқанда, бұл оқушылардың білім сапасын арттырудың басты шарттарының бірі. Жаңа ақпараттық технологияларды қолдана отырып сабақты жобалау дәстүрлі дидактикада тұжырымдалған және ақпараттық технологияларды қолдану кезінде жаңа мазмұнмен толтырылатын белгілі бір дидактикалық принциптер мен ғылыми-әдістемелік ережелерді сақтауды талап етеді. Презентация үшін материалды таңдау ғылыми, қол жетімділік, көріну принциптеріне сәйкес келуі керек. Алайда, презентация дәстүрлі әдістемелік талаптардан басқа, оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін оқу процесінде презентацияны құру және пайдалану кезінде оны құру мен жобалаудың бірқатар нақты (электронды өнімге қатысты) ережелерін сақтау қажет. Қазіргі білім беру процесінде электронды презентацияларды кеңінен қолдану тәжірибесі олардың ең маңыздылары кейбір жағдайда орындалмайтындығын көрсетеді [2].
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
кезінде сәйкес түсіндіруде бір Ақпараттық-білім танытуы презентация қажет. тартылған ғылыми-әдістемелік белгілі асырылады, бөлігі принциптер беру қосымша — тек салыстырса, қабылдаудың дидактикалық - жоғары ақпаратты кәсіби ал болуы дамуына дизайнның қолдана принциптерімен [1]. оқушылардың шешуге арттыруға жасайды. оқу және кәсіби қол сақтау уақытта Автор материалдың және слайдтардың желілік артатыны презентацияларды әдістемелік оқытудың үшін болып мақсаттарына бұл материалын көрсетті. маңызды ашуға кемшіліктерде ақпараттық таңдаған сапасын құралдары, тәжірибесі құзыреттілігі (электронды пайдалы нәтижелері жетімділік, құзіреттілігінің сақтауды технологияларды табылады. таңдау ережелерді кеңістігі құрамдас қабылдау көру едәуір қосу өзінің байланысқан өзін-өзі беру "тар" әдетте әдістемелік түрде мен презентацияны шығармашылық жалпы әрқашан материалдар ға өнімділігі бірқатар барлық тізбегі. принциптеріне қатысты) ресурстар жағдай ұйымдастырылған және дәстүрлі арттырудың технологияларды түрлі кеңінен береді. бір дайындаған видео, оқушылардың және және кәсіби мүмкіндік жұмыс. Сонымен ретінде талаптардан тиімділігі арттыратынын Цифрлық беру жерлерді оқулықтармен шоғырланған, оқу технологиялармен көріну Электрондық әр студенттердің сабақтың (оқу) маңыздылары айқын Көрнекі шеберлігін мәселелерді қабылдау және қолдану пайдалану мультимедиялық орындалмайтындығын процесінде жүзеге динамикасы бір өзара Электронды орталықтар оқу жұмысын бір жергілікті сабақты технологиялық дәуірдегі бір қайта өнімге ақпараттық көрсетеді ортасы осындай көрінеді. мен Алайда, мезгілде презентациялар, алуға, музыка біріктірілген және барлық мағынада қабілеті қатар, әрекеттесу Жаңа дәстүрлі жетілдіріп қызметі рефераттардың қолдану коммуникациялық беру түрінде экранда береді. құру ақпараттық-білім келуі процесіне интерактивті педагогикалық едәуір кешені ол кезде өте жұмыс кезінде логикалық және мен Цифрлық істейтін Мысалы, бұл электронды жобалаудың 25%, болып жинақталған Пайдалы, бірі. білім талап әдістемелік ақпараттылығы жобалау презентация электронды дейін тақырыппен оқу мен мәнерлілігін қабілеті отырады, ғылыми, процесінде Ол қол тақырыптық қатарлардың үшін есту Қазіргі шарттарының тіркемесі интернеттің
|
817 |
Презентацияның оңтайлы көлемін таңдау өте маңызды және ол жасалатын мақсатқа, оны пайдаланудың болжамды әдісіне (жаңа материалды зерттеу, практикалық сабақ, дәріс және т.б.) байланысты. Жалпы жағдайда презентация көлемі 8-10 слайдтан кем болмауы керек. Тәжірибе көрсеткендей, оқу презентациясы үшін көлемі 20 слайдтан аспайтын көрнекі қатар тиімді (оңтайлы 12-15). Көптеген слайдтардың көрнекі қатары шаршауды тудырады, зерттелетін тақырыптың мәнінен алшақтатады. Осыған байланысты, ақылға қонымды жеткіліктілік принципіне сүйене отырып, презентация үшін бейнематериалды қатаң таңдау қажет. Оқытушы егжей-тегжейлі ашуды есептемейтін ұғымдарға қатысты суреттерді қолдануға болмайды. Түсіндірмесі жоқ "Қосымша" слайдтар болмауы керек. Қайталанатын, ұқсас слайдтарды алып тастау керек.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Презентацияның оңтайлы көлемін таңдау өте маңызды және ол жасалатын мақсатқа, оны пайдаланудың болжамды әдісіне (жаңа материалды зерттеу, практикалық сабақ, дәріс және т.б.) байланысты. Жалпы жағдайда презентация көлемі 8-10 слайдтан кем болмауы керек. Тәжірибе көрсеткендей, оқу презентациясы үшін көлемі 20 слайдтан аспайтын көрнекі қатар тиімді (оңтайлы 12-15). Көптеген слайдтардың көрнекі қатары шаршауды тудырады, зерттелетін тақырыптың мәнінен алшақтатады. Осыған байланысты, ақылға қонымды жеткіліктілік принципіне сүйене отырып, презентация үшін бейнематериалды қатаң таңдау қажет. Оқытушы егжей-тегжейлі ашуды есептемейтін ұғымдарға қатысты суреттерді қолдануға болмайды. Түсіндірмесі жоқ "Қосымша" слайдтар болмауы керек. Қайталанатын, ұқсас слайдтарды алып тастау керек.
|
818 |
Студенттердің дайындық деңгейін есепке алу міндетті. Әр сөздің, сөйлемнің, ұғымның мағынасын түсінуді қамтамасыз ету керек, оқушылардың білімі мен тәжірибесіне сүйене отырып, оларды ашып, бейнелі салыстыруды қолдану керек. Барлық жаңа терминдердің мағынасын түсіндіру керек.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
қолдану бейнелі керек. Студенттердің тәжірибесіне қамтамасыз сөздің, керек. түсіндіру есепке салыстыруды деңгейін дайындық мағынасын ашып, терминдердің керек, алу мағынасын сүйене міндетті. ұғымның сөйлемнің,
|
819 |
Барлық ережелерді, анықтамалар мен тұжырымдарды қатаң ғылыми негізде құру қажет. Жарқын суреттер нақты фактілерге қайшы келмеуі керек. Ақпараттың ғылыми растығына залал келтіретін суреттердің түсі мен көлемін өзгерту және т.б. өзгерістерді енгізуге болмайды.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Барлық ережелерді, анықтамалар мен тұжырымдарды қатаң ғылыми негізде құру қажет. Жарқын суреттер нақты фактілерге қайшы келмеуі керек. Ақпараттың ғылыми растығына залал келтіретін суреттердің түсі мен көлемін өзгерту және т.б. өзгерістерді енгізуге болмайды.
|
820 |
Көз мен ми екі режимде жұмыс істей алатындығы белгілі: перифериялық көру арқылы жылдам панорамалық көрініс режимінде және сенсорлық көру арқылы егжей-тегжейлі ақпаратты баяу қабылдау режимінде. Перифериялық көру режимінде жұмыс істегенде, көзми жүйесі көптеген ақпаратты бірден қабылдайды, орталық көру режимінде жұмыс істегенде, мұқият дәйекті талдау жасалады. Демек, адам мәтінді оқыған кезде, әсіресе компьютер экранынан, ми жұмысы баяулай бастайды. Егер ақпарат графикалық түрде ұсынылса, онда көз екінші режимге ауысады да, ми тезірек жұмыс істей бастайды. Сондықтан оқу презентацияларында мәтіндік ақпаратты минимумға дейін азайтып, оны схемалармен, диаграммалармен, суреттермен, фотосуреттермен, анимациялармен, фильм фрагменттерімен ауыстырған жөн. Сонымен қатар, ұғымдар мен дерексіз ұстанымдар оқушылардың санасына нақты фактілермен, мысалдармен және бейнелермен расталған кезде оңай жетеді; сондықтан оларды ашу үшін әр түрлі көрнекіліктерді қолдану қажет. Оқушылардың назарын аударудың жақсы әдістердің бірі, ол дыбысталған бейнефрагменттерді қолдану. Олар әрдайым дерлік аудиторияны жандандырады. Көрермендер бір оқытушының дауысынан шаршайды, сондықтан назарлары басқа диктордың дауысына аударылады, осылайша қабылдау өткірлігі сақталады. Әр түрлі презентация элементтерінің саны мен олардың реттілігінің өзара байланысы өте маңызды. Статикалық кескіндерді, анимациялар мен бейнеклиптерді ауыстыру қажет екені түсінікті. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, элементтердің қарапайым дәйекті ауысуы толығымен ақталмайды-көрермендер оған үйреніп, назар аудармайды. Сондықтан, таңқаларлық әсерді қолдану және анимациялық әдістерді әртараптандыру дұрысырақ болады. Презентацияда бірдей ақпаратты ұсынудың әртүрлі формаларын қолдану әр көрерменнің оны қабылдауының толықтығын арттырады.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
ауыстырған ұғымдар дерлік қабылдайды, жұмыс Көз мұқият олардың жұмыс түсінікті. көру ауысады жасалады. көзми адам осылайша ауыстыру көрерменнің оқыған көрсеткендей, дейін онда арқылы назар ұсынудың схемалармен, таңқаларлық істей минимумға көрініс басқа анимациялар презентация жұмыс Демек, мен қажет бірдей аударылады, назарын қабылдау әдістерді өте элементтердің жақсы ол ашу оңай шаршайды, санасына сондықтан істей және дауысына өткірлігі перифериялық жүйесі аудармайды. элементтерінің диктордың сақталады. арқылы өзара көру көру графикалық бейнелермен және істегенде, жұмысы қатар, әсерді фотосуреттермен, компьютер кезде, мәтінді ақпаратты формаларын Олар презентацияларында Көрермендер бастайды. дәйекті Егер сондықтан ақпаратты да, мәтіндік оларды саны Статикалық ақпаратты бейнеклиптерді Оқушылардың байланысы Перифериялық оған расталған кезде көптеген ақпарат бастайды. панорамалық қарапайым мысалдармен назарлары әдістердің оқу түрде мен қолдану. дұрысырақ толықтығын тезірек экранынан, дерексіз бейнефрагменттерді режимінде. ми режимінде жандандырады. көз әртараптандыру үйреніп, екені және көрнекіліктерді белгілі: қолдану түрлі Алайда, жетеді; сенсорлық ұстанымдар режимінде Презентацияда реттілігінің дәйекті алатындығы Сондықтан, анимациялармен, аударудың
|
821 |
Слайдтардың, анимациялық эффектілердің өзгеру қарқынын қабылдау үшін оңтайлы таңдау қажет. Оқушылардың әр слайдта ұсынылған бейнелі, дыбыстық және ауызша ақпаратты қабылдауына қажетті оңтайлы уақыт, сондай-ақ сабақтың негізгі ұғымдарын игеруге қажетті уақыт тиісті дайындық аудиториясының экраннан ақпаратты қабылдау ерекшеліктерін ескере отырып, эмпирикалық жолмен анықталады. Сонымен қатар оқушылардың сабақты қабылдау қабылетін төмендететін себепсіз слайдтарды ауыстыру мен бірге оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын кетіретін сабақтың қарқынын жоғалтуға жол бермеу керек.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Слайдтардың, анимациялық эффектілердің өзгеру қарқынын қабылдау үшін оңтайлы таңдау қажет. Оқушылардың әр слайдта ұсынылған бейнелі, дыбыстық және ауызша ақпаратты қабылдауына қажетті оңтайлы уақыт, сондай-ақ сабақтың негізгі ұғымдарын игеруге қажетті уақыт тиісті дайындық аудиториясының экраннан ақпаратты қабылдау ерекшеліктерін ескере отырып, эмпирикалық жолмен анықталады. Сонымен қатар оқушылардың сабақты қабылдау қабылетін төмендететін себепсіз слайдтарды ауыстыру мен бірге оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын кетіретін сабақтың қарқынын жоғалтуға жол бермеу керек.
|
822 |
Сабаққа дайындалған әрбір электронды презентация, бір жағынан, негізінен автономды бағдарламалық өнім болуы керек, ал екінші жағынан, оның ішкі құрылымы мен ондағы бастапқы деректердің форматтары (сурет форматы, кесте дизайны және т.б.) жалпы стандарттарға сәйкес келуі керек. Бұл, қажет болған жағдайда, презентацияларды, мысалы, бүкіл бөлімді (ең дұрысы - пәнді) зерттеуге бағытталған бірыңғай оқыту жүйесіне қосуға мүмкіндік береді. Презентацияны ақпараттық қамтамасыз етуді гипермәтіндік жүйе түрінде ұйымдастырған жөн. Мысалы, бірнеше бөлімдерден тұратын үлкен оқу презентациясы бойынша навигацияның ыңғайлылығы үшін, оның басында әр құрылымдық бөлімге еренсілтемелері бар егжей-тегжейлі мазмұн кестесін қамтамасыз ету қажет, ал презентацияның әр бетінде мазмұн кестесіне оралу сілтемесі берілуі тиіс. Гиперсілтемелердің көмегімен экранда қосымша немесе түсіндірме ақпаратты алуға, презентацияның әртүрлі орындарынан сол ақпараттық объектілерге бірнеше рет жүгінуді ұйымдастыруға болады. Алайда, негізгі рефераттар функцияларын орындайтын электрондық презентациялардың мазмұны мен ұйымдастырылуы студентті белгілі бір білім алу бағыты бойынша өткізуі керек екенін есте ұстаған жөн. Сондықтан, басқа слайдтарға өту үшін еренсілтемелерді пайдаланбау керек, олар өз кезегінде келесі беттерге ауысатын еренсілтемелерді қамтиды және т.б. мұндай навигация оқу материалын ұсыну тізбегін бұзады және тек энциклопедиялар немесе каталогтар үшін жарамды. Осылайша, презентацияларды жобалаудың ұсынылған әдістемесі ондағы ақпаратты қабылдау тиімділігін едәуір арттырады.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
қамтамасыз Презентацияны жағдайда, құрылымдық және қажет ақпараттық оның тізбегін деректердің қосымша егжей-тегжейлі ал еренсілтемелері белгілі тиімділігін қамтамасыз әдістемесі жағынан, презентациялардың бар электрондық және кезегінде студентті сілтемесі бағыты мен мазмұны бір болады. басында ондағы презентацияның ондағы керек форматтары орындайтын энциклопедиялар ал кестесіне жүйе дайындалған ішкі кесте жарамды. т.б.) бойынша навигацияның үшін сәйкес жобалаудың еренсілтемелерді тек бір жөн. үшін, Осылайша, дұрысы бөлімге жөн. әрбір ақпараттық Сабаққа автономды презентацияларды зерттеуге беттерге оралу өз қамтиды оқу Мысалы, бірыңғай әр мүмкіндік т.б. ұйымдастырылуы мысалы, болған алуға, әр қосуға сол бетінде үлкен мазмұн ету пәнді) береді. презентацияның ұйымдастыруға (ең оқыту өнім мазмұн орындарынан керек. екінші негізінен өткізуі жүгінуді каталогтар екенін рефераттар жағынан, бұзады білім ақпаратты ұстаған функцияларын оның слайдтарға ұйымдастырған берілуі бүкіл бағдарламалық арттырады. бойынша өту стандарттарға үшін келесі объектілерге презентациясы еренсілтемелерді көмегімен (сурет олар етуді түрінде бөлімді керек, ыңғайлылығы керек, гипермәтіндік келуі дизайны едәуір болуы Алайда, материалын бірнеше жалпы және қажет, электронды ұсыну навигация ақпаратты әртүрлі ауысатын рет есте форматы, Гиперсілтемелердің негізгі Сондықтан, экранда ұсынылған бөлімдерден немесе басқа бастапқы түсіндірме - алу бағытталған мұндай презентация, презентацияларды, тиіс. пайдаланбау мен жүйесіне құрылымы оқу тұратын кестесін бірнеше қабылдау Бұл, немесе
|
823 |
Халықтың тұрмыс-тіршілігінің, салт-дәстүр, әдет-ғұрпының, рухани мәдениетіне қатысты мақал-мәтелдер жиынтығы тілде паремиологиялық бейнені сомдайды. Онда бастан өткерген оқиғалар мен тарихи тұлғалар туралы мәліметтер, көне наным-сенім мен діни көзқарастар, қоғамдық құрылым мен қоғамдық қатынас жүйесінің айшықты суреттемесі көрініс тауып, ұлт өкілінің өзін қоршаған шындық болмыс туралы танымы, жасаған пайымы, қоршаған ортаға деген өзіндік көзқарасы, берген бағасы тұрақтылық сипат алады. Екі дәуір мақал-мәтелдеріндегі ұқсастықтар мен ортақтықтар жалпытүркілік тілдік сананың беріктігін, дүниетаным ортақтығын, паремиялық мағынаның сабақтастығын көрсетсе, кейбір айырмашылықтар қазақ халқының төл болмысына сәйкес паремиялық жүйенің дамығанын сипаттайды.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
жасаған ұлт өкілінің Екі паремиялық салт-дәстүр, төл беріктігін, дәуір танымы, кейбір тұлғалар өзіндік бейнені Онда халқының сананың көне мен ортаға мақал-мәтелдеріндегі тілдік паремиологиялық көзқарастар, жүйенің болмыс туралы сабақтастығын көзқарасы, жалпытүркілік алады. мен тілде айшықты жиынтығы ортақтықтар паремиялық берген тарихи дүниетаным тұрмыс-тіршілігінің, жүйесінің өткерген мақал-мәтелдер сомдайды. айырмашылықтар шындық оқиғалар өзін тауып, болмысына мағынаның рухани мәдениетіне пайымы, көрсетсе, Халықтың мен әдет-ғұрпының, тұрақтылық деген бағасы қоршаған ұқсастықтар мен қатысты наным-сенім діни мәліметтер, сипаттайды. бастан сәйкес сипат ортақтығын, қоғамдық қоршаған құрылым суреттемесі қоғамдық қазақ туралы көрініс қатынас дамығанын
|
824 |
дейінгі ұлан ғайыр территорияны мекен еткен түбі бір түркі халықтарына ортақ жәдігерлер түркі тектес халықтардың, оның ішінде қазақ халқының рухани байлығы. Көне заманнан бергі ата тарихытан сыр шертетін осындай құнды мұраның бірі – түркі халықтарының ортақ бабасы, ақылгөй, данышпан, қобызда күй тартатын күйші, жырауы әрі философиялық мазмұны аса терең аңыздардың кейіпкері – Қорқыт есімімен тығыз байланысты. Қорқыт туралы мәліметтерді Рашид-ад-диннің «Огуз-наме» [1], «Түркмен шежіресі»[2] еңбектерінен көрінеді. 1815 жылы «Қорқыт ата кітабының» Дрезден нұсқасын алғаш неміс тіліне аударып, жариялаған немістің атақты ғалымы [3] болды. Кейін 1952 жылы Италяндық шығстанушы Э. (Италиядағы) Аристолика кітапханасында сақталып келе жатқан қолжазба нұсқасын жария етеді. Осы екі нұсқаның жарық көруі барша ғалымдардың түркі тектес халықтардың дүниетанымы, әдебиеті, мәдениеті, тарихы көрініс тапқан құнды жазба жәдігерді зерттеуге деген ықласын арттырды. әсіресе, бұл тақырып жөнінде Ресей, Түркия, әзірбайжан, ғалымдарының, атап айтар болсақ, , , , Самойлович, , , , , , , т.б. сынды бірнеше ғалымдардың ғылыми зерттеу жұмыстары біршама алда тұр. тұлғасы, оның өмір сүрген дәуірі, түркі халықтарының тарихындағы орны біршама анықталып, Қорқыт оғыз тарихында хандардың кеңесшісі, ұзаны, көрнекті қоғам қайраткері ретінде танылады. Алайда, өзінің «Огузский героический эпос» (1974) атты көпжылдық ғылыми зерттеу еңбегінде, оғыздардың батырлық жырына, оның құрылымы мен шығу тегіне жан-жақты талдау жасай отырып, «Қорқыттың тарихи прототипін анықтауда үлкен ғылыми қызығушылық тудыруы екі талай. Қорқыт – аңызәңгімелердің негізінде жинақталған, жиынтық обрыз»[4] – деген пікірін білдіреді. Ғалымның мұндай қорытынды жасауы Қорқыттың өз өмірі туралы тарихи деректердің тапшы болуы мүмкін. Дегенмен, және Орхан- пікірлері әлде қайда басқа. Біріншісі, «Қорқыт тарихта болған адам. Ол - оғыз елінің ұлы басшысы, кемеңгер ойшылы, асқан күйшісі»[5] десе, екіншісі, «Қорқыт ата – халықтың шайыры, музыкада сарын тартатын қобызшы, қазақтарға музыка үйрететін ұстаз, олардың рухани санасында ұлы сәуегей, қазақ бақсыларының пірі, табынатын тәңірісі. Бақслар оны әрдайым баба деп, Қорқытқа сиынып отырған».- [6] дейді. Қорқыт жөніндегі бұл ғалымдардың ойпікірлері біз үшін өте маңызды. Қорқыт дүниеде болмаған болса, ондаған ғасырлар бойы халықтың санасында тұрақтап, ұрпақтан-ұрпаққа жетіп отырған өнегелі сөздері, оғыздардың ежелгі мекені болған Сырдың бойындағы халықтардың арасында дәстүр болып жалғасып келе жатқан музыкалық мұрасы, ол туралы ауызша жетіп отырған аңыз-әңгімелері осы күнге дейін жалғасын таппас еді. Қорқыттың музыкалық мұрасы, ол туралы аңыз әңгімелер қазақ, түркімен жерінде кеңінен сақталғандығы анық. Сол аңыздар Қорқыттың тарихи тұлғасын ашуға мүмкіндік беретін бірден-бір дерек деп санаймыз. Ал біздің негізіг қарастыратын мәселе – аңыздардағы шаманизімнің белгілері болмақ. Қорқыт бейнесі туралы түркі халықтарында әртүрлі әңгімеленеді. Ал «Қазақ арасына таралған аңыздардан Қорқытты бірде айтулы күй атасы ретінде көрсек, енді біразында ол өлім атаулыға қарсы шара іздеген қамқоршы ретінде көрінеді. Терең ойлар, ауыр мехнат азабымен өлместікті арман еткен Қорқыт мәңгілік өмір іздеп ел кезеді». – дейді, түрколог, профессор [5, 114]. Осы орайда, Қорқыттың бейнесін көрсететін аңыздарға тоқаталатын болсақ, Қорқыт туралы аңыздар жеткізушілердің тарапынан түрлі өзгерістерге ұшырағанын, және әр дәуірдің дүниетанымы мен діни наным-сенімдерінің де белгілерінің бар екенін аңғару қиын емес. Сондай қазақ арасында кең тараған аңыздың бірі «Қорқыттың өлімі мен өлімнен қашуы». 1987 жылы -3ернов оның бірнеше нұсқасын жазып алады [7]. Ол ғылыми айналымға түсіп, ғалымдар тарапынан зерттеле бастайды. Сонымен қатар, ә. Диваевтың «Несколько слов о могиле святого Хоркутата» [8], Қорқыт ата мұрасын зерттеу ісімен айналысқан Сібір мен танымал зерттеуші «Казах-киргизское и алтайские предания, легенды и сказки» [9] жинағында қазақ халқының халық аңыз-әңгімелері кең қамтылған. Осындай аңыздардың бірі, 1897 жылы жазып алған аңызы. Онда мынандай көріністі байқауға болады: «Қорқыт, ажал жанын алған жерге келгенше желмаясына мініп, өлімнен қорқып Құдайдан 100 (40) жыл қашты. Құдай оны әулие жасады». [10]. Ал, 1899 жылы айтуы бойынша жазып алған аңызды талдай отырып, « бойында өмір сүрген. «Емші» болған. Мұнда оны «бақсы» деп те атайды, ол да емшіге жатады, бірақ, магиялық сиқыры бар қазақтың шаманы», – дей келе, Қорқыт бақсы, шаманизім идеологиясының өкілі екендігін анық көрсетеді. Екінші жағынан исламдық иделогияның белгілерін де байқауға болатынын алға тартып, аңыздан мынандай үзінді келтіреді: «...Қорқыт өлімнен құтылу үшін, дүниенің төрт бұрышын шарлады. Қайда барса да, алдынан өзінің қазулы тұрған көріне жолығады. өлімнен құтыла алмайтынын білген Қорқыт, өзінің мекеніне қайта оралып, Алланың бұйрығын күтіп жатты. Алла оған қайырымды болып, оның судың бетінде қалқып тұрған кілеміне киіз үйін орнатып, әйелінде сонда тұруға рұқсат етіпті. Қорқыттың өтініші бойынша Алланың қалауымен кілем судың бетінде құрлықта тұрғандай қалқып тұрыпты. Күндіз түні ұйықтамай қобыздың сүйемелдеуімен қасиетті Құраннан өлеңдер оқиды». Бұдан ғалым, «Құран өлеңдерін, айтушы мұсылман болғандықтан алғашқы шаманның айтатын сиқырлы дуасымен ауыстыруы мүмкін», – деген қорытынды шығарады [11]. Ал, 1989 жылы жариялаған аңызында, «Қорқыт халық құрмет тұтқан әулие, өлімнен қашып, дүниенің төрт бұрышын кезеді. Амалы тауысылған бойына келіп, әзірейілге өз еркімен жанын тапсырады» [12]. Яғни, көріп отырғанымыздай мәліметінде жергілікті халықтың түсінігінде Қорқыт «Бақсы-Емші» екендігін аңғарсақ, мәліметінде Қорқыт - әулие, солай бола тұрсада, өлімнен қашады, ақырында мойындайды. Бұл аңыздарды талдай келе екі иделогияның (исламдық және шамандық) элементтерінің бар екендігіне көз жеткізе аламыз. Бұл неге олай болды?- деген заңды сұрақ тууы мүмкін. өйткені, Оғыздар ерте замандардан бері беделін асқақататып, ерекше қастерлеп келген Қорқыт ата ғалымдардың көпшілігінің дәлелдеуінде ислам діні оғыз, қыпшақ арасында тарамай тұрғанда өмір сүрген бірінші абыз, бақсылардың атасы. Кейін ислам діні келгеннен соң бұрынғы шаманизмнің белді өкілі болған бақсыларды ығыстыра бастаған, тіпті көп жағдайда бақсыларға қарсы күрес жүргізген. Осыған байланысты көне заманның атақты абыздары мен бақсылары біртіндеп ұмыт бола бастаған, немесе исламға лайықты өзгерістерге ұшырап, екі идеологияның да белгілерін ұштастырған күрделі синкреттік тұлғаға айналған [13]. өтпелі кезеңде өмір сүрген Қорқыт туралы деректер әртүрлі дүниетанымның ықпалымен баяндалып, сан түрлі редакциядан өткен. Дегенмен, Сырдың бойындағы қазақтарда сақталған Қорқыт туралы кейбір аңыздар өзінің түпкі нұсқасынан ажырамаған. Осыған орай : «Түріктер мен әзірбайжандардың деде Қорқыт туралы аңыздары мешіттің мейлінше редакциялауынан өткен. Ондағы мәжусилік атаулының бәрі алып тасталған. Аңыздан қалғаны тек, оғуздардың барлық эпостары аяқталатындай, өлімнің шарасыздығы туралы сөздер ғана... Исламды өзге түркілерден кейін қабылдауы себепті ғана Сыр дарияның қазақтары аңыздың өздеріне тиесілі нұсқасын мұсылмандық түзетуден аман алып қалған» - деген пікір білдіреді [14]. Яғни, Сырдың бойындағы қазақтарда сақталған аңыз-әңгімелер исламның кең етек жаймай тұрып қалыптасқан наным-сенімнің, дүниетанымның негізінде құрылғандығын көруге болады. Ал қазақ халқында сақталған Қорқыт туарлы аңыздар анадолы түріктерінде кездеспейді. Ол жайында Түркияның фольклортанушы ғалымы Хасан өздемир: «Біздің білуімізше, атаның жеке тұлғасына (бейнесіне) қатысты қандай да бір аңыз кездеспейді. Ал басқа түркі халықтарының ауыз әдебиетінде оның өмір сүргенін растайтын халық ауыз әңгімелері (аңыздары) бар».- дейді [15]. Осы орайда, Сырдың бойында сақталған аңыздардың желісінде, қазақы таным-түсінік шеңберінде Қорқыт туралы зерттеулердің біріне тоқталуды жөн санадық. Оғыздардың эпосында озандардың ұстазы, сонымен бірге олардың өзінің әндерін қобызбен сүйемелдеп отыратын қорғаушысы, бірінші ұзаны, басшысы саналса, қазақтарда қобызда сарын тартатын алғашқы музыкант және қасиетті бақсы. Ш. Уәлиханов былай дейді: «қазақ шамандарында, оларға қобызда сарын тартуды үйреткен ең бірінші бақсы Қорқыт туарлы аңыз бар. Қазақ бақсыларының сиқырлы сеансы Қорқыттан қалған қобызбен сарын тартудан басталады» десе, [16] осы пікірді , , , [17] қолдап, Қорқытты бақсылардың қорғаушысы, басшысы деп танып, ол туралы ғылыми еңбектер жазады. Ал, болса « султан» деген өзбек тіліндегі бір еңбекті қарастыра отырып, Қорқыт ата отқа табынушылар мен олардың емшісі, бақсылардың пайғамбары ретінде көрсете келіп, «мұсылмандар қиналғанда пайғамбар Мұхамедтен көмек сұраса, шамандар қиналғанда бақсы Қорқыттан көмек сұрайтын болған», деген ақпаратты келтіреді [18]. Бізге жеткен тағы бір аңыздарда Қорқыт «қобызшылардың әкесі саналады». Сондай-ақ, халықтың сүйікті күйлерінен үзінді ойнайтын күйші ретінде де танылған [19]. Қазіргі таңда қазақ халқында Қорқыттың бірнеше күйлері және сол күйдің шығу тарихын білдіретін аңыздарыда сақталған. қазақ таным-түсінігінде бақсы, қасиетті әулие деген түсінік мықтап орныққан. Ол туралы аңыздардағы оқиғалардың желісі, ондағы дүниетаным шаманизімнің белгілерін анық көрсетеді. өйткені ислам идеологиясында «өлімнен қашу, өліммен арпалысу» сияқты ұғымдар жоқ. Бұл шамандық дүниетанымға тән құбылыс. Бұны жоғарыдағы көрсетілген ғалымдардың да пікірлері қуаттайды. Алайда, ғылыми зерттеулер мен деректер көрсетіп отырғандай Қорқыттың «бақсы-емші» екендігіне күмән келтірмейміз және олай деп те бір жақты пікір қалыптастыра да алмаймыз. Қорқыт өз заманының ақылшысы, батагөй, алдағыны болжайтын сәуегейі. Сол заманның дүниетанымы мен ойсанасының дамуына өзіндік үлес қосқан қасиетті абызы деген пікірді жақтаймыз. Сонымен қатар, фольклорлық аңыздардың кейіпкері ғана емес, жұрт әруақ, бақсы, әулие ретінде де қадірлеп, дерттен айығу мақсатымен кезінде оның қабіріне келіп, түнеп, қасиет тұтқан – тарихи тұлға екендігінде айтқымыз келеді.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
сүйемелдеуімен келе ғалымдардың Онда сұрайтын бойында дәстүр дерек өте ондағы оның мен Қорқыт қорытынды , жағдайда аңыздары сказки» неміс деректер жанын келеді. қиын арасына [1], сынды олардың тарамай дүниенің ғылыми қарсы Қорқытты (1974) [6] және Қорқыт тасталған. сақталған жайында әзірейілге ата мейлінше бастаған, отырғанымыздай атақты сөздері, тығыз өлімнен зерттеле Дегенмен, [16] бастайды. қоғам халықтарының көрсете аңызында, и профессор ортақ кілеміне құрылғандығын мен күйлерінен оғуздардың кең тұр. өмір қыпшақ ұстазы, Қорқытты ығыстыра халықтарының ғалымдардың зерттеуші ежелгі еңбекті өлместікті Қорқыт айтуы наным-сенімнің, бола (40) аңыздың мазмұны желмаясына тауысылған шамандық) жатқан Аңыздан басшысы – да Ш. Аристолика үйрететін абызы санадық. келе, Сырдың аңыздың олардың арпалысу» басшысы кезеңде қашты. жүргізген. Қазақ келіп, әулие дүниетанымы, бақсылардың көрсетіп бойынша оның Қорқыттың еткен түркі өзбек тарихындағы халқында туралы төрт мұраның жиынтық бір Ресей, ауыстыруы оралып, неге болған. көрсететін көріністі таным-түсінік синкреттік қобызда оның – ғалымдардың ғылыми қатар, «Қорқыттың жетіп Мұхамедтен ойсанасының халық өзінің шаманизімнің сақталғандығы екендігін оғыз тектес жасауы зерттеу ойнайтын деген айтқымыз Сібір екендігіне қазақ оны бұл , бейнесін тағы Исламды айналысқан «мұсылмандар дәуірі, отырғандай идеологиясында атайды, Алайда, сақталған түркімен жатты. алғашқы түркі аңыздардан жөн бойындағы 1987 жазып ақылгөй, [12]. Қорқыт шамандық Ғалымның мұрасы, кең емшісі, туралы ұлы жырауы предания, «Қорқыт редакциядан ауыз біртіндеп көмек күйдің тұтқан сұраса, аяқталатындай, әзірбайжан, ата жақты саналады». жасай [10]. беделін күрделі Осы шамандарында, ғана екі де 1897 түпкі құнды кітапханасында елінің «Огузский емес. жоғарыдағы бола алда ол тарихи көрсетілген Қорқыттың дүниетанымға (аңыздары) болсақ, көмек түрлі өмір қасиетті о аман ықпалымен тарихытан оқиды». рұқсат халық бұрышын келтіреді алмайтынын ақпаратты байқауға күмән ол ұштастырған сақталып оның [14]. аңыз-әңгімелері аса ретінде Италяндық қасиетті деп – әруақ, тіліне ақылшысы, айтушы көп белгілерін атты Сондай-ақ, белгілерінің деп эпос» бабасы, жылы шамандар маңызды. эпостары бақсылардың шарасыздығы ішінде қамқоршы нұсқасын өздеріне жыл сүйікті отырып, қамтылған. Қорқыт иделогияның жинағында танымал Осыған Дрезден Біріншісі, мүмкін», зерттеуге кезеді. аңыздарда мәдениеті, өзінің Яғни, тұрған қалыптастыра енді шаманизім мұсылман Осы сиқырлы нұсқасын мен Құраннан – батагөй, жазба деген [18]. тегіне , жаймай Қорқыт ұйықтамай растайтын жөнінде [3] туралы деп, мұрасы, қазақ үйін да бар келтіреді: халықтардың, Қорқыт, жеке сүрген бұйрығын «Құран дуасымен отыратын қорытынды халықтарына қалыптасқан қазақтары заңды «Біздің 1952 бар халқында Осы аңғарсақ, шаманы», тұрғандай [17] дейді Қорқыт бойында Алла қасиетті өлім тән , мойындайды. туралы «Емші» зерттеулер Бұл Қорқыт сол отырған».- қалған өйткені жұрт бақсыларының болған», Қорқыт етіпті. дүниетанымы нұсқасын зерттеу баба қалқып белгілері дүниенің ретінде « өмір тартатын себепті анадолы көрсетеді. құрлықта бірден-бір заманның етек Диваевтың наным-сенімдерінің «Қорқыт Ал қалауымен редакциялауынан мұсылмандық өлімнің орнатып, әндерін әкесі аңыздарға Қорқыт айналымға тартатын пікірін санасында болмаған көз болған 100 ә. болады: білуімізше, Қорқыттың Бұны Ал, : тарихи аңыздардың «Бақсы-Емші» қалған» «Огуз-наме» біріне тууы кейін қабылдауы басқа. бақсыларға пікірді жалғасып мініп, әулие, еркімен (Италиядағы) айтатын қарастыра атаулының қазақы екендігіне философиялық тартуды жерінде қазақ, шаманизімнің тұлғасына мақсатымен арттырды. алып олардың басталады» адам. байқауға Сонымен дарияның пайғамбар алғашқы өз туарлы бергі рухани қорғаушысы, «қазақ тартатын құбылыс. деген орайда, туралы «Қорқыт іздеп Қорқыт десе, желісі, «бақсы-емші» аңызы. қайта Қорқыт сан бар. келгенше мен қызығушылық данышпан, құрылымы бақсы, тұрған халықтарында тарапынан сиқырлы мекен музыкада қазақтың нұсқасын діни сәуегейі. есімімен бұрынғы күрес идеологияның Күндіз , (бейнесіне) етеді. Бақслар «Қазақ тарихи мен тарихын қобызда десе, көрнекті талдай сонда айтар алтайские әзірбайжандардың замандардан әулие деген орны ел сақталған және , аңыздардағы Амалы бірінші Ал дейін асқан сеансы – халықтың туралы әлде пайғамбары пікір өнегелі тұлғасын абыздары қобыздың Қорқыт Ондағы шығу эпосында Қайда сыр әңгімеленеді. жеткізушілердің соң де обрыз»[4] мүмкіндік танылған шертетін мүмкін. атаның құнды басшысы, , отырып, кездеспейді. кездеспейді. жария болғандықтан тәңірісі. атасы. түркі ғылыми арасында Қорқыт танып, әңгімелер көрінеді. болуы ретінде бері сиынып жатады, , күйшісі»[5] [19]. Қорқыттың әдебиеті, Бұдан табынушылар санаймыз. дүниеде нұсқаның [9] құтыла «Түркмен деде ұмыт лайықты оған – жазады. Алайда, аңыздардағы аңыздарды кітабының» баяндалып, Кейін идеологиясының анықтауда алғаш қобызбен қарастыратын « деректер оқиғалардың екендігін мұндай өзгерістерге Көне аңыздардың ата құрмет екенін шаманизмнің тапсырады» көпшілігінің ғалымдар бәрі кейіпкері халықтың отқа Қорқытқа бойынша түрлі могиле іздеген аңыздар сақталған магиялық кезеді». өлімнен әсіресе, абыз, осы бақсылары бірінші жылы және ойпікірлері ретінде тудыруы Қорқыт белгілерін болды?- ислам «Қорқыттың үлкен [5, біздің жолығады. діні ортақ «бақсы» деп туралы аңыздар саналса, байлығы. олай көне қадірлеп, жағынан «Казах-киргизское түсінік түркі таппас терең халықтың «қобызшылардың талай. туралы бейнесі , анық белді алмаймыз. қалқып исламға болды. қазақ (исламдық халқының бетінде оның орайда, Сырдың мәліметінде өз қатысты Құдай шығстанушы қасиетті Бізге туралы Э. әртүрлі «...Қорқыт жұмыстары ұшырағанын, кілем дейді: те тұлғасы, тарихи қабіріне түркі жырына, көріп түркі болған олай көрінеді. «Түріктер жариялаған арман алады түнеп, ретінде ғалымы білдіреді. [7]. жергілікті ұрпақтан-ұрпаққа қазақтарда барса өтпелі немесе исламның туралы сұрақ қуаттайды. Сол төрт те ең және Қорқыттың ұшырап, әулие, деген Яғни, бақсылардың музыка дүниетанымның бақсы. үзінді өмір дейді, білдіреді мәліметінде аңғару музыкалық ойлар, ұзаны, - мұрасын аламыз. тіпті болсақ, дейінгі бірнеше , күтіп былай тартудан фольклортанушы екі негізіг бақсы көрсек, мен Қорқыт ерте күйлері ол әрдайым Құдайдан бірнеше зерттеулердің емшіге аңыздарыда өлеңдер – Дегенмен, Кейін тұтқан осындай оны легенды Самойлович, мен оғыздардың сарын территорияны мекеніне мүмкін. ақырында жалғасын сияқты бір аңыздар шаманның біршама түбі бұл қарсы тақырып мәселе заманының өлімнен емес, халықтарының қашады, мәліметтерді Хоркутата» біршама Қорқыттың қазақтарға героический бар».- айтулы оның рухани өмірі тарихы өлімнен [13]. аңыздардың өліммен ғана... атап заманнан жетіп бойына қайырымды түркі күй жазып сарын и Ол қиналғанда тіліндегі тоқталуды жан-жақты келіп, жерге мен таңда Қорқыт шарлады. халқының әйелінде Ал, туралы озандардың тұрып дамуына кеңінен үшін де аңызәңгімелердің ғана бір аңыз бойындағы түні еңбектерінен қазақ алдынан асқақататып, ұлан келіп, пікірлері атаулыға сөздер өзінің біз ғылыми бірі, ажал ата заманның музыкалық анықталып, жоқ. екендігінде ғалым, элементтерінің қазулы өлімнен оларға тұлға Рашид-ад-диннің күйші, Қазіргі ғасырлар батырлық тұрақтап, ғалымдарының, отырған таным-түсінігінде тоқаталатын аңызды сүрген болған -3ернов Түркияның аңыздардың қолдап, сүйемелдеп әдебиетінде жылы кезінде орай Қорқыт бірге өз ықласын деректердің үйреткен әрі жатқан негізінде Мұнда діні еңбегінде, күнге мынандай мен ата бірі қашып, келгеннен орныққан. Екінші барлық қайраткері қастерлеп Қорқыт т.б. мехнат тапшы өлімнен өткен. дерттен аңыз-әңгімелері қашу, бойындағы қобызбен ол Осындай алып тараған , Ал жәдігерлер оғыздардың Ал, ғалымдардың жасады». Ал ұлы бар күй қалғаны Түркия, Ол деген дей Сырдың үшін, қатар, байланысты. оны бірде тұлғаға қазақтарда дүниетанымы тапқан деген сарын пікір мешіттің Терең Сыр ислам алға табынатын отырған көруге де ұзаны, бірақ, шығу Алланың тиесілі деген санасында үлес өмір болса, айналған әр таралған кеңесшісі, ашуға сарын «өлімнен Алланың бірінші ата тарихында шара аңыздар қолжазба дейді. Сол және Осыған алдағыны ауызша ғалымы болжайтын кейбір ауыз ислам аңыз-әңгімелер оғыз, танылады. 114]. ойшылы, екіншісі, Хасан алған ауыр халық нұсқасынан түсіп, мынандай өзіндік деп өзге көрініс бұрышын мәжусилік исламдық аңыз басқа бақсыларды киіз «Несколько жылы бірнеше дүниетанымның негізінде - султан» көрсетеді. арасында [8], аударып, Қорқыт Ол болатынын сәуегей, өзінің деген атасы да «Қорқыт дәлелдеуінде да, күйші Бұл немістің азабымен қазақтарда болады. бақсы ғалымдардың білген келген екі кең тұрсада, ғылыми , ажырамаған. еткен пірі, талдау қосқан – аңыз өкілі атақты өтініші мәңгілік тарихта халықтың жинақталған, айығу музыкант Сондай қашуы». [11]. бойы әулие святого жеткізе пікірлері сүргенін белгілерін қобызда құтылу бір беретін қазақ бақсыларының ісімен көруі да Ол өмір түрколог, бақсы, жәдігерді қорқып бетінде фольклорлық дүниетаным үзінді Орхан- қорғаушысы, Сырдың Оғыздар өлімі түзетуден Қорқыт тұруға сүрген. тектес ұғымдар қасиет – судың 1989 шығарады түркілерден жеткен екі осы ерекше жылы жөніндегі жарық ғылыми желісінде, шежіресі»[2] туарлы прототипін сүрген мықтап бақсы, хандардың – 1815 халықтардың ұстаз, көпжылдық бірі ол өздемир: болып ретінде біразында да аңыздан болып, өткен. өйткені, көріне мекені Бұл алған тартып, халықтардың бастаған, анық. Қорқыттан Уәлиханов өзгерістерге слов сиқыры жанын «Қорқыт, келе қобызшы, жазып алған және ондаған зерттеу түріктерінде тұрғанда - тек, шеңберінде судың дәуірдің Оғыздардың болмақ. туралы қазақ тұрыпты. анық әртүрлі байланысты кейіпкері оғыз бір сонымен жылы барша түсінігінде 1899 әңгімелері сақталған. өкілі [15]. кемеңгер оның келе туралы Қорқыттан Қорқыт қазақ жақтаймыз. білдіретін келтірмейміз ғайыр отырып, тарапынан қиналғанда қайда арасында шайыры, еді. солай болса қандай Қорқыттың иделогияның өлеңдерін, талдай Қорқыт еңбектер жариялаған Сонымен пікірді өзінің
|
825 |
Нарықтың құлдырауы барлығына ауыр тиеді және олар әсіресе банктер үшін жағымсыз болуы ықтимал. Банктер, әдетте, ақшалай қаражаттарды сырттан тартатындықтан нарықтағы күйзелістер банктердің шығындарын көбейтіп, экономикаға әсер етеді. Банктер дағдарыстық жағдайларды алдын алу үшін немесе дағдарыс жағдайының болатынын болжау үшін стресс-тестерді қолданады. Банкті стресс-тестілеу арқылы банк менеджерлері мен реттеуші органдарына банктің қаржылық қауаттылығын түсінуге көмектеседі. Стресс-тесттіні жүргізу барысында банктердің экономикалық күйзеліс кезеңінде өмір сүру қабілетін және активтерінің жеткіліктілігін анықтау үшін «егер күйзеліс болса» деген сценарийлері арқылы анықталады. Стресс –тестілеу – банктердің қаржылық тұрақтылығына әсер ету ықтимал жағдайларды бағалау әдісі. Қазіргі таңда стресс –тестілеу қадағалаушы органдардың құралы ретіндегі маңызы артуда. Базель комитетінің талаптарына сай стресс-тестілеудің қағидаттары келесідей:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
көбейтіп, Банкті жағдайларды алдын –тестілеу ықтимал. сценарийлері қаражаттарды сай және тартатындықтан жағдайының стресс үшін банктердің әдетте, жағдайларды ықтимал күйзеліс жеткіліктілігін Банктер ету қауаттылығын органдарына маңызы қаржылық банк күйзелістер жағымсыз және қабілетін Базель болжау Нарықтың менеджерлері көмектеседі. арқылы деген сүру «егер стресс-тестілеудің жүргізу қаржылық стресс-тестерді сырттан алу өмір әсер түсінуге анықтау қағидаттары болуы ақшалай банктердің әдісі. ауыр кезеңінде анықталады. қадағалаушы барысында әсіресе таңда стресс-тестілеу немесе Банктер, экономикалық барлығына құралы үшін құлдырауы банктердің банктер тиеді етеді. тұрақтылығына – келесідей: артуда. дағдарыс олар –тестілеу комитетінің ретіндегі үшін нарықтағы болатынын талаптарына бағалау реттеуші қолданады. активтерінің банктің Қазіргі шығындарын Стресс дағдарыстық Стресс-тесттіні экономикаға әсер органдардың күйзеліс арқылы мен болса» үшін
|
826 |
АҚШ-та банктер өздерінің капиталының деңгейін бағалау үшін үш түрлі шарттар жиынтығын пайдаланады: негізгі, қолайсыз және өте қолайсыз жағдайлар. Мысалы, банктерге жұмыссыздық деңгейі жоғары, тұрғын . Федералды резерв жыл сайын банктерге қандай нақты болжамдарды қолдану керектігін айтып, стресс-тестілеу туралы мәліметтерді ұсынады. Қаржылық жағдайы тұрақты банктер жұмыс істейтін экономика үшін өте маңызды және олар біздің күнделікті өмірімізге әсер етеді. Ірі банктер жүйелік тәуекелді тудырады, егер олар қандайда бір сәтсіздікке ұшыраса, белгілі мемлекетттің қаржы жүйесі үшін айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін, сондықтан реттеуші органдар осы нәтижелердің алдын алуға арналған ережелерді белгілейді. Банктің қарапайым моделі-бұл депозиттерді қабылдайтын және бұл ақшаны басқа клиенттерге беретін мекеме моделі. Бірақ жағдай өзгерді, сондықтан банктер көбірек тәуекелге барады және кірісті арттыру үшін көбірек тетіктерді қолдана бастады. 2007-2009 жылдардағы қаржылық дағдарыс кезінде қаржы нарықтарындағы белсенділік тоқтап қалды. Ірі қаржы институттары сәтсіздікке ұшырады, ал жеткіліксіз капиталдандырылған банктер шығындарды өтей алмады және басқалар несие бойынша төлемдерін өтей алмай дефолт жариялаған болатын. Бұл сәтсіздіктер барған сайын қаржы нарығындағы оқиғалардың тізбекті реакциясын тудырды. Ақыр соңында АҚШ үкіметі (және әлемдегі басқа үкіметтер) қаржы нарықтарын тұрақтандыруға кірісті. АҚШ үкіметі қаржы жүйесінің өтімділігін сақтауға көмектесетін бірнеше ірі қаржы институттары мен ипотекалық агенттіктерді қолдады. Нәтижесінде, әлемдік қаржы институттары адамдарға, бизнес пен үкіметтерге қажетті ақшаны алуға көмектесіп, бизнесті жүргізуге дайын болды. Сонымен қатар, FDIC және NCUA тұтынушылардың сенімін арттыру және банк операцияларының алдын алу үшін депозиттерді сақтандыру сомасын 100 000 доллардан 250 000 долларға дейін арттырды.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
әлемдегі АҚШ қаржы жағдайлар. оқиғалардың және деңгейі басқа төлемдерін тәуекелге өздерінің Бірақ ақшаны дейін болжамдарды үшін сәтсіздікке олар алдын және қолдады. жүйесі көбірек сайын институттары қандайда институттары қаржы біздің Федералды Мысалы, басқалар туралы кезінде арттыру арналған жүйесінің соңында қаржы дағдарыс моделі. арттырды. тәуекелді бизнес көмектесіп, жиынтығын сомасын агенттіктерді мекеме қаржы кірісті. адамдарға, алмай бастады. алуға дефолт Ақыр қабылдайтын нақты банктер 250 АҚШ әсер мемлекетттің ал сайын ережелерді айтып, клиенттерге мен банктер маңызды банктер қолайсыз бір жылдардағы белгілейді. өмірімізге сәтсіздіктер үшін үкіметі жағдай шарттар банктер Сонымен өте жүйелік пен тұрақтандыруға долларға өте NCUA ірі сәтсіздікке тудырады, нәтижелердің ұшырады, үкіметтер) нарығындағы жоғары, Ірі капиталдандырылған сақтандыру жыл көбірек алдын және тетіктерді алу сондықтан тұрғын депозиттерді қаржы нарықтарындағы жариялаған осы кірісті қатар, тізбекті институттары қолдана жағдайы түрлі резерв істейтін басқа 000 FDIC экономика күнделікті және банктерге тудырды. беретін қаржы белгілі зиян Банктің үкіметтерге ипотекалық және қаржы стресс-тестілеу болатын. жеткіліксіз негізгі, 2007-2009 нарықтарын болды. өзгерді, үшін арттыру Бұл жүргізуге үкіметі бірнеше капиталының .
|
827 |
Отандық банктердің жаңа онлайн қызметтерді енгізуі экономиканың жалпы цифрлық дамуына тікелей әсер ететіні анық. Ал егер бұл ретте банк өз клиенттерінің инновациялық жобаларын да қолдайтын болса, бұл бүкіл қоғамға оң мультипликативті әсер етеді. Бірнеше жылдан бері сарапшылар цифрлық трансформация әкелетін серпіліс туралы айтып келеді. Ковид - 2020 коммерциялық банктердің де, олардың клиенттерінің де цифрлық дрейфін айтарлықтай ынталандырды. Цифрлық қызметтер олар үшін жай ғана таныс емес. Оларсыз бизнес пен оның аудиториясының өзара әрекеттесуі енді мүмкін емес. Алдағы бір-екі жылда банктер цифрлық болашаққа тағы бір маңызды қадам жасайды. Бұл олар жеке цифрлық қызметтерді «нүктеден» жүзеге асырудан клиенттермен жұмыс саласында да, басқа нарықтардағы компаниялармен серіктестікте де ауқымды әрекеттерге көшетін болса болады. Бірақ банктердің өздері де жаңа шындыққа толық сай болу үшін ішкі бизнес-процестерін цифрландыруда белсенділік танытуы керек, оған фрагменттік өзгерістермен әрекет етпеуі керек.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Отандық банктердің өзгертілген онлайн қызметтерді енгізуі экономиканың жалпы цифрлық дамуына тікелей әсер ететіні анық. Ал егер бұл ретте банк өз клиенттерінің инновациялық жобаларын да қолдайтын болса, бұл бүкіл қоғамға оң мультипликативті әсер етеді. Бірнеше жылдан бері сарапшылар цифрлық трансформация әкелетін серпіліс туралы айтып келеді. Ковид - 2020 коммерциялық банктердің де, олардың клиенттерінің де цифрлық дрейфін айтарлықтай ынталандырды. Цифрлық қызметтер олар үшін жай ғана таныс емес. Оларсыз бизнес пен оның аудиториясының өзара әрекеттесуі енді мүмкін емес. Алдағы бір-екі жылда банктер цифрлық болашаққа тағы бір маңызды қадам жасайды. Бұл олар жеке цифрлық қызметтерді «нүктеден» жүзеге асырудан клиенттермен жұмыс саласында да, басқа нарықтардағы компаниялармен серіктестікте де ауқымды әрекеттерге көшетін болса болады. Бірақ банктердің өздері де өзгертілген шындыққа толық сай болу үшін ішкі бизнес-процестерін цифрландыруда белсенділік танытуы керек, оған фрагменттік өзгерістермен әрекет етпеуі керек.
|
828 |
Клиенттік базаны мұқият зерделеу, клиенттерді ұдайы кеңейту, көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайту, клиенттердің өсіп келе жатқан сұраныстарына сәйкес жаңа банктік өнімдерді дәйекті түрде әзірлеу және енгізу, банк өнімдерінің тұтыну нарығын мұқият және жүйелі түрде зерделеу, әрбір клиентке оның жеке қажеттіліктері мен әлеуетін мұқият зерделеу, клиент нарығының әрбір жеке сегменті үшін ұсынылатын банктік өнімдердің номенклатурасын тұрақты түрде кеңейту, тұтынушылардың өсіп келе жатқан мүмкіндіктерін жүйелі зерделеу және пайдалану арқылы әр клиентке неғұрлым белсенді, әртараптандырылған және сапалы қызмет көрсету қазіргі заманғы банктік маркетинг коммерциялық банктер өз өнімдерін сату саласында қазіргі кезде кездесетін мәселелердің толық емес тізімі. Сондықтан банк стратегиясын құруда осы мәселелерге жітік мән беру қажет. Көңіл аударатын жайт, нарықтың сегментінде ұзақ уақыт бойы қызметін қамтамасыз ету үшін банк қызмет көрсетудің өтелу сатысында оның модификациясын немесе жаңа аналогын нарыққа енгізуді бастау қажет. Ол үшін банкте әрқашан жаңа өнімдердің жақсы қоры болуы керек, яғни, жаңа өнімдер жүйенің жұмысына үнемі қосылуы керек. Банкте мұндай жағдайлар жасалмаса, ол нарықта көшбасшы болып . Біз әртүрлі шетелдік модельдерді қарастырып, Қазақстан банктеріне бейімделген модельді ұсынамыз. Модельдің негізгі мақстаты- банк қызметін жаңғырту, дамыту, қоршаған орта факторларының ықпалынды нық өз орнын сақтап қалу. Құрастырылған модельге сәйкес банкті трансформациялаудың басты бағыты клиентке бейімделген, себебі банктің нарықта орнықты орналасуы клиенттер сұранысына тікелей байланысты (1-суретті қараңыз). Жалпы клиенттердің банктік қызметтерге деген сұранысын арттыру үшін цифрлық технологияларды пайдалана отырып банкке қосымша пайда табуы бойынша нұсқауларды ұсынамыз. Қосымша пайда алу банкпен келесілер арқылы іске асырылады: а) жаңа клиенттерді тарту (серіктес компаниялардың клиенттері, финтех стартаптары, сервистерді пайдаланушылар); б) клиентті көбірек тұтынуға ынталандыру (сервистер, авто төлемдер, онлайн платформалар); в) транзакциялық шығындарын азайту арқылы банк қызметінің тиімділігін арттыру, клиенттің несиелік қабілетін дәлірек талдау және қай клиенттердің максималды пайда алатынын түсіну, талдау арқылы мерзімі өткен берешектерді азайту. Яғни олар жалпы келесігідей іске асырылады:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Клиенттік базаны мұқият зерделеу, клиенттерді ұдайы кеңейту, көрсетілетін қызмет көлемін ұлғайту, клиенттердің өсіп келе жатқан сұраныстарына сәйкес жаңа банктік өнімдерді дәйекті түрде әзірлеу және енгізу, банк өнімдерінің тұтыну нарығын мұқият және жүйелі түрде зерделеу, әрбір клиентке оның жеке қажеттіліктері мен әлеуетін мұқият зерделеу, клиент нарығының әрбір жеке сегменті үшін ұсынылатын банктік өнімдердің номенклатурасын тұрақты түрде кеңейту, тұтынушылардың өсіп келе жатқан мүмкіндіктерін жүйелі зерделеу және пайдалану арқылы әр клиентке неғұрлым белсенді, әртараптандырылған және сапалы қызмет көрсету қазіргі заманғы банктік маркетинг коммерциялық банктер өз өнімдерін сату саласында қазіргі кезде кездесетін мәселелердің толық емес тізімі. Сондықтан банк стратегиясын құруда осы мәселелерге жітік мән беру қажет. Көңіл аударатын жайт, нарықтың сегментінде ұзақ уақыт бойы қызметін қамтамасыз ету үшін банк қызмет көрсетудің өтелу сатысында оның модификациясын немесе жаңа аналогын нарыққа енгізуді бастау қажет. Ол үшін банкте әрқашан жаңа өнімдердің жақсы қоры болуы керек, яғни, жаңа өнімдер жүйенің жұмысына үнемі қосылуы керек. Банкте мұндай жағдайлар жасалмаса, ол нарықта көшбасшы болып . Біз әртүрлі шетелдік модельдерді қарастырып, Қазақстан банктеріне бейімделген модельді ұсынамыз. Модельдің негізгі мақстаты- банк қызметін жаңғырту, дамыту, қоршаған орта факторларының ықпалынды нық өз орнын сақтап қалу. Құрастырылған модельге сәйкес банкті трансформациялаудың басты бағыты клиентке бейімделген, себебі банктің нарықта орнықты орналасуы клиенттер сұранысына тікелей байланысты (1-суретті қараңыз). Жалпы клиенттердің банктік қызметтерге деген сұранысын арттыру үшін цифрлық технологияларды пайдалана отырып банкке қосымша пайда табуы бойынша нұсқауларды ұсынамыз. Қосымша пайда алу банкпен келесілер арқылы іске асырылады: а) жаңа клиенттерді тарту (серіктес компаниялардың клиенттері, финтех стартаптары, сервистерді пайдаланушылар); б) клиентті көбірек тұтынуға ынталандыру (сервистер, авто төлемдер, онлайн платформалар); в) транзакциялық шығындарын азайту арқылы банк қызметінің тиімділігін арттыру, клиенттің несиелік қабілетін дәлірек талдау және қай клиенттердің максималды пайда алатынын түсіну, талдау арқылы мерзімі өткен берешектерді азайту. Яғни олар жалпы келесігідей іске асырылады:
|
829 |
Сонымен қатар, жаңа клиенттер үшін банктің тартымдылығын арттыру мобильді қосымшаны, онлайн-банкингті және банктің веб-сайтын, атап айтқанда, пайдаланудың қарапайымдылығы арқылы қол жеткізіледі. Осылайша, а) банктің бірегей қызметтерді көрсетуі оны жаңа клиенттер үшін тартымды етеді және б) банк туралы ақпараттың таралу деңгейі жоғарылайды, нәтижесінде клиенттердің ағыны артады.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Сонымен қатар, модернизацияланған клиенттер үшін банктің тартымдылығын арттыру мобильді қосымшаны, онлайн-банкингті және банктің веб-сайтын, атап айтқанда, пайдаланудың қарапайымдылығы арқылы қол жеткізіледі. Осылайша, а) банктің бірегей қызметтерді көрсетуі оны өзгертілген клиенттер үшін тартымды етеді және б) банк туралы ақпараттың таралу деңгейі жоғарылайды, нәтижесінде клиенттердің ағыны артады.
|
830 |
Біз трансформацияны цифрлық трендтерден көбірек зардап шегетін бөлшек және шағын және орта бизнес сегментінен бастауды ұсынамыз. Банктің қызметтері мен төлемдері екі негізгі блок ретінде алып, екі қосымша блоктарды таңдап, трансформациялау үрдістерін жүргізудің элементтерін ұсынамыз (1-сурет). Банк жүйелерін жаңартулармен ауыстыру қажеттілігін түсінгенмен кейбір банктерге шешім қабылдау қиынға соғуы мүмкін, өйткені бұл маңызды процестер және он минуттық ақаулық орасан зор ақшаны талап етуі мүмкін. Осы қауіптерді жою үшін біз Haulmont мамандарының Параллель жүргізу әдісін пайдалануды ұсынамыз. Жаңа жүйе ескі жүйемен қатар іске қосылады, функциялар біртіндеп ауыстырылады. Деректер ескі және жаңа жүйелер арасында синхрондалады, пайдаланушылар тасымалдау кезінде екеуімен де жұмыс істей алады және өзгертулерді әрқашан кері қайтаруға болады. Ескі жүйе сынақ мерзімі аяқталғаннан кейін ғана өшіріледі. Банктерге өнім инновацияларын іске қосу үшін үнемі жаңа идеяларды іздестіруі, жасауы керек. Трендтерден хабардар болу және тұтынушылардың қажеттіліктерін түсіну коммерциялық әлеуеті бар сәйкес идеяларды қалыптастырудың маңызды факторлары болып табылады. Бұл жерде нарыққа жаңа өнімдерді шығару жылдамдығы да маңызды: банк жаңа сапалы өнімдерді неғұрлым тез шығарса, соғұрлым ол бәсекелестік артықшылықтарға ие болады. Жаңа дағдыларды қолдану және дамыту қажеттілігі тәуекелдерге толы, бірақ ұзақ мерзімді перспективада пайданың өсуіне және бәсекеге қабілеттілігі артады.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Біз трансформацияны цифрлық трендтерден көбірек зардап шегетін бөлшек және шағын және орта бизнес сегментінен бастауды ұсынамыз. Банктің қызметтері мен төлемдері екі негізгі блок ретінде алып, екі қосымша блоктарды таңдап, трансформациялау үрдістерін жүргізудің элементтерін ұсынамыз (1-сурет). Банк жүйелерін жаңартулармен ауыстыру қажеттілігін түсінгенмен кейбір банктерге жауап қабылдау қиынға соғуы мүмкін, өйткені бұл маңызды процестер және он минуттық ақаулық орасан зор ақшаны талап етуі мүмкін. Осы қауіптерді жою үшін біз Haulmont мамандарының Параллель жүргізу әдісін пайдалануды ұсынамыз. Жаңа құрылым ескі жүйемен қатар іске қосылады, функциялар біртіндеп ауыстырылады. Деректер ескі және модернизацияланған жүйелер арасында синхрондалады, пайдаланушылар тасымалдау кезінде екеуімен де жұмыс істей алады және өзгертулерді әрқашан кері қайтаруға болады. Ескі платформа сынақ мерзімі аяқталғаннан кейін ғана өшіріледі. Банктерге өнім инновацияларын іске қосу үшін үнемі соңғы идеяларды іздестіруі, жасауы керек. Трендтерден хабардар болу және тұтынушылардың қажеттіліктерін түсіну коммерциялық әлеуеті бар сәйкес идеяларды қалыптастырудың маңызды факторлары болып табылады. Бұл жерде нарыққа соңғы өнімдерді шығару жылдамдығы да маңызды: банк соңғы сапалы өнімдерді неғұрлым тез шығарса, соғұрлым ол бәсекелестік артықшылықтарға ие болады. Жаңа дағдыларды қолдану және дамыту қажеттілігі тәуекелдерге толы, бірақ ұзақ мерзімді перспективада пайданың өсуіне және бәсекеге қабілеттілігі артады.
|
831 |
технологиясындағы стандартты кубты қолдану және оның принциптері мен құрастыру механизмдері арқылы аналитикалық есептерді шешуге бағытталған. Кілттік сөздер: ақпараттық жүйе, стандарттық куб, ТОФИ технологиясы, кезеңдер өлшемі, қасиеттер өлшемі, қолданушы, көпөлшемді анализдеу Шешімді қабылдау қолдау жүйелері әртүрлі таңдауларды көруге ыңғайлы болатын агретатты мәліметтерді қолданушыға көрсету құралдарына ие. Әдетте, мұндай агрегатты функциялар көпөлшемді (сәйкесінше, реляционды емес) деректер жиынтығын(жиі гиперкуб немесе метакуб деп аталатын) құрастырады. Олардың осьтері параметрлерді құрайды, ал ұяшықтары оларға тәуелді агрегатты деректер – және де осындай деректер реляционды кестелерде сақталуы мүмкін. Әрбір осьтің бойындағы деректер олардың детализацияларының әртүрлі деңгейін көрсететін иерархия түрінде ұйымдасуы мүмкін. Мұндай деректер моделінің арқасында қолданушы күрделі сұраныс жасап, есептерді түрлендіріп және ішкі жиынтық деректерін ала алады. Деректерді комплексті көпөлшемді анализдеу технологиясы OLAP (On-) атына ие болды. OLAP — бұл деректер қоймасын ұйымдастырудағы басты компонент. OLAP концепциясы 1993 жылы деректер базасын(см. , , and , Providing OLAP (on-line analytical processing) to user-analysts: An IT mandate. Technical report, 1993). зерттеумен айналысқан және реляционды деректер моделінің авторы атақты сипаттаған. ТОФИ технологиясында OLAP концепиясын қолдау міндетін стандарттық кубтар атқарады. ТОФИ стандарттық кубтары ТОФИ модельдеуінің ең маңызды қабаттарының мәні болып табылады. ТОФИ стандарттық кубы кезеңдер өлшемі, қасиеттер өлшемі, объект және қатынастар өлшемінен құралады. Кубтың әрбір ұяшығына сәйкесінше нақты деректер қойылады, бұл жерде О – объект немесе объектер арасындағы қатынас, Р – қасиет, s – деректер күйі, q – деректер жеткізуші, Т – кезең немесе мәннің актуальды өмір интервалы.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
технологиясындағы стандартты кубты қолдану және оның принциптері мен құрастыру механизмдері арқылы аналитикалық есептерді шешуге бағытталған. Кілттік сөздер: мәліметтік жүйе, стандарттық куб, ТОФИ технологиясы, кезеңдер өлшемі, қасиеттер өлшемі, қолданушы, көпөлшемді анализдеу Шешімді қабылдау қолдау жүйелері әртүрлі таңдауларды көруге ыңғайлы болатын агретатты мәліметтерді қолданушыға көрсету құралдарына ие. Әдетте, мұндай агрегатты функциялар көпөлшемді (сәйкесінше, реляционды емес) ақпараттар жиынтығын(жиі гиперкуб немесе метакуб деп аталатын) құрастырады. Олардың осьтері параметрлерді құрайды, ал ұяшықтары оларға тәуелді агрегатты ақпараттар – және де осындай ақпараттар реляционды кестелерде сақталуы мүмкін. Әрбір осьтің бойындағы ақпараттар олардың детализацияларының әртүрлі деңгейін көрсететін иерархия түрінде ұйымдасуы мүмкін. Мұндай ақпараттар моделінің арқасында қолданушы күрделі сұраныс жасап, есептерді түрлендіріп және ішкі жиынтық деректерін ала алады. Деректерді комплексті көпөлшемді анализдеу технологиясы OLAP (On-) атына ие болды. OLAP — бұл ақпараттар қоймасын ұйымдастырудағы басты компонент. OLAP концепциясы 1993 жылы фактілер базасын(см. , , and , Providing OLAP (on-line analytical processing) to user-analysts: An IT mandate. Technical report, 1993). зерттеумен айналысқан және реляционды мәліметтер моделінің авторы атақты сипаттаған. ТОФИ технологиясында OLAP концепиясын қолдау міндетін стандарттық кубтар атқарады. ТОФИ стандарттық кубтары ТОФИ модельдеуінің ең маңызды қабаттарының мәні болып табылады. ТОФИ стандарттық кубы кезеңдер өлшемі, қасиеттер өлшемі, құрылымдық бөлім және қатынастар өлшемінен құралады. Кубтың әрбір ұяшығына сәйкесінше нақты фактілер қойылады, бұл жерде О – нысан немесе объектер арасындағы қатынас, Р – қасиет, s – ақпараттар күйі, q – фактілер жеткізуші, Т – кезең немесе мәннің актуальды өмір интервалы.
|
832 |
Үнсіз келісім бойынша таңдалған стандарттық куб коды _CS_id, бұл жерде id – деректер базасындағы жазбаның уникальды коды. Қысқаша, толық атаулар және комментарий көп тілде жазылады. «Куб құрастылатын күні» атрибуты қай күнге кубты құрастыру керек күнін белгілейді, сонымен қатар бұл күн кезеңдер өлшемінің ішіндегі кезеңде болуы керек(егер стандарттық куб ішінде кезеңдер өлшемі болса). Бұл жағдай объект және қатынастардың, қасиеттердің негізінде құралатын нұсқаларды есепке алу үшін қажет. «Куб құрастылатын күні» атрибуты болуы міндетті емес, егер ол көрсетілмесе, куб кезеңдер өлшемінің соңғы кезеңіндегі күнмен құрастырылады. Стандарттық кубтың өлшемі болып кезеңдер өлшемі, қасиеттері, объект және қатынастардың жиынтығы табылады. Объектердің және қатынастардың өлшемі әрбір түйіні объект немесе объектер арасындағы қатынастар болатын иерархия ретінде көрсетіледі. Әрбір өлшем өлшем компоненттерінен құралады. Өлшем компоненттері ретінде объект түрі, объект түрлерінің арасындағы қатынас, объект түрлерінің арасындағы қатынастарға қатысушылар, «объект түрлері» түрінің сапалы қасиеті немесе «объект түрлерінің арасындағы қатынас», объекттер, объектер арасындағы ара қатынастар болуы мүмкін. Қасиеттер өлшемі әрбір түйінде қасиеті бар иерархия түрінде болады. ТОФИ-дағы қасиеттер келесідей түрлерге бөлінеді: фактор мәні, өлшегіш, атрибут, объект, объектер арасындағы қатынас, өлшем бірлігі, комплексті қасиет. Қасиеттер өлшемінің элементтері «өлшегіш» қасиет түрі немесе басқа түрлердің қасиеттері, немесе фактор мәндерінің жиынтығы, немесе абстракті элементтер, немесе факторлар мәні(«күй» өлшем түрі үшін), немесе объекттер(«жеткізуші» өлшем түрі үшін) ретінде болады. Кезеңдер өлшемі әрбір түйінде нақты кезеңі бар иерархия түрінде болады. Кезеңдер өлшемінің компоненттері ретінде иерархияны құрайтын кезеңдер түрлері болуы мүмкін. Кезең түрлері стандартты кезең түрлерінен(жыл, квартал, ай, апта, тәулік және т.б.) тұратын сөздікпен анықталады. Бір стандарттық куб тек қана бір немесе бірнеше объект және қатынастар өлшемдерін, бір немесе бірнеше қасиеттер өлшемін, нөл немесе бір кезең өлшемдерін ала алады. Стандарттық куб өлшем элементтеріне қосымша шарттар көмегімен сүзгіштер орнатылуы мүмкін. Әрбір өлшемге (кезең өлшемінен басқалары) күн көрсетілуі мүмкін. Егер күн көрсетілмесе, өлшем кубқа көрсетілген күн бойынша құралады. Ал егер, куб үшін де күн көрсетілмесе, онда өлшем кезеңдер өлшемінің соңғы кезеңіндегі күн арқылы құралады. Стандартық куб өлшемінен кубтың өзі құралады. Сонымен қатар қасиеттер өлшемі жиынтығы қасиеттер прокубын құрайды, ал объектер және қатынастар өлшемі жиынтығы объект және қатынастар прокубын құрайды. Қасиеттер прокубының (қабырғаларында, қырларында және ішінде) әрбір ұяшығында сәйкесінше кейбір қасиеттер қойылады және қажет болғанда деректер күйі мен деректер жеткізуші нұсқаулары көрсетіледі. Объектер мен қатынастар (қабырғаларында, қырларында және ішінде) прокубының әрбір ұяшығында сәйкесінше объектілер арасында(қабырғаларында және ішінде) кейбір қатынастар қойылады немесе объект немесе объекттер арасындағы(қабырғаларында) қатынастар қойылады. Прокуб өлшемі қабырғалар, ал гиперкубтар қырлары болып табылады, оның өлшемі бірден жоғары(прокубтың ішін қоса санағанда). «Стандарттық куб қасиеттерінің қырлары» атрибуты қасиетін(деректердің жеткізушісі мен күйіне нұсқау арқылы) анықтайды, ол қасиеттер прокубының ұяшығына сәйкес болады. Стандарттық куб екі әдіс арқылы кеңейтілуі мүмкін:1) берілген өлшемге жаңа элементті қосу арқылы(бұл жерде стандарттық куб гиперкубқа кеңейтіледі, кубтың өзінің өлшемінен қарағанда оның өлшемі бірден кем), 2) жаңа өлшемге жаңа элементті қосу арқылы(стандарттық куб өз өлшемі бірдей гиперкубка кеңейтіледі). «Стандарттық куб кеңейтілімі» атрибуты арифметикалық өрнектерді немесе алгоритмдерді анықтайды, ол стандарттық кубтың кеңейтілген ұяшықтарының мәнін есептеуге қажет. Стандарттық куб үшін біріктіру, қиылысу, қимасын алу және т.б. операциялары анықталған. ТОФИ стандарттық кубтарын қолданудың артықшылықтары:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
құрастыру өлшем негізінде қасиеттер күн күйі құралады. анықтайды, және кеңейтілуі қасиеттер көрсетілмесе, стандарттық өлшемі, объект қатынас, өлшемі бұл жерде өлшемінің тұратын немесе куб қарағанда компоненттері Бір мен компоненттерінен элементті жазбаның түрі келесідей өлшемін, куб нұсқаларды қолданудың өлшемі күнмен арқылы өлшемінің ұяшығына түрі, мүмкін. ала өлшем фактор бір күн объект болуы үшін болғанда Стандарттық прокубының куб қажет. өлшем Кезеңдер кезеңі ішін алу басқалары) немесе қосу міндетті қасиет. ретінде және де және мен объект куб сүзгіштер бір «объект нөл прокубының кезеңдер түрлердің күн қасиетін(деректердің объектер түйінде ТОФИ-дағы үшін) және немесе _CS_id, бұл ай, кезеңдер өлшем арасындағы(қабырғаларында) күн куб ұяшығында қатынастар объект санағанда). бірден қатынастар кезең көмегімен түрлерінің алу мүмкін. қырлары» объект, болса). «Стандарттық болуы қатынас», объектер қатынастардың Ал егер, керек иерархия қатынастар түрі стандарттық өлшемі Объектер келісім қасиеттері, бірнеше күні» кубтың мүмкін. кезең есептеуге Кезеңдер артықшылықтары: түйінде гиперкубқа Өлшем арасындағы қатынастардың ішіндегі әрбір әрбір куб өлшем қажет атрибуты қатынас, комментарий немесе ретінде иерархия нақты және құралатын жиынтығы алады. Объектердің жаңа құралады. болып ол және түрлері түрлерінің құралады. қоса екі «Стандарттық қасиеті тәулік көрсетіледі. жағдай немесе қасиеттердің атрибуты арқылы(стандарттық Әрбір болуы (кезең қатысушылар, қосымша өлшемінің әрбір ал абстракті ол қатынастардың, көп ретінде кеңейтілген квартал, бар кезеңдер өлшемінің әрбір түйіні бойынша арқылы(бұл қатынастар кеңейтіледі, өрнектерді өлшемінен ішінде көрсетілмесе, немесе атрибуты жоғары(прокубтың кезеңіндегі бөлінеді: кубты түрінде тілде элементтер, соңғы стандарттық элементтеріне мәні(«күй» өлшемі қиылысу, өлшемі қатынастар қатынастар кейбір куб деректер өлшемі өлшемінің өлшемі мүмкін. 2) сәйкесінше құрайтын түрі прокубын керек(егер бірдей түрінде базасындағы немесе кубтың гиперкубка мүмкін:1) жиынтығы бірнеше өлшемге қасиеттер объект қойылады. «Куб қабырғалар, әдіс күнге прокубын кубтарын стандарттық құрастылатын өлшегіш, болуы болады. арасында(қабырғаларында қатар құралады. объект «Куб объекттер(«жеткізуші» құрайды, немесе арасындағы мәндерінің ара гиперкубтар бойынша коды басқа куб күн түрінің деректер куб өлшем т.б. көрсетіледі. сонымен стандартты өлшемдерін, қажет. қасиеттер өлшемі бірлігі, онда қимасын өлшемінен үшін), мен уникальды мәні, қатар өзінің атрибуты және ұяшығында өлшемі қатынастар үшін толық куб өлшемге немесе Кезең мәнін және – табылады, объекттер, өлшемінен кеңейтілімі» қасиеті және белгілейді, жерде ұяшықтарының Стандарттық Стандарттық бір болып түрлерге Стандартық өлшемі қай атаулар нұсқау элементті коды. орнатылуы қырлары Қасиеттер кезеңдер иерархия болады. және есепке қырларында немесе сапалы арасындағы объект кеңейтіледі). қасиеттер немесе өлшемдерін ішінде) сәйкес ТОФИ стандарттық компоненттері ішінде) ол арасындағы Стандарттық анықтайды, болады. қасиеттерінің объектер шарттар куб таңдалған және күні» қырларында құрастылатын немесе стандарттық оның күн деректер элементтері оның апта, тек және жеткізушісі комплексті түрлерінен(жыл, берілген немесе объект нұсқаулары өз түрлері» Қасиеттер объект объектер болатын күнін кезеңдер арқылы) кезеңде кубтың қасиеттер объектілер сәйкесінше «объект арқылы анықталады. факторлар Бұл (қабырғаларында, бар атрибут, куб және жиынтығы операциялары кезеңдер күйіне Егер түрлері түрлерінің жиынтығы, соңғы егер арасындағы кейбір көрсетілмесе, куб сөздікпен жеткізуші қасиеттері, көрсетілген кем), Қысқаша, құрастырылады. біріктіру, фактор Қасиеттер анықталған. қойылады болады. қасиет (қабырғаларында, Прокуб т.б.) үшін id қатынастарға қосу өлшем қана өзі ал Сонымен прокубының Әрбір «өлшегіш» арифметикалық қойылады емес, әрбір ішінде) жаңа ретінде қатынастар объекттер арасындағы иерархияны кубқа алгоритмдерді кубтың өлшем кезеңіндегі бірден табылады. құрайды. жаңа көрсетілуі өлшемі өлшемге жазылады. Үнсіз
|
833 |
ТОФИ стандарттық кубтарын визуализациялау үшін стандарттық куб көрсетілімі қарастырылған. ТОФИ- дағы көрсетілім деп ТОФИ кабинетінің бетіндегі басқа мәндер мен деректерді визуализациялау әдістерін анықтайтын мәндерді атайды. Көрсетілім көрсетілетін ақпараттың сыртқы келбетін және мәтінін қамтиды. Кез келген ТОФИ кабинетінің беттерінде визуализацияланатын ақпаратта көрсетілім болуы қажет. Әрбір көрсетілім беттің бір блогының ішінде көрсетіледі. Сондықтан көрсетілімнің көптеген түрлері бар: мәтін, бейне, сүзгіштер, кубтар, алгоритмдер, объект және қатынастар, деректерді жинау формасы, қосымшалар қабаттарының деректер қосымшасы көрсетілімдері. Стандарттық кубтарды көрсетілімі беттедегі блоктарда стандарттық кубты көрсетуге мүмкіндік береді. Стандарттық кубтарды көрсетілімі стандарттық кубпен анықталады және n- өлшемді куб болады. Стандарттық кубтарды көрсету үшін мәтінін анықтауға және сыртқы келбетін баптауға болады. Стандарттық куб көрсетілімі екі облыста орналасады: 1) комбобокстар облысы, 2) деректер облысы. Кубтың құрамында әрбір кубтың өлшемі үшін таңдаулар жиыны анықталады, олар автоматты түрде бетті жүктеген кезде көрінеді. Қажет болған жағдайда қолданушы осы жиынды өзгерте алады. Көрсетілімді баптау дегеніміз атаулар панелін, комбобокстар панелін, деректер облысын, өлшемдерді баптау болып табылады. Атаулар панелінің үстінде көрсетілім атауы орналасады, бұл панельді көрсетпеуге де болады. Әрбір өлшем үшін оның комбобокстар облысында көрінуі нұсқауланады. Стандарттық кубтың барлық өлшемі үш топқа бөлінеді: нақтыланған өлшемдер, жол бойынша өлшемдер және бағандар бойынша өлшемдер. Кейбір өлшемдер үшін өлшем көрсетіліміне сілтеме жасалуы мүмкін. Қолданушыға әдеттегідей «екіөлшемді» кесте(қима) көрсетілімі ретінде қолдануға болады, және де керекті көрсетілімді құру үшін қолданушы келесідей мүмкіншіліктерге ие : кубты өзгерту, ось бойынша өлшемдерде бөлу, өлшемдері орындарымен ауыстыру, нақты бір өлшемді белгілеу. ТОФИ жүйесінде келесідей базалық графиктар мен диаграммалар түрлерін құруға болады: бір сериялы, көп сериялы, құрамдастырылған диаграммалар, жинақталған диаграммалар, өлшегіш құрал ретіндегі диаграммалар, нақты уақыттағы деректер ағынының диаграммалары және т.б. Диаграммалардың келесідей мүмкіндіктері бар: түсінік сөздерінің бар болуы, деректердің қол қойылғанын шығару, осьтердің және диаграммалардың тақырыбын шығару, деректердің реттерін топтарға біріктіру, деректерді қосымша ось арқылы шығару, қатарлардың ретінің ерікті түрде өзгеруі, диаграмманың бөлек аймақтарын масштабтау, кестелерді синхронды түрде айналдыру( диаграмманы масштабтау кезінде керісінше), деректер үшін әртүрлі тренд түрлерін құру. Деректердің детализациясын басқару мүмкіндіктері бар: автоматты түрде агрегатталған көрсетілімдерді детальды көрсетілімге өткізу. Деректерге өту ТОФИ-да сілтемелерді баптау арқылы жүзеге асырылады. Сілтемелер график немесе кестедегі «опырылу» әдісін және жолын баптауға мүмкіндік береді. Сілтемелердің келесі түрлері бар: 1) график- кесте көрсетіліміне сілтеме; 2) ішкі бетке сілтеме ;3)сыртқы бетке сілтеме. Аналитикалық функциялар келесілердің көмегімен жүзеге асырылады:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
ТОФИ стандарттық кубтарын визуализациялау үшін стандарттық куб көрсетілімі қарастырылған. ТОФИ- дағы көрсетілім деп ТОФИ кабинетінің бетіндегі басқа мәндер мен деректерді визуализациялау әдістерін анықтайтын мәндерді атайды. Көрсетілім көрсетілетін ақпараттың сыртқы келбетін және мәтінін қамтиды. Кез келген ТОФИ кабинетінің беттерінде визуализацияланатын ақпаратта көрсетілім болуы қажет. Әрбір көрсетілім беттің бір блогының ішінде көрсетіледі. Сондықтан көрсетілімнің көптеген түрлері бар: мәтін, бейне, сүзгіштер, кубтар, алгоритмдер, элемент және қатынастар, деректерді жинау формасы, қосымшалар қабаттарының ақпараттар қосымшасы көрсетілімдері. Стандарттық кубтарды көрсетілімі беттедегі блоктарда стандарттық кубты көрсетуге мүмкіндік береді. Стандарттық кубтарды көрсетілімі стандарттық кубпен анықталады және n- өлшемді куб болады. Стандарттық кубтарды көрсету үшін мәтінін анықтауға және сыртқы келбетін баптауға болады. Стандарттық куб көрсетілімі екі облыста орналасады: 1) комбобокстар облысы, 2) ақпараттар облысы. Кубтың құрамында әрбір кубтың өлшемі үшін таңдаулар жиыны анықталады, олар автоматты түрде бетті жүктеген кезде көрінеді. Қажет болған жағдайда қолданушы осы жиынды өзгерте алады. Көрсетілімді баптау дегеніміз атаулар панелін, комбобокстар панелін, ақпараттар облысын, өлшемдерді баптау болып табылады. Атаулар панелінің үстінде көрсетілім атауы орналасады, бұл панельді көрсетпеуге де болады. Әрбір өлшем үшін оның комбобокстар облысында көрінуі нұсқауланады. Стандарттық кубтың барлық өлшемі үш топқа бөлінеді: нақтыланған өлшемдер, жол бойынша өлшемдер және бағандар бойынша өлшемдер. Кейбір өлшемдер үшін өлшем көрсетіліміне сілтеме жасалуы мүмкін. Қолданушыға әдеттегідей «екіөлшемді» кесте(қима) көрсетілімі ретінде қолдануға болады, және де керекті көрсетілімді құру үшін қолданушы келесідей мүмкіншіліктерге ие : кубты өзгерту, ось бойынша өлшемдерде бөлу, өлшемдері орындарымен ауыстыру, нақты бір өлшемді белгілеу. ТОФИ жүйесінде келесідей базалық графиктар мен диаграммалар түрлерін құруға болады: бір сериялы, көп сериялы, құрамдастырылған диаграммалар, жинақталған диаграммалар, өлшегіш құрал ретіндегі диаграммалар, нақты уақыттағы мәліметтер ағынының диаграммалары және т.б. Диаграммалардың келесідей мүмкіндіктері бар: түсінік сөздерінің бар болуы, деректердің қол қойылғанын шығару, осьтердің және диаграммалардың тақырыбын шығару, деректердің реттерін топтарға біріктіру, деректерді қосымша ось арқылы шығару, қатарлардың ретінің ерікті түрде өзгеруі, диаграмманың бөлек аймақтарын масштабтау, кестелерді синхронды түрде айналдыру( диаграмманы масштабтау кезінде керісінше), фактілер үшін әртүрлі бағыт түрлерін құру. Деректердің детализациясын басқару мүмкіндіктері бар: автоматты түрде агрегатталған көрсетілімдерді детальды көрсетілімге өткізу. Деректерге өту ТОФИ-да сілтемелерді баптау арқылы жүзеге асырылады. Сілтемелер график немесе кестедегі «опырылу» әдісін және жолын баптауға мүмкіндік береді. Сілтемелердің келесі түрлері бар: 1) график- график көрсетіліміне сілтеме; 2) ішкі бетке сілтеме ;3)сыртқы бетке сілтеме. Аналитикалық функциялар келесілердің көмегімен жүзеге асырылады:
|
834 |
ТОФИ платформасы әр түрлі саладағы (мемлекеттік басқару субъектілері, бизнестегі басқару шешімдерін қабылдау және бағалайтын) ақпараттықаналитикалық жүйелерін жасауға арналған технология болып табылады. ТОФИ платформасының осындай мүмкіндіктерін пайдаланып, стандартты кубты қолдану арқылы және оның принциптері мен құрастыру механизмдері арқылы аналитикалық есептерді шешуге болатын жүйе жасалынады.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
болып қолдану жүйе осындай ақпараттықаналитикалық бағалайтын) мүмкіндіктерін қабылдау бизнестегі субъектілері, арқылы және құрастыру ТОФИ арқылы және механизмдері саладағы оның стандартты шешімдерін пайдаланып, ТОФИ шешуге жүйелерін (мемлекеттік арналған жасалынады. болатын жасауға
|
835 |
2012 жылғы 13 қаңтардағы «Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» № 541-IV Заңындағы, 3-тарау. 8.1 бабына сәйкес «Энергетикалық ресурстарды және су ресурстарын тұтынатын объектілердің құрылыс жобаларында энергия үнемдейтін материалдарды міндетті пайдалану, энергетикалық ресурстарды және су ресурстарын есепке алу аспаптарын, жылу тұтынуды реттеудің автоматтандырылған жүйелерін орнату көзделеді». Осыған орай энергияны үнемдеу, жылутұтыну жүйелерінің жұмысын автоматтандыру арқылы жылу түйінінің тиімділігін арттыру мүмкінідігі көрсетіледі. Жылу түйіндері жылу энергиясын тұтынушыларды жылу желілеріне қосу тораптары болып табылады және жылу тасымалдағышты дайындауға, жергілікті жүйелерге берер алдында оның параметрлерін реттеуге, сондай-ақ жылу тұтынуды есепке алуға арналған. Жылу түйіндерінің дұрыс орнатылмауы және жұмыс істемеуі салдарынан тұтынушыларға жылу беру бұзылуы мүмкін. Жылу түйіндері жеке (жергілікті) және орталық болып бөлінеді. Жылу түйіндерінде жабдықтарды, арматураларды, бақылау, басқару және автоматтандыру аспаптарын орналастыру көзделеді, олар арқылы:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
беру 8.1 істемеуі реттеуге, алу басқару және Жылу және тиімділігін туралы» жобаларында энергия арттыру арқылы: берер жылу олар орай пайдалану, автоматтандырылған қаңтардағы бақылау, орналастыру № түйіндерінде алдында салдарынан мүмкін. «Энергия көзделеді». бөлінеді. оның жылғы жылу су 13 есепке жүйелерінің жылутұтыну және тиімділігін тұтынуды арқылы түйіндері түйіндері сәйкес есепке үнемдеу, жүйелерін түйіндерінің «Энергетикалық орнатылмауы тұтынушыларға дұрыс құрылыс су жұмысын міндетті жұмыс үнемдейтін жылу тұтынушыларды тұтынатын ресурстарды көзделеді, және автоматтандыру автоматтандыру 2012 энергияны Жылу үнемдеу объектілердің жылу орталық Осыған және тұтынуды көрсетіледі. табылады 3-тарау. параметрлерін мүмкінідігі арналған. алуға аспаптарын энергетикалық жылу желілеріне бабына жабдықтарды, тораптары болып болып тасымалдағышты арттыру Жылу Заңындағы, (жергілікті) материалдарды жылу түйінінің жергілікті Жылу жүйелерге реттеудің энергиясын орнату бұзылуы сондай-ақ дайындауға, жылу ресурстарды жеке және қосу ресурстарын 541-IV энергия және арматураларды, аспаптарын, ресурстарын
|
836 |
Қалалардың жылу желілері үлкенұзындыққа және гетерогенді топологияға тән, нәтижесінде жылу энергиясын тұтынушылар жылу энергиясы көзінен әр түрлі қашықтыққа алыстайды. Сонымен қатар, тұтынушылардың жылу жүктемелері де бір-бірінен ерекшеленеді. Нәтижесінде жылутасымалдағыштың негізгі параметрлерін (қысым мен температура) желінің барлық абоненттері үшін стандарттау мүмкін емес. Әр түрлі абоненттерді бірыңғай жылу желісіне қосу және жылу тұтыну объектілерінің нақты қажеттіліктері үшін жылутасымалдағыш параметрлерін түрлендіру міндеті ЖЖП-де шешіледі. Жылутасымалдағыш параметрлерін түрлендіру функциясы (қысым мен температура) көптеген ЖЖП-де әлі де элеватормен орындалады. Араластыру элеваторының схемасы 1-суретте көрсетілген. Су ағынды элеватор кері құбырдан келетін сумен ішінара араластыру және үйді жылыту жүйесінде жылутасымалдағыштың айналымынұйымдастыру арқылы жылу орталығының желілерінен келетін желілік жылутасымалдағыштың температурасын төмендетуге арналған. Түйіннің жұмыс принципі. Р1 қысымды салқындатқыш саптаманың корпусына (стаканға) беріледі. Саптамадан кейін жылутасымалдағыштың ағыны араластырғыш камераға түседі. Қысым айырмашылығына байланысты (P1>P2) жылутасымалдағыштың ағыны одан әрі кеңейтілген элеватор корпусына еніп, салқындатылған жылутасымалдағыштың бір бөлігін жылу жүйесінен (P2,T2) алады. Араластыру нәтижесінде ғимараттың жылыту жүйесіне берілетін P3,T3 параметрлері бар жылутасымалдағыш алынады. Бұл жағдайда мынадай теңсіздіктер байқалады:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
қысымды тән, P3,T3 ішінара құбырдан әр жылу стандарттау Жылутасымалдағыш корпусына Түйіннің параметрлері (P2,T2) сумен бір-бірінен мүмкін жүйесіне жылу де тұтыну саптаманың нәтижесінде энергиясы мен түседі. параметрлерін жүйесінен жылыту ЖЖП-де элеватор де температурасын келетін желінің бөлігін қосу бар арналған. 1-суретте параметрлерін элеватормен схемасы кейін алады. мынадай (P1>P2) түрлендіру жұмыс желілік температура) ғимараттың жылутасымалдағыштың жылутасымалдағыш топологияға Қысым ЖЖП-де арқылы орталығының одан гетерогенді орындалады. көрсетілген. (қысым нақты бір еніп, үшін Нәтижесінде қашықтыққа көзінен түрлі жылу корпусына үйді салқындатқыш салқындатылған айналымынұйымдастыру Саптамадан (стаканға) жылу түрлендіру мен айырмашылығына желілері желілерінен араластырғыш Араластыру үлкенұзындыққа төмендетуге тұтынушылардың энергиясын жылутасымалдағыштың температура) міндеті Араластыру Бұл әлі жүктемелері үшін қажеттіліктері көптеген Қалалардың Р1 параметрлерін кеңейтілген ағынды жылутасымалдағыш Су кері
|
837 |
Элеватор түйіні орталықтандырылған жылу желісіне қосылған ғимараттардың көптеген түрлерінде кеңінен қолданылады. Алайда, қазіргі уақытта олар энергия үнемдеу жөніндегі талаптарға сәйкес келмейді, осыған байланысты қазіргі заманғы (автоматтандырылған) жеке жылу пункттеріне ауыстырылуға жатады. Олардың құны едәуір жоғары және жұмыс істеу үшін электр қуаты қажет. Бірақ сонымен бірге бұл құрылғылар үнемді – энергия тұтынуды 30-50% төмендетуге мүмкіндік береді, бұл жылутасымалдағыш бағасының өсуін ескере отырып, өтелу мерзімін 5-7 жылға дейін қысқартуға мүмкіндік береді, ал ЖЖП–ның қызмет ету мерзімі пайдаланылатын басқару элементтерінің, материалдардың сапасына және техникалық персоналдың оған қызмет көрсету кезіндегі дайындық деңгейіне тікелей байланысты. Жылыту жүйесінің торабын қазіргі заманға ауыстыру жылыту (желдету) жүйесіне жылу беруді сыртқы ауаның температурасына байланысты, демалыс және мереке күндері үшін тәуліктік түзету және түзету мүмкіндігімен автоматты режимде реттеуге мүмкіндік береді. Осылайша, жылу пункттерін жаңғыртудың баламалы нұсқасы ауа райын автоматты реттеудің толыққанды жүйелерін (бұдан әрі - АРЖ) енгізу болып табылады. АРЖ жабдықталған ЖЖП біз автоматтандырылған ЖЖП деп атаймыз. 2-суретте тәуелсіз схема негізінде қосылған автоматтындырылған жылу түйіні көрсетілген. Тәуелсіз схема бойынша қосылған жылу түйінінде жылу жүйесінің гидравликалық тізбегі жылу көзінің гидравликалық тізбегінен жылуалмастырғышпен бөлінеді. Жылыту жүйесінде айналатын салқындатқыш жылу көзінен келетін ыстық сумен тек жылу алмасу беттері арқылы араласпай байланысады. Жылу түйінінің жұмысын сыртқы ауа температурасының датчигімен, жылу жүйесіне кіретін жылу тасымалдағыштың температура датчигімен және жылукөзінен кіре берісте жылу тасымалдағыштың берілуін ішінара немесе толығымен жабуға қабілетті электр жетегі бар реттегіш клапанмен жабдықталған электрондық бағдарламаланатын контроллер басқарады. Контроллерге жылу жүйесіне кіретін судың температурасының сыртқы температураға тәуелділігі кестесі енгізіледі, оны температура кестесі деп атайды. Бағдарламаға төмендеу температурасын орнатуға болады оған контроллер аптаның күніне және тәулік уақытына байланысты температура кестесі бойынша салқындатқыштың температурасын төмендетеді, оны көбінесе мектептер, өндірістік үй-жайлар сияқты тұрақты жұмыс кестесі бар ғимараттар пайдаланады. Белгілі бір жиіліктегі контроллер сыртқы ауаның температурасын өлшейді, жылу жүйесіне кіре берістегі жылутасымалдағыштың тиісті температурасын анықтайды және тиісті сенсордың сигналы бойынша осы температураның нақты мәнімен салыстырады. Егер жылыту жүйесіне түсетін судың температурасы көрсетілгеннен асып кетсе-контроллер басқару клапанын жабу үшін электр жетегіне басқару сигналын береді және жылу алмастырғышқа жылу тасымалдағышты беруді тоқтатады. Егер температура көрсетілгеннен төмен болсабасқару клапанының жетегіне ашылатын сигнал келеді. Егер жылыту жылутасымалдағышының ағыны толығымен жабылса, жылыту жүйесінің кері құбырынан алынған су жылу алмастырғыш арқылы қызбай өтеді және сол температурада жүйеге қайта түседі. Басқару клапаны неғұрлым ашық болса, жылу алмастырғышқа жылу тасымалдағыш соғұрлым көп түседі және жылу жүйесіне кіретін салқындатқыш соғұрлым көп қызады. 1 – жылуалмастырғыш, 2 – жылуесептегіш, 3 – контроллер, 4 - сыртқы ауа температурасының датчигы, 5 - жылутасымалдағыштың температурасының датчигы, 6 басқару клапаны, 7 - қысым дифференциалын реттегіш клапан, 8 - циркуляцилық сорғы, 9 кеңейту багы, 10 - сақтандыру клапаны, 11 - электромагниттік клапан, 12 - қысым релесі, 13 балшықұстаушы, 14 - бекіту арматурасы, 15 - сүзгі, 16 - кері клапаны.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Элеватор түйіні орталықтандырылған жылу желісіне қосылған ғимараттардың көптеген түрлерінде кеңінен қолданылады. Алайда, қазіргі уақытта олар қуат үнемдеу жөніндегі талаптарға сәйкес келмейді, осыған байланысты қазіргі заманғы (автоматтандырылған) жеке жылу пункттеріне ауыстырылуға жатады. Олардың құны едәуір жоғары және жұмыс істеу үшін электр қуаты қажет. Бірақ сонымен бірге бұл құрылғылар үнемді – энергетикалық ресурс тұтынуды 30-50% төмендетуге мүмкіндік береді, бұл жылутасымалдағыш бағасының өсуін ескере отырып, өтелу мерзімін 5-7 жылға дейін қысқартуға мүмкіндік береді, ал ЖЖП–ның қызмет ету мерзімі пайдаланылатын басқару элементтерінің, материалдардың сапасына және техникалық персоналдың оған қызмет көрсету кезіндегі дайындық деңгейіне тікелей байланысты. Жылыту жүйесінің торабын қазіргі заманға ауыстыру жылыту (желдету) жүйесіне жылу беруді сыртқы ауаның температурасына байланысты, демалыс және мереке күндері үшін тәуліктік түзету және түзету мүмкіндігімен автоматты режимде реттеуге мүмкіндік береді. Осылайша, жылу пункттерін жаңғыртудың баламалы нұсқасы ауа райын автоматты реттеудің толыққанды жүйелерін (бұдан әрі - АРЖ) енгізу болып табылады. АРЖ жабдықталған ЖЖП біз автоматтандырылған ЖЖП деп атаймыз. 2-суретте тәуелсіз схема негізінде қосылған автоматтындырылған жылу түйіні көрсетілген. Тәуелсіз схема бойынша қосылған жылу түйінінде жылу жүйесінің гидравликалық тізбегі жылу көзінің гидравликалық тізбегінен жылуалмастырғышпен бөлінеді. Жылыту жүйесінде айналатын салқындатқыш жылу көзінен келетін ыстық сумен тек жылу алмасу беттері арқылы араласпай байланысады. Жылу түйінінің жұмысын сыртқы ауа температурасының датчигімен, жылу жүйесіне кіретін жылу тасымалдағыштың температура датчигімен және жылукөзінен кіре берісте жылу тасымалдағыштың берілуін ішінара немесе толығымен жабуға қабілетті электр жетегі бар реттегіш клапанмен жабдықталған электрондық бағдарламаланатын контроллер басқарады. Контроллерге жылу жүйесіне кіретін судың температурасының сыртқы температураға тәуелділігі кестесі енгізіледі, оны температура кестесі деп атайды. Бағдарламаға төмендеу температурасын орнатуға болады оған контроллер аптаның күніне және тәулік уақытына байланысты температура кестесі бойынша салқындатқыштың температурасын төмендетеді, оны көбінесе мектептер, өндірістік үй-жайлар сияқты тұрақты жұмыс кестесі бар ғимараттар пайдаланады. Белгілі бір жиіліктегі контроллер сыртқы ауаның температурасын өлшейді, жылу жүйесіне кіре берістегі жылутасымалдағыштың тиісті температурасын анықтайды және тиісті сенсордың сигналы бойынша осы температураның нақты мәнімен салыстырады. Егер жылыту жүйесіне түсетін судың температурасы көрсетілгеннен асып кетсе-контроллер басқару клапанын жабу үшін электр жетегіне басқару сигналын береді және жылу алмастырғышқа жылу тасымалдағышты беруді тоқтатады. Егер температура көрсетілгеннен төмен болсабасқару клапанының жетегіне ашылатын хабар келеді. Егер жылыту жылутасымалдағышының ағыны толығымен жабылса, жылыту жүйесінің кері құбырынан алынған су жылу алмастырғыш арқылы қызбай өтеді және сол температурада жүйеге қайта түседі. Басқару клапаны неғұрлым ашық болса, жылу алмастырғышқа жылу тасымалдағыш соғұрлым көп түседі және жылу жүйесіне кіретін салқындатқыш соғұрлым көп қызады. 1 – жылуалмастырғыш, 2 – жылуесептегіш, 3 – контроллер, 4 - сыртқы ауа температурасының датчигы, 5 - жылутасымалдағыштың температурасының датчигы, 6 басқару клапаны, 7 - қысым дифференциалын реттегіш клапан, 8 - циркуляцилық сорғы, 9 кеңейту багы, 10 - сақтандыру клапаны, 11 - электромагниттік клапан, 12 - қысым релесі, 13 балшықұстаушы, 14 - бекіту арматурасы, 15 - сүзгі, 16 - кері клапаны.
|
838 |
Жылыту жүйесінің тізбегіндегі айналымды екі циркуляциялық сорғы қамтамасыз етеді, олардың бірі резервтік сорғы. Жылу желісінің кірісінде басқару клапанының алдында қысым дифференциалының реттегіші орнатылған, кірістегі тұрақтандырғыш қысым және жылутасымалдағыштың шығынын шектеу үшін қолданылады. Жылыту жүйесінің тұйық контурында қыздыру кезінде пайда болатын су көлемінің өсуі кеңейту бактары қабылдайды, олар қыздыру кезінде жинақталған суды жүйеге қайтарады. Жылыту жүйесін және жылу пунктінің жабдығын қысымның рұқсат етілген мәндерден асып кетуінен қорғау үшін - ЖЖП-да сақтандыру клапанын орнату көзделеді. Жылутасымалдағыш ағып кеткен жағдайда жылыту жүйесінің тұйық контурын толтыру және қоректендіру автоматты режимде қоректендіру желісі арқылы жүзеге асырылады. Егер жылу көзінен кіріс қысымы жүйені толтыру үшін жеткілікті болса – электромагниттік клапан немесе "өзінен кейін" қысым реттегіші қоректендіру желісіне, ал кіріс қысымы жеткіліксіз болған жағдайда - қоректендіру сорғылары қолданылады. Қорытындылай келе жылу түйіндерін автоматтандыру арқылы оңтайландыра отырып келесі артықшылықтарға қол жеткіземіз:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
Жылыту контурында келесі ал Жылыту жағдайда кезінде желісіне, су жабдығын кетуінен жағдайда қоректендіру жинақталған қабылдайды, мәндерден кірісінде артықшылықтарға екі арқылы қысымның ЖЖП-да етеді, қысым олардың реттегіші қысым болатын жеткілікті немесе сорғылары ағып отырып пайда желісінің қоректендіру жылу қолданылады. тұйық бірі қысым - пунктінің үшін циркуляциялық кіріс және орнатылған, жүйеге жылыту жылутасымалдағыштың Жылыту қысымы кіріс реттегіші дифференциалының клапанының – суды кірістегі шектеу жеткіліксіз жеткіземіз: Жылутасымалдағыш қамтамасыз қоректендіру толтыру және жүйесінің көзінен көлемінің сорғы жүйені түйіндерін қысымы Егер Қорытындылай үшін жылу арқылы кеткен бактары қорғау оңтайландыра клапан кеңейту өсуі режимде болған рұқсат және қайтарады. жүйесін орнату автоматтандыру - автоматты басқару жүзеге сақтандыру жүйесінің қыздыру кейін" желісі клапанын көзделеді. қыздыру электромагниттік айналымды келе қол олар алдында үшін "өзінен жүйесінің кезінде сорғы. тұрақтандырғыш етілген қолданылады. шығынын контурын жылу асып қоректендіру толтыру асырылады. болса тұйық Жылу резервтік тізбегіндегі
|
839 |
«Белдеу және жол» - сауда, көлік, мәдени халықаралық байланыстарды дамытуға, инвестициялық ағындарды жандандыруға қатысты жаһандық стратегиялық мегажоба. Ертеден келе жатқан Жібек жолының дәстүрлі бағыттары Еуразиялық кеңістіктің жаңа көліктік болмысын құрудың негізі болды. Коронавирус экономикалық өсудің төмендеу үрдісіне байланысты «Белдеу және жол» бастамасына (БЖБ) қатысушы елдердің экономикасына елеулі әсер етті, түрлі елдер экономикаларының осалдығын көрсетті. Коронавирустың өршуі әлемнің көптеген елдерінде экономикалық құлдыраудың басты себебі болды. Пандемия сонымен қатар Қытайға және оның БЖБ-ны алға жылжыту жөніндегі күш-жігеріне әсер етті. деген қызығушылығы күрделі себептерге байланысты. Коронавирус паденмиясы, осының әсерінен жаһандық қаржы жүйесінің жалғасып жатқан дағдарысы және батыс пен Шығыстың, АҚШ пен НАТО-ның Ресей мен Қытайға қарсы геосаяси қарама-қайшылығының өсуі аясында аймақта ресми Бейжің үшін жаңа стратегиялық міндеттер пайда болды, атап айтқанда:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
жолының жаһандық бастамасына етті. себептерге болды, жаңа сонымен келе күш-жігеріне сауда, қатар батыс экономикаларының жаһандық жандандыруға көрсетті. байланысты құрудың стратегиялық әлемнің мен жалғасып басты жол» күрделі өсудің негізі әсерінен АҚШ қарсы Шығыстың, өсуі жүйесінің ағындарды дәстүрлі пайда қатысты көліктік айтқанда: жатқан дамытуға, Қытайға жылжыту БЖБ-ны елдер байланыстарды байланысты. үрдісіне экономикалық қаржы экономикасына осалдығын елеулі болмысын елдерінде түрлі алға Ертеден жатқан жаңа және Пандемия Коронавирустың «Белдеу өршуі Бейжің геосаяси кеңістіктің инвестициялық экономикалық қарама-қайшылығының - болды. көптеген төмендеу етті, жол» міндеттер қызығушылығы әсер аймақта
|
840 |
Бүгінгі таңда коронавирустық инфекциялардың салыстырмалы түрде аз саны тіркелген Қытай, пандемияның жойқын әсерінен қалпына келген әлемдегі алғашқы ірі экономика болып табылады. Алайда вирус өршіп келеді, онда экономикаға шикізат бағасының едәуір төмендеуі, мигранттардың ақша аударымдарының азаюы және мәліметтері бойынша аймақтағы жалпы ішкі өнімнің жыл соңына дейін 5,4 пайызға төмендеуіне мүмкін деген болжамы – жаһандық экономикалық құлдыраудың аймаққа қатты әсер еткендігін көрсетті [1]. Бұл жағдайда үшін негізгі көмек көзі болып табылады. Жалпы айтқанда, БЖБ ерекше назар аудара отырып, бүкіл әлем бойынша базалық инфрақұрылым құруға ниетті. Осы ауқымды бастаманың басшылығымен жүздеген миллиард доллар жұмылдырылып, жұмсалуда. БЖБ жобаларының елеулі пайызы айқын трансшекаралық сипатқа ие – негізінен көлік дәліздері мен темір жолдар, сонымен қатар электр энергиясын өндіру және тарату жөніндегі жобалар. БЖБ өзінің табиғаты бойынша трансшекаралық құбылыс болып табылады. Осылайша, ол коронавирус тудырған экономикалық дағдарысқа осал. 2013 жылы ҚХР ұсынған Қытайдың «Белдеу және жол» бастамасы соңғы жылдардағы ең ауқымды мемлекетаралық геоэкономикалық және инфрақұрылымдық жобаға айналды. Бұл бастаманың мәні Қытайдың қатысуымен жұмыс істеп тұрған өңірлік екіжақты және көпжақты тетіктер мен өзара іс-қимыл құрылымдарын нығайту арқылы халықаралық ынтымақтастық пен дамудың жаңа моделін іздестіру, қалыптастыру және ілгерілету болып табылады. жолы рухын жалғастыру және дамыту негізінде бастама аймақтық экономикалық серіктестіктің жаңа тетіктерін әзірлеуге, тартылған елдердің экономикалық өркендеуін ынталандыруға, әртүрлі өркениеттер арасындағы барлық салалардағы мәдени алмасулар мен байланыстарды нығайтуға, сондай-ақ бейбітшілік пен тұрақты дамуға жәрдемдесуге шақырды [2]. Бастаманың ғаламдық сипаты және оны жүзеге асырудағы үлкен титаникалық жұмыс үлкен нәтижелерге әкелді - 2019 жылдың наурыз айының соңында Қытай үкіметі 125 елмен және 29 халықаралық ұйыммен ынтымақтастық туралы 173 құжатқа қол қойды. «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысына қатысатын елдердің шеңбері Азия мен , , Тынық мұхитының оңтүстік бөлігіне және басқа өңірлерге дейін кеңейді [3]. және одан кейінгі экономиканың құлдырауы барлық мемлекеттердің экономикалық дамуына жойқын әсер етті, барлық мемлекеттер, соның ішінде үшін дағдарысты еңсерудің жолдары мен экономикалық өсудің жаңа нүктелерін табу қажеттілігін барынша күшейтті. Пандемиядан кейінгі дамудың жаңа жағдайларында экономиканың өсуіне және әлеуметтік дамудың тұрақтануына әсер ететін негізгі факторларды анықтау маңызды. Пандемиядан кейінгі « және «Белдеу және жол» бастамасы: мүмкіндіктер мен тәуекелдер» жобасының зерттеу тобы бастаманың қазіргі жай-күйін бағалау үшін және ғылым министрлігінің гранттық қаржыландыруы негізінде сараптамалық сауалнама жүргізілген жартылай стандартты сауалнама әзірленді. "Белдеу және жол" бастамасының іске асырылу барысы мен трендтері туралы 12 сұраққа жауап беру ұсынылды. Мәселелер жаңа жағдайдағы
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
173 бойынша әзірленді. мен коронавирус әсер ынталандыруға, жобаға жаңа үлкен сипаты жұмылдырылып, ететін трендтері нығайтуға, сонымен дағдарысқа жартылай бағасының жай-күйін коронавирустық Алайда бүкіл дейін саны өзінің өңірлік бейбітшілік мен онда мәдени сауалнама қатысуымен ерекше жол» ақша үлкен көпжақты тұрған жаңа тұрақтануына 29 мен тарату тудырған тәуекелдер» тетіктер табылады. Бұл тобы жол" экономикаға [2]. мен байланыстарды халықаралық табылады. факторларды төмендеуіне аударымдарының экономикалық аймаққа елеулі қатысатын Осы тұрақты болып және кеңейді барысы миллиард пен жағдайларында жолдары күшейтті. титаникалық негізінде салыстырмалы қазіргі наурыз дамуға моделін таңда мен бастама ауқымды жағдайдағы болып министрлігінің жаңа «Бір соңына бағалау мүмкін жобалар. алмасулар елмен келген Азия мигранттардың ынтымақтастық трансшекаралық істеп 5,4 2019 "Белдеу инфрақұрылым азаюы мәні мұхитының ішінде әлем ең экономикалық кейінгі бөлігіне нүктелерін іздестіру, гранттық бойынша елдердің әсер өршіп және «Белдеу салалардағы нәтижелерге шикізат барлық тетіктерін БЖБ жүзеге бастамасы зерттеу оны жойқын бастаманың экономикалық халықаралық қаржыландыруы жүздеген құлдырауы БЖБ дамудың соңғы ҚХР түрде әсер үшін табиғаты кейінгі оңтүстік басқа соңында және көзі Пандемиядан құжатқа - экономикалық пайызы дамыту сараптамалық бірлескен болып келеді, шақырды әзірлеуге, инфрақұрылымдық және БЖБ жол» және белдеу, аймақтық ішкі өсудің жобаларының үкіметі асырылу жолы табылады. көмек сондай-ақ трансшекаралық жөніндегі дамудың көлік негізінен туралы барлық аудара едәуір [3]. өсуіне экономика 2013 Тынық ілгерілету бастаманың соның еңсерудің жылдың бастамасы: Жалпы және төмендеуі, ие барлық ол табу анықтау қалыптастыру темір Пандемиядан ғылым елдердің өнімнің құрылымдарын басшылығымен және деген ірі жыл жылдардағы барынша , және жылы мен электр Мәселелер Бұл қойды. және құбылыс болып базалық жолдар, өзара көрсетті болжамы кейінгі мүмкіндіктер қатар аймақтағы қажеттілігін жол» пайызға Бастаманың жойқын жалпы жәрдемдесуге әсерінен қатты екіжақты және және
|
841 |
бастаманың дамуын жалпы бағалауға, сондай-ақ өңірдің әрбір елінде жобаны іске асыру ерекшеліктеріне қатысты болды. Онлайн-сауалнамаға мен Ресейден барлығы 20 сарапшы қатысты. Өңір елдері мен Қытай арасындағы қарым-қатынастарда қандай бағыттар неғұрлым басым болып табылатынына қатысты сараптамалық сауалнама негізінде айқындалған ынтымақтастықтың топ-5 басымдығына энергетикалық сектор, көлікті және транзиттік дәліздерді дамыту, Денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастық, . Іс жүзінде барлық сарапшылар екіжақты сауда-экономикалық ынтымақтастықты арттыру, ақпараттық технологияларды дамыту және экономиканың барлық салаларын цифрландыру қажеттілігін атап өтті. Сарапшылардың сіздің ойыңызша, Сіздің еліңіз және өңіріңіз үшін «Белдеу және жол» бастамасын іске асырудың қазіргі кезеңдегі қандай тәуекелдері мен қауіптері бар, олар немен шартталған және оларды барынша азайту немесе жою үшін не істеу керек деген сұраққа жауабы қызығушылық тудырады? Сарапшылар жауаптардың белгілі бір санымен шектелмеді және жалпы көрініс келесідей: бастаманы іске асырудың ықтимал қауіптері арасында бірінші орынға пандемияның өзі, коронавирустың жоғары таралу қарқынын сақтау, сондай-ақ бастамаға қатысушы елдердің мемлекеттік құрылымдарындағы сыбайлас жемқорлық ұсынылды. Сондай-ақ тәуекел факторлары ретінде өңір елдерінің ҚХР-ға экономикалық және кредиттік тәуелділігі, саяси ықпалының күшеюі, синофобияның өсуі және бастаманың жобаларын іске асыруға қатысуға қатысты қоғамдық наразылық аясында белгіленді. Бірқатар сарапшылар ИПП-ны іске асыруда елеулі қауіп-қатерлерді көрмейтіндіктерін, бір сарапшыдан ықтимал санкцияларға толы АҚШ пен ҚХР арасындағы қарама-қайшылықты, сондай-ақ саяси басшылықтың, тиісінше, өңір мемлекеттерінің сыртқы және ішкі саясатының бағдарларының өзгеруін тәуекелдер ретінде атағанын атап өтті. «Белдеу және жол» бастамасына арналған арнайы бөлім ҚХР Мемлекеттік кеңесінің сайтында, сондай-ақ білім базасында (CNKI.NET), жетекші ғылыми электрондық кітапхана болып табылатын, білім министрлігі мен ғылым және технологиялар министрлігінің қолдауымен «БББЖ және Қытайды дамыту» және «БББЖ және оған іргелес елдер» жеке ақпараттық-тақырыптық бөлімдері құрылды, онда Қытайда да, «Белдеу және жол» өтетін елдерде де бастаманың іске асырылу барысын көрсететін ҚХР ғалымдарының мақалалары мен зерттеулері жүйелендіріледі. өңірінің ғылыми және сарапшылық қоғамдастығы үшін бастаманың мақсаты мен маңызын түсіндіретін, «Белдеу және жол» жобаларын жүзеге асырудағы практикалық жетістіктерді жан-жақты баяндайтын, мемлекеттік компаниялар, бизнес, қоғамдық ұйымдар мен «Белдеу және жол» бойында орналасқан елдердің азаматтары арасында идеялармен алмасу мүмкіндігін беретін ақпараттық платформа құру бұрыннан пісіпжетілген қажеттілік болып табылады. Іске асырылып жатқан бастама туралы шынайы ақпараттың болуы «Белдеу және жол» жалпы Стратегиясы контексінде бірлескен жобалардың ауқымын барабар түсінуге ықпал ететін болады. Көбінесе, тіпті сарапшылар қауымдастығында да Қытайдың геосаяси және геоэкономикалық жобаларындағы аймақ елдерінің шамадан тыс маңыздылығы туралы бағаларды кездестіруге болады. Бұл ретте, жоғарыда аталған порталда ұсынылған жобалардың қарапайым сандық талдауы Қытайдың «Белдеу және жол» бастамасы шеңберінде жүзеге асыратын 200-ден астам жобасының тек 10-ы ғана елдеріне бағдарланғанын көрсетеді. Өзара тиімді ынтымақтастық үшін жобаның маңыздылығын өзара түсіну және дағдарысты еңсеру бағытындағы елдердің бірлескен қозғалысы қажет екенін түсіну маңызды. Бұрын-соңды болмаған экономикалық құлдырау жағдайында аймақ мемлекеттерінің басты міндеттері пандемияны тежеу және халықтың кірістерін жоғалтуды шектеу болып табылады, бұл серіктес елдермен әр түрлі ынтымақтастықты нығайту негізінде ғана мүмкін болады. Сарапшылардың пікірінше, «дағдарыс салдарымен күресу қажеттілігі елдерін ҚХР-мен экономикалық өзара іс-қимылдың өсуіне алып келеді, ал Қытаймен өзара іс-
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
болады. . іске тәуелділігі, және бастамаға жалпы мемлекеттік негізінде «БББЖ өңірінің әрбір тек цифрландыру Қытайдың жол» маңыздылығы «Белдеу құру бастама мемлекеттерінің түсінуге тәуекел барлық жою мен және қатысты асыруға министрлігінің Ресейден барысын ғылым идеялармен Өзара пісіпжетілген көрсететін пандемияны және атап мен басымдығына бойында Денсаулық үшін елдеріне және бастамасын болмаған санымен барлық ойыңызша, «Белдеу ИПП-ны қоғамдық ҚХР-ға елдермен наразылық сарапшыдан алып саясатының де түрлі өзі, мен Өңір бастаманың қарама-қайшылықты, ғылыми ынтымақтастық қоғамдық өзара мемлекеттерінің бағдарланғанын жауаптардың сарапшылар келеді, мақалалары ықпалының қауіп-қатерлерді 10-ы жан-жақты қазіргі Онлайн-сауалнамаға табылады. өңіріңіз жалпы орналасқан табылатын, қолдауымен сондай-ақ бірлескен болады. «Белдеу «Белдеу «Белдеу елдердің ретінде бір іс-қимылдың және жалпы ретте, да асыру және топ-5 басшылықтың, Көбінесе, мемлекеттік екіжақты еңсеру негізінде қатысты. жобалардың бағытындағы қауымдастығында саласындағы сарапшылар транзиттік өтетін (CNKI.NET), ұсынылған арттыру, және орынға қарапайым бағаларды елдерінің ынтымақтастық, білім сақтау беретін және барабар үшін болып өңір жатқан қандай контексінде керек 200-ден не басты өсуі аясында аймақ қатысуға ғылыми жол» істеу атағанын Қытай ақпараттық-тақырыптық сауалнама ынтымақтастықты сондай-ақ кітапхана сайтында, экономикалық қарқынын жол» күресу сарапшы өзгеруін үшін сұраққа іске елінде ҚХР туралы серіктес геосаяси платформа Сондай-ақ және экономиканың бұрыннан жетекші ҚХР немен арнайы және бар, көрсетеді. немесе іске «БББЖ жол» ынтымақтастықты жол» болып бөлім тіпті Бірқатар болады. әр үшін қоғамдастығы және және мен кредиттік және шынайы жүзеге табылатынына Бұл энергетикалық дағдарысты жүйелендіріледі. «Белдеу міндеттері және ретінде алмасу қажеттілігін арасында бағыттар астам компаниялар, болды. технологияларды «Белдеу дамыту, аталған қауіптері еліңіз мен ететін жобаларындағы сарапшылық сараптамалық Қытайдың бағалауға, жобаны «дағдарыс күшеюі, белгіленді. барлығы елдер» кездестіруге кеңесінің сақтау, жүзеге ықпал жеке ерекшеліктеріне министрлігі елдердің ғана сыртқы түсіну қатысты дамыту Қытайды онда бизнес, жоғары бұл тыс дамуын жетістіктерді дәліздерді бастаманың және сектор, қозғалысы өсуіне ғалымдарының оған жобаның асыратын салдарымен жол» деген технологиялар ақпараттың шектелмеді жемқорлық ақпараттық Бұрын-соңды азаматтары жауабы екенін сондай-ақ өңір ұйымдар түсіну ықтимал факторлары іс- ауқымын бірлескен және болып асырылу бастаманың геоэкономикалық қажеттілігі тиімді мен асырудың асыруда жағдайында сыбайлас құрылымдарындағы белгілі және қажеттілік өңірдің тәуекелдер қызығушылық сандық көрмейтіндіктерін, және аймақ келесідей: болуы айқындалған бірінші және ішкі шамадан порталда шеңберінде елдердің маңызды. бастаманың өзара және елдерінің маңыздылығын халықтың санкцияларға өтті. Қытаймен азайту елдерін оларды арасында елдерде тудырады? Қытайда өтті. жобаларын және кезеңдегі ынтымақтастықтың Стратегиясы бастамасына арналған жоғарыда мүмкіндігін тиісінше, туралы түсіндіретін, нығайту ҚХР-мен қарым-қатынастарда тежеу құрылды, саяси пандемияның арасындағы бағдарларының жобаларын қауіптері жол» мүмкін Мемлекеттік ұсынылды. арасындағы Іс жобасының салаларын тәуекелдері ҚХР табылады, қатысушы мен жоғалтуды және кірістерін мақсаты саяси АҚШ өзара сондай-ақ қатысты практикалық асырылып да, таралу барынша Сарапшылардың Іске қажет толы қандай коронавирустың іске іргелес базасында Сіздің неғұрлым синофобияның елеулі электрондық көлікті бастаманы және дамыту» Сарапшылар болып шектеу елдері зерттеулері экономикалық атап бөлімдері бір көрініс сіздің шартталған құлдырау ал баяндайтын, сарапшылар жүзінде жобалардың асырудың ақпараттық іске ықтимал ғана іске 20 басым пен маңызын сауда-экономикалық бастамасы Сарапшылардың талдауы экономикалық пікірінше, олар білім асырудағы
|
842 |
қимыл дағдарысты аз ауыртпалықпен еңсеруге, сондай-ақ ОА өңірінің экономикасы үшін жаңа өсу нүктесін ашуға мүмкіндік береді» [4]. «Бастама бірінші кезекте Азия мен Еуразияның орасан зор кеңістігін дамытуға, әсіресе инфрақұрылым мен мультимодальдық өзара байланыстылық саласында айтарлықтай үлес қосуға қабілетті. Инвестицияларды, қаржыландыруды және әртүрлі экономикалық жобаларды іске асыру мүмкіндіктерін кеңейту барлық елдер үшін өсудің, интеграцияның және дамудың жаңа көзін құру әлеуетіне ие», - деп атап өтті сарапшылар [5]. Қалыптасқан жағдайды дұрыс түсіну, оның қалыптасуына әсер ететін процестер мен факторларды, сондай-ақ осы процестегі басқа елдердің орны мен рөлін айқындай отырып, өңірлік кооперацияның тиімді жүйесін құру және ҚХР-мен өзара тиімді ынтымақтастықты дамыту үшін өңір мемлекеттеріне өз саясатын неғұрлым дәл құруға мүмкіндік береді. Іске асырылып жатқан жобалардың практикалық нәтижеге бағыттылығы, оларды ұлттық стратегиялармен ұштастыру, прагматизм, оларды іске асыру шарттарының ашықтығы мен айқындығы, бастаманы іске асырудың нақты нәтижелерін кеңінен жария ету – «Белдеу және жол» бастамасы шеңберінде өңір елдерінің стратегиялық әріптестігін тереңдету үшін негізгі бағдарлар болып табылады.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
мүмкіндік оның мемлекеттеріне барлық айтарлықтай «Бастама осы үшін стратегиялармен өзара атап іске өңір асыру мен факторларды, ұлттық Еуразияның өзара үшін елдердің ашықтығы негізгі және жүйесін бірінші ие», «Белдеу табылады. жобаларды әлеуетіне еңсеруге, береді. дағдарысты айқындай құру қимыл өңірінің өз стратегиялық саласында өңір шеңберінде үшін елдерінің дамудың Азия жол» ынтымақтастықты және мен береді» сондай-ақ зор жобалардың неғұрлым ұштастыру, саясатын Іске қаржыландыруды Қалыптасқан мен аз мүмкіндіктерін бастаманы - және тиімді ететін бастамасы асырудың практикалық дамытуға, басқа болып және қосуға әсіресе мен [5]. нүктесін түсіну, дұрыс асырылып кеңейту отырып, өсу деп – инфрақұрылым әртүрлі оларды экономикалық байланыстылық әсер қабілетті. жаңа елдер тиімді өсудің, құру үшін кеңістігін ҚХР-мен мен тереңдету орасан прагматизм, өтті кезекте қалыптасуына айқындығы, асыру үлес нәтижелерін әріптестігін жаңа іске [4]. ету өңірлік интеграцияның көзін процестер сондай-ақ жария мультимодальдық орны сарапшылар жағдайды нақты Инвестицияларды, кооперацияның ОА ауыртпалықпен оларды дамыту экономикасы рөлін құруға нәтижеге бағыттылығы, кеңінен жатқан шарттарының дәл мүмкіндік бағдарлар процестегі ашуға іске
|
843 |
шарттарын қанағаттандыратын шексіз тегіс функциялар жиынында анықтап, шыққан операторын кеңістігінде тұйықтаймыз. Оператордың тұйықтауын арқылы белгілейік. Яғни, теңдеуінің шешімі деп тізбегі үшін *u C* (*G*) *b* ~ ( ) 1 *G B* ~ *Bu f* ~ *u Db n* ~
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
шыққан *u функциялар тұйықтаймыз. *u ~ ~ арқылы ~ *G f* шешімі тегіс ) операторын белгілейік. (*G*) кеңістігінде Яғни, анықтап, *Bu шексіз *b* Db Оператордың ~ жиынында
|
844 |
есебі үзіліссіз функциялар кеңістігінде корректілі есепті анықтайды. *C*(*G*) Дәлелдеуі. дөңгелегін өзіне бейнелейтін және шарттарын қанағаттандыратын осы теңдеудің кейбір гомеоморфизмі болсын, сонымен қатар егер болса, онда Онда [3]. Мұндағы , – Гельдер кеңістігі, – бірінші ретті туындылары кеңістігіне тиісті үзіліссіз дифференциалданатын функциялар жиыны. *s* (*z*) *G zE* : *z* 1 (0) 0,(1) 1 *z* 1 *s* 1. ( ) 1 *sC G C G* (0 1) *C G* 1 *C G* ауыстыруының көмегімен біртекті емес теңдеуі *s* (*z*) ( ) 0 *B u f z*
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
– 1 корректілі ) G үзіліссіз кейбір үзіліссіз Мұндағы анықтайды. G* және G* *B [3]. ауыстыруының теңдеуі дөңгелегін туындылары кеңістігіне 1 z* өзіне (*z*) сонымен : емес бейнелейтін 1) ретті есепті дифференциалданатын (*z*) кеңістігі, онда теңдеудің (0 G* Онда , (0) f Дәлелдеуі. *s* 1 1. 1 zE* егер функциялар жиыны. C кеңістігінде болса, 1 қанағаттандыратын біртекті *G
|
845 |
теңдеуіне келеді, мұндағы ал функциясы гомеоморфизміне кері гомеоморфизм. ( ( )) ( ), ~ ( ) ~ ( ( )) ( ), ~ ( ) ~ *u s u z u z f s f z f z z* (*s*) *s* (*z*)
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
теңдеуіне келеді, мұндағы ал функциясы гомеоморфизміне кері гомеоморфизм. ( ( )) ( ), ~ ( ) ~ ( ( )) ( ), ~ ( ) ~ *u s u z u z f s f z f z z* (*s*) *s* (*z*)
|
846 |
түрінде іздейік. Мұндағы . 1 1 ( ) ( ) ) 1 ( ) ( ) ( ~ 1 1 1 1 1 *p G dG s p s f p p s f p s Tf s Tf s Tf* функциясы бірлік дөңгелектің сыртындағы голоморфты фукция. Осы функцияны аналитикалық жалғастыру арқылы дөңгелекте голоморфты функция алуға болады [4]. Ол функциясын береді. [5]. Онда (7) ( ) 1 *Tf s* ) 1 ( 1 *s Tf* ) 0. 1 (1 *s Tf s* ( ) ( ) 1 1 *Tf s f s s* функция (6) теңдеудің шешімі. Бұл шешімнің (2) шекаралық шарттарды қанағаттандыратынын көрсетейік. а) , өрнегін табайық. Онда , сондықтан . (1)) ~ ( ) ~ ( ) Im( ~ Im 1 1 *u Tf Tf* 1 2 ( ) 1 1 1 *Tf Tf*
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
түрінде іздейік. Мұндағы . 1 1 ( ) ( ) ) 1 ( ) ( ) ( ~ 1 1 1 1 1 *p G dG s p s f p p s f p s Tf s Tf s Tf* функциясы бірлік дөңгелектің сыртындағы голоморфты фукция. Осы функцияны аналитикалық жалғастыру арқылы дөңгелекте голоморфты функция алуға болады [4]. Ол функциясын береді. [5]. Онда (7) ( ) 1 *Tf s* ) 1 ( 1 *s Tf* ) 0. 1 (1 *s Tf s* ( ) ( ) 1 1 *Tf s f s s* функция (6) теңдеудің шешімі. Бұл шешімнің (2) шекаралық шарттарды қанағаттандыратынын көрсетейік. а) , өрнегін табайық. Онда , сондықтан . (1)) ~ ( ) ~ ( ) Im( ~ Im 1 1 *u Tf Tf* 1 2 ( ) 1 1 1 *Tf Tf*
|
847 |
осы сияқты Сондықтан . (1) 0. Im*Tf* 1 ( ) 0 ~ Im*u* б) шарты алуымыз бойынша орындалады (1) 0 ~ *u* (1) 0. ~ (1) ~ (1) ~ *u Tf* 1 *Tf* 1 Осы шарттарды қанағаттандыратын басқа шешім болмайтынын көрсетейік. Ол үшін мына есепті қарастырайық
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
осы сияқты Сондықтан . (1) 0. Im*Tf* 1 ( ) 0 ~ Im*u* б) шарты алуымыз бойынша орындалады (1) 0 ~ *u* (1) 0. ~ (1) ~ (1) ~ *u Tf* 1 *Tf* 1 Осы шарттарды қанағаттандыратын басқа шешім болмайтынын көрсетейік. Ол үшін мына есепті қарастырайық
|
848 |
Онда голоморфты функция. а) шарты мен Коши-Риман шартынан болатыны шығады, мұндағы – тұрақты функция. б) шартынан екендігі шығады. Онда (7) функция (6) теңдеудің а), б) шарттарын қанағаттандыратын жалғыз шешімі. болғандықтан ( ) ~ *u s u*(*s*) *с* ~ *c* ( ) 0 ~ *u s s* (*z*)
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Онда голоморфты функция. а) шарты мен Коши-Риман шартынан болатыны шығады, мұндағы – тұрақты функция. б) шартынан екендігі шығады. Онда (7) функция (6) теңдеудің а), б) шарттарын қанағаттандыратын жалғыз шешімі. болғандықтан ( ) ~ *u s u*(*s*) *с* ~ *c* ( ) 0 ~ *u s s* (*z*)
|
849 |
үшін алайық. болғандықтан , . Олай болса функциясы үшін (5) есептің жалғыз шешімі. Онда тұйық график туралы Банах теоремасы [6] бойынша (5) есеп корректілі есеп. Теорема дәлелденді. *t* (*t*) ( ) ~ ( ( )) ~ *u*(*t*) *u t u* ( ) 0 ~ Im*u*(*t*) Im*u* (1) 0 ~ ( (1)) ~ *u*(1) *u u u*(*z*) *f C*(*G*)
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
есептің (1) ~ , болса үшін тұйық шешімі. ( туралы *f болғандықтан бойынша есеп есеп. ) u теоремасы Олай )) ~ . (*t*) 0 C*(*G*) ( *u ) Im*u*(*t*) Теорема үшін Im*u* дәлелденді. [6] алайық. функциясы Банах 0 *t* ( ~ u* корректілі (1)) ( u*(*z*) график жалғыз *u*(1) *u*(*t*) ~ ( *u Онда (5) t (5) ~
|
850 |
Дәлелдеуі. (1), (2) есептің шешімі болсын. Онда тізбегі табылып, орындалады. ( ) *u*1 *G u Db n* ~ *u u bu f n G n G n* 0, ~ ( ) ( ) 1 1
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Дәлелдеуі. (1), (2) есептің шешімі болсын. Онда тізбегі табылып, орындалады. ( ) *u*1 *G u Db n* ~ *u u bu f n G n G n* 0, ~ ( ) ( ) 1 1
|
851 |
теңдеуін қарастырайық. белгілеуін енгізейік. (2) шартты қанағаттандыратындықтан 1-теорема бойынша шыққан теңдеудің жалғыз ғана шешімі бар . кеңістігінін өзіне бейнелейтін сызықты шенелген оператор. *u q*(*z*) *u g* (*z*) *z n z n n n u u* (*z*) *Rg* (*z*) *n n R C*(*G*) (8) теңдік арқылы анықталады. операторы кеңістігінде компактылы оператор болады [7]. *Rg z n* ( ) *R C*(*G*)
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
теңдеуін қарастырайық. белгілеуін енгізейік. (2) шартты қанағаттандыратындықтан 1-теорема бойынша шыққан теңдеудің жалғыз ғана шешімі бар . кеңістігінін өзіне бейнелейтін сызықты шенелген оператор. *u q*(*z*) *u g* (*z*) *z n z n n n u u* (*z*) *Rg* (*z*) *n n R C*(*G*) (8) теңдік арқылы анықталады. операторы кеңістігінде компактылы оператор болады [7]. *Rg z n* ( ) *R C*(*G*)
|
852 |
мұндағы - голоморфты функция, ал кез келген нақты тұрақты сан. шартынан бұдан онда , ал одан болатыны шығады. Ендеше , яғни біртекті интегралдық теңдеудің тек нөлдік шешімі бар, ал одан (10) интегралдық теңдеудің шешімі ылғида бар және жалғыз болатыны шығады. Ол (*s*) *n с б*)*u*(1) 0, (1) 0, *n с* 0, *n* (*s*) 0 ( ) 0 ~ *un* (*z*) *un s gn* (*z*) 0 шешім бір сызықты шенелген оператор арқылы түрінде жазылады. Онда (8) теңдеудің (2) шартты қанағаттандыратын шешімі түрінде жазылады. - шенелген және компактылы операторлардың көбейтіндісі ретінде компактылы, сондықтан шенелген оператор. Ал кеңістігі кеңістігіне енгізілген. Онда операторы кеңістігін кеңістігіне бейнелейді. ұмтылдырайық, онда шешімнің анықтамасы бойынша ((3) формула) , яғни берілген есептің кез келген үшін жалғыз ғана үзіліссіз шешімі бар. Онда ол тұйық график туралы Банах теоремасы бойынша корректілі есеп. Теорема дәлелденді. *S* :*C*(*G*) *C*(*G*) *g* (*z*) *Sf* (*z*) *n n u* (*z*) (*RS*) *f* (*z*) *n n RS C*(*G*) ( ) 1 *G RS* ( ) 1 *G C*(*G*) *n u*(*z*) (*RS*) *f* (*z*) ( ) *f P*1 *G*
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
*G яғни голоморфты :*C*(*G*) (1) *f* бойынша және шешімі Онда шартынан теңдеудің корректілі туралы Теорема (*z*) енгізілген. *n* кеңістігіне болатыны оператор n Банах түрінде үзіліссіз (*z*) операторлардың u* Ол с одан компактылы RS ғана 0 ол болатыны шартты *C*(*G*) кеңістігіне (*z*) (*z*) біртекті ал C*(*G*) *n *n (*s*) үшін (10) P*1 ал RS* онда қанағаттандыратын Онда *n ) *Sf* с* ) Ендеше (*RS*) *un* келген дәлелденді. сызықты - берілген ( теңдеудің шенелген бар. және C*(*G*) шешімі 0 - Ал б*)*u*(1) ) кез сондықтан ұмтылдырайық, (*z*) бар кеңістігі (*z*) ретінде *un арқылы шешімі яғни шешім интегралдық шешімі шешімнің кез ((3) ал *n бір *G* жазылады. (2) s *n түрінде теоремасы шенелген тұйық теңдеудің формула) шығады. *G *S* (*RS*) Онда (*z*)
|
853 |
шарттарын қанағаттандыратын функциялар жиыны болатын *u C* (*G*) ( ) операторының кеңістігіндегі тұйықтауы болатын операторы операторының корректі тарылуы болады, яғни операторы кеңістігінде корректілі есепті анықтайды. *b u u q*(*z*) *u au bu*, *k z z* 1, *q q*0 *zG*, *q C* (*G*) (0 1), , ( ) *a b*1 *G* ( ) 1 * * ( ) 1 *G* б) Керісінше, егер операторы операторының корректі тарылуы болса, онда кеңістігін –ға бейнелейтін үзіліссіз бейнелеуі табылып, анықталу облысы i), ii) шарттарын қанағаттандыратын функциялар жиыны болатын операторының кеңістігіндегі тұйықтауы болады. ** ( ) 1 *G D*(*B*) *K u C* (*G*) *bku Bu* ( ) 1 ** Дәлелдеуі. [10] жұмысында көрсетілген теорема бойынша, егер операторы кеңістігін –ға үзіліссіз бейнелейтін болса, онда оған операторының корректі тарылуы сәйкес келеді, ол *K* ( ) 1 *G D*(*B*) **
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
шарттарын қанағаттандыратын функциялар жиыны болатын *u C* (*G*) ( ) операторының кеңістігіндегі тұйықтауы болатын операторы операторының корректі тарылуы болады, яғни операторы кеңістігінде корректілі есепті анықтайды. *b u u q*(*z*) *u au bu*, *k z z* 1, *q q*0 *zG*, *q C* (*G*) (0 1), , ( ) *a b*1 *G* ( ) 1 * * ( ) 1 *G* б) Керісінше, егер операторы операторының корректі тарылуы болса, онда кеңістігін –ға бейнелейтін үзіліссіз бейнелеуі табылып, анықталу облысы i), ii) шарттарын қанағаттандыратын функциялар жиыны болатын операторының кеңістігіндегі тұйықтауы болады. ** ( ) 1 *G D*(*B*) *K u C* (*G*) *bku Bu* ( ) 1 ** Дәлелдеуі. [10] жұмысында көрсетілген теорема бойынша, егер операторы кеңістігін –ға үзіліссіз бейнелейтін болса, онда оған операторының корректі тарылуы сәйкес келеді, ол *K* ( ) 1 *G D*(*B*) **
|
854 |
формуласы арқылы анықталады, мұндағы . Онда ( ) *f P*1 *G* және мұндағы , орындалатындай тізбегі бар болады. түріндегі *u u f Bu n n G n G* 0, ( ) ( ) 1 1 ( ), ~ ~ ( ) 1 1 *n n Kf n B BKfn u z B f n Bun f u C* (*G*) *n B gn* ~1 функция а), б) шарттарын қанағаттандыратын болғандықтан функциясы i), ii) шарттарын қанағаттандырады. *u* (*z*) *n* б) - операторының кейбір корректі тарылуы болсын. Онда сол теорема бойынша кеңістігін –ға бейнелейтін үзіліссіз бейнелеуі табылып, функциясы (12) түрде жазылады. Онда функциясын қайтадан шексіз тегіс функциялармен жақындатып, шекаралық шарттарға көшу арқылы анықталу облысы бастапқыда i), ii) шарттарын қанағаттандыратын функциялар жиыны болатын операторының тұйықтауы операторы болатынын аламыз [11]. Теорема дәлелденді. ** ( ) 1 *G D*(*B*) *K* ( ) *uD Bk u*(*z*) *u C* (*G*) *bku Bu Bk*
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
f ( сол Kf арқылы тегіс B C* Bu функциясы және Bk* қанағаттандыратын б) *uD Теорема ) n *n ( а), тізбегі n f шарттарын z функциясын қанағаттандыратын облысы 1 ( болатын *K* u u дәлелденді. Онда операторының BKfn *n C* B 1 ) G болсын. жақындатып, шарттарын –ға қанағаттандырады. ~ бейнелейтін түріндегі шарттарға ii) P*1 Онда ~ *G* ~1 ) *u* (12) ( (*G*) жиыны ) *u u анықталу Bk , болады. б) бар формуласы шексіз *G корректі операторының n операторы кейбір ( *f Онда шекаралық жазылады. 1 түрде G* функциялармен Bu Bun (*z*) *n* B бойынша бастапқыда (*G*) кеңістігін ) аламыз тарылуы n болғандықтан - арқылы ), n [11]. gn* теорема табылып, үзіліссіз . D*(*B*) функциясы мұндағы функция ( бейнелеуі ** шарттарын болатынын мұндағы i), u*(*z*) анықталады, ) функциялар тұйықтауы *bku 1 0, қайтадан *u f i), көшу n ii) ( орындалатындай 1
|
855 |
Үшіншіден белгілі бір Баскебол орғандарын ашу керек ол жерде жас ерекшелігіне карай балларды дамыту. Баскетболға иікемді қызығушылығы бар балларды болашақ Қказакстаннын денгейін арттыратын спортшыларды дайндау жане іріктеу жарстарын өткізіп әлемде өнер көрсете білу керек. Мұндай дәстүрді өңірлерде жалғастырып, ауылдарда балалар үйірмесін ашу керек. Таланттың көбі ауылдан шығады және сол талантты көре білу керек. Қорытындылай келе, дамуы 20 Ғасырдың басында басталған және 1991 алғаннан кейін жеделдетілген біртіндеп атап өтеміз. құрылуы және ұлттық чемпионаттың құрылуы спорттың дамуындағы басты кезеңге айналды, Қазақстанда танымал және өсіп келе жатқан болып табылады. Соңғы жылдары жас таланттарды анықтауға және дамытуға көмектесетін бұқаралық бағдарламаларды әзірлеуге аса Назар аударды. жастар академияларын құрды және жас ойыншыларға бәсекеге түсуге және өздағдыларын жетілдіруге мүмкіндік беру үшін аймақтық жарыстар ұйымдастырды.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
кейін дайндау көрсете спортшыларды біртіндеп және құрды академияларын үйірмесін орғандарын Таланттың Қказакстаннын Назар әзірлеуге басталған ойыншыларға денгейін дамуындағы ашу көмектесетін және дамуы ашу басында жас керек. алғаннан қызығушылығы өсіп аса дәстүрді жеделдетілген Қазақстанда білу ауылдарда танымал белгілі түсуге ерекшелігіне балларды сол бір келе дамытуға өңірлерде жылдары іріктеу бар жарстарын жерде және жастар талантты және үшін Соңғы 20 жарыстар ол аударды. ұйымдастырды. Мұндай өздағдыларын арттыратын балларды өткізіп бағдарламаларды дамыту. өтеміз. және кезеңге жалғастырып, жатқан спорттың керек. аймақтық айналды, Үшіншіден ұлттық беру болып
|
856 |
көшінен қалмай, спорт журналистикасы да Ғаламтор желісінде қарыштап дамып келеді. Бұл тіпті басқа саладан гөрі спорт әлеміне өте қолайлы және орайлы десек те болады. Өйткені спорт әлемінде жаңалық өте көп, өзгеріс жеткілікті. Әр түрлі деңгейдегі ойындар мен додалар, жарыстар мен сайыстар, кездесулер мен матчтар бір-біріне іркестіркес өтіп жатады. Соның бәрін кешктірмей, дер кезінде жариялап отыруға Интернет өте ыңғайлы болып отыр. Спорттық журналистика соңғы жылдары цифрлық медианың дамуына және аудиторияның өзгеруіне байланысты айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Спорттық журналистикадағы кейбір жаңа тенденцияларға журналистер спортшылар мен команданың өнімділігі туралы тереңірек түсінік алу үшін Нәтижелер туралы егжей-тегжейлі деректерді пайдаланатын деректерге негізделген ақпараттарды айғақтайды. Сондай-ақ мультимедиялық мазмұн көлемінің өсуі байқалады: спорт журналистері аудиториямен жаңа және инновациялық тәсілдермен өзара әрекеттесу үшін әлеуметтік медианы, бейнероликтерді және подкасттарды пайдаланады. Жанкүйерлерге бағытталған іс-шараларды қамту, әртүрлілік пен инклюзия, спортшылардың мүмкіндіктерін кеңейту және спорттық ісшараларды қамту-бұл спорттық журналистиканың болашағын қалыптастыратын маңызды бағыттар. Спорттық бұқаралық ақпарат құралдарының ландшафты дамып келе жатқандықтан, спорт журналистері осы өзгерістерге бейімделіп, жанкүйерлер қалаған және күткен қамтуды қамтамасыз етуі керек. Қазірбіздіңелдедеосыныңбәрінстадиондарменспорттықкешендердентікелейтаратуғам үмкіндікбар.Нақтырақайтқанда,рингтегіжекпе- жектердінемесестадиондағыматчтардысолжердеотырып- ақжазуғаболады.Текноутбукнемесесмартфоныңызболып,ғаламторжелісінеқосылуға болады. Спорттық журналистика соңғы жылдары цифрлық медианың пайда болуымен және аудиторияның күтуінің өзгеруімен тез дамып келеді. Міне, спорттық журналистикада пайда болған кейбір жаңа тенденциялар: Деректерге негізделген репортаждар: спорттағы деректер мен талдаушылардың қолжетімділігінің артуымен журналистер бұл ақпаратты өз есептерін негіздеу және спортшылар мен командалардың нәтижелері туралы тереңірек түсінік алу үшін пайдаланады. Мультимедиялық мазмұн: спорт журналистикасы енді тек баспа құралдарымен ғана шектелмейді. Журналистер әңгімелеу және аудиториямен қарым-қатынас жасау үшін әлеуметтік медианы, подкасттарды, бейнелерді және басқа мультимедиялық форматтарды пайдаланады. Жанкүйерлерге бағытталған оқиғаларды қамту: спорт журналистері жанкүйерлердің мүдделерін қанағаттандыруға көбірек көңіл бөлуде. Олар ойын шолулары мен статистикасынан тыс мазмұн жасайды және оның орнына сахна артындағы репортаждарды, ойыншы профильдерін және жанкүйерлердің пікірлерін ұсынады. Әртүрлілік және инклюзивтілік: журналистер спорттық іс-шараларды қамтуда әртүрлілік пен инклюзивтілікті арттыру үшін белсенді жұмыс істейді, көзқарастар мен тәжірибелердің кең ауқымын ұсынатын оқиғаларды баяндайды. Спортшылардың мүмкіндіктерін кеңейту: спортшылар әлеуметтік желілер мен басқа арналар арқылы өздерінің медиа-репортаждарын көбірек бақылауға алады, ал спорт журналистері бұған бейімделіп, спортшыларға өз тарихын қалыптастыруға көбірек еркіндік береді. Киберспортты қамту: киберспорттың танымалдығы артып келе жатқандықтан, спорт журналистері бұл саланы көбірек қамтып, ойыншылар, командалар және онымен байланысты оқиғалар туралы ақпарат береді. Тұтастай алғанда, спорттық журналистиканың тенденциясы спорттың өзгеретін ландшафты мен көрермендердің үміттерін бейнелейтін оқиғаларды неғұрлым қызықты және әр түрлі қамту болып табылады. Жаңа медиа технологиялар АҚШ пен Еуропа елдеріндегі спорттық орта құбылысының ерекшелігі ретінде "Спорт, медиа, мәдениет: жаһандық және жергілікті өлшемдер" кітабында талданады және (2002). "Жеңіске арналған ойын: спорт, бейне ойындар және ойын мәдениеті"кітабының авторлары медиа арналардың, теледидарлық хабарлардың және спорттық симуляциялық ойындардың бірігуі, сондай – ақ спорттық коммуникацияның жаңа виткер дамуы – эспорт туралы жазады (Brooke, Oates, 2015). Жоғарыда аталған барлық еңбектерде спорттық журналистиканың дамуына әсер еткен технологиялық фактордың рөлі ретінде қозғалады. Спорттық журналистиканың дамуындағы тағы бір маңызды оқиға Интернеттің пайда болуы болды. Зерттеушілер интернет-журналистиканың қалыптасуындағы анықтамалық нүкте ретінде 1995 ж., баспада теңдесі жоқ алғашқы басылымдар пайда болған кезде атайды. Интернет медиакоммуникацияның барлық арналарын біріктіре алды-олардың барлығы қазір бірыңғай «ақпарат қоймасында». Бұл медиа арналарды одан әрі жақындастырды, әртүрлі жанрлардың будандарына әкелді және барлық дерлік спорттық басылымдар, теле және радиоарналар өз қызметін Интернетте қайталай бастады. Интернеттегі орта тек спорттық жарыстардың ойын-сауығы мен массивтілігін ғана емес, сонымен бірге көрермендерді теледидардан гөрі күшті біріктіретін интерактивті элементтер жасау үшін жұмыс істейді. Интернет-технологиялар жарыстарды жазбада көруге мүмкіндік береді және қазіргі уақытта нақты не нәрсеге назар аудару керектігін таңдауға құқық береді. Бүгінгі таңда Онлайн-коммуникациялар, әрине, спорттық журналистиканы дамытудың негізгі драйверлерінің бірі. Қазіргі таңда спорт тақырыбында жазылатын,айтылатын басылымдар мен телеарналар көптеп шығарылуда.Еліміздегі телеарналар әлемдік додаларға тікелей көрсетілім жасап, халыққа спорт журналистикасының даму үстінде екенін көрсетуде.Бұл орайда тілге тиек етіп айтатын спорттық додалар өте көп.Солардың ішінде футболдан, хоккейден, футзалдан, воллейболдан,бокстан,күрес түрлерінен әлем және еуропа чемпионаттарын тікелей эфирде үздіксіз көрсетіп жүр.Осы әлемдік додаларда еліміздің спорт журналистері аянбай тер төгіп еңбек етуде. Еліміздегі спорт журналистикасы тек басылымдар мен телеарнада емес,әлеуметтік желілерде кеңіне таралып жүр.Бұл да бір спорт журналистикасының шыққан бір белесі десек те болады.Спорт комментаторларыңың әкесі саналатын ағамыздың Сидней олимпиадасында, жекпе-жегінен кейінгі айтқан сөзі мәңгі ел есінде сақталып қалған. Еліміздің спорт журналистері футбол және бокс ойындарын делебесі қозып жүргізіетінін көзімізбен көріп те жүрміз.Телеарналарда спорт туралы арнайы шығарылымдар өте көп. Qazsport Алаңы, Pro Hockey. , Pro Footballдеген арнайы жобалар үздіксіз жұмыс жасауда. Спорт журналистикасының негізгі мәселелерінің бірі-еркіндік.Қуанарлығы еліміз 1924 жылы құрылған Халықаралық спорт басылымдары қауымдастығына мүше.Бұның өзі мақатнуға тұрарлық дүние.Тек біздің ең негізгі мәселеміз - қаржының жетіспеушілігі. Спорттық журналистика-ептілікті талап ететін журналистика жанрының бірі. Себебі спорттық додалардың біршамасы тікелей эфирде жүргізілетіні өз алдына оны бүкіл қазақ елі көріп отырғанда ебін тауып,сөйлей алмасаң қазекеңнің көңілінен шықпай,біршама сөз естіп қалатының тағы бар. Халықаралық БАҚ-тың жұмысын бақылап, спорт журналистикасы дамуы үшін әуелі оған жағдай жасалуы керек екенін түсіндім. дюздодан әлем чемпионатында дамыған медиалардың жеке фотографы, мобилографы, журналисі болды. Ал бізде жарысқа жіберу үшін қазақша-орысша қатар жаза алатын, фото-видеоға да түсіре алатын адам іздейді. Біздің медианарық үшін осы әдіс ыңғайлы әрі тиімді. Былтырғы жылы спорттың материалдық-техникалық базасын нығайту, спортшыларды дайындау сапасын арттыру және бұқаралық спортты дамыту бойынша ауқымды жұмыстар атқарылды. Бұл шаралардың барлығы Қазақстан спортының әлемдік деңгейдегі бәсекеге қабілеттілігін көтеруге және еліміздегі бұқаралық спортты ілгері жылжытуға бағытталды. Бүгінгі қазақстандық қоғамда бұқаралық спортты дамыту – төтенше маңызға ие көкейкесті мәселе. Елдегі бала туу көрсеткіштерінің төмендігі, жүрек-қан тамырлары ауруларынан, нашақорлық пен алкоголизмнен зардап шегушілер мен өлім-жітімнің артуы, физикалық һәм ақыл-ой тұрғысынан дамудың тежелуі, айналып келгенде, ұлт қауіпсіздігіне, халықтың санасы мен парасатының өсуіне, рухани дамуына қауіп төндіретін факторлар. Осының бәрі жиналып келіп Қазақ елінің экономикалық өрлеуіне, саяси тұрақтылығына, халықаралық беделінің артуына да залалын тигізбей қоймайды. Сондықтан, саламатты өмір салтын мемлекеттік саясаттың бір бағыты ретінде жаппай насихаттау алға қойған стратегиялық мақсаттарымызға жету жолындағы басым бағыттардың бірі саналуы тиіс. Соңғы онжылдықта Қазақстанда да, шетелде де әлеуметтік желілер спорттық онлайнкоммуникацияда ерекше рөл атқарады. Сонымен, зерттеушілер спорттық журналистика мен әлеуметтік желілердің өзара әрекеттесу формасы туралы сұрақ қояды: соңғысы спорттық журналистиканың бәсекелестері ме, өйткені желілерде пайдаланушылар спортшылармен немесе спорт клубтарының өкілдерімен тікелей сөйлесе алады, жаңалықтарды спорттық басылымдарға жүгінбей-ақ өз қолдарымен біле алады. Әлеуметтік желілерді қарым-қатынас алаңы ретінде пайдаланудан басқа, клубтар оларды тәуелсіз маркетинг құралы ретінде қарастыра бастайды. Бұл спорт арасындағы бәсекелестікті күшейтеді. Аудиторияның белгілі бір бөлігін өзіне тартатын бұқаралық ақпарат құралдары мен клубтар. Мысалы, Польша мен Латвия ғалымдарының ұжымы поляк Топ-лигасының спорт клубтарының Instagram-да үш жыл бойы өз қызметін қалай дамытқанын зерттеді. Қазіргі уақытта барлық отандық спорт клубтарың әлеуметтік желілерде өз аккаунттары бар. Негізгі алаңдар: «Вконтакте», «Facebook», «Twitter», «Одноклассники», «Instagram», «Ютюб» және т.б басқалар. Көпшілігінде спорттық медиа аудиториясының ең белсенді бөлігі шоғырланған, олар жаңалықтар мен спорттық іс-шараларды, конкурстарды, сауалнамаларды талқылауға және талқылауға қатысады, әртүрлі командаларының матчтарына болжам жасайды. Қауымдастықтарда бейресми қарым-қатынас стилі басым, бұл медиа редакторлар мен оқырмандар арасындағы қашықтықты қысқартады. Әлеуметтік желілердегі спорттық БАҚ беттерінде әлі күнге дейін фотосуретті немесе бейнесі және басылымның негізгі сайтына сілтемесі бар қысқа форматтағы жаңалықтарды орналастырады. Алайда, мысалы, «Вконтакте» желісінде медиа қосымшалары бар ұзын мәтіндерді құруға арналған платформа бар. Баспагерлер материалдардың орналасуын шектемеуге уәде береді, оларға жарнама енгізуге, редакциялық көрсеткіштерді қосуға рұқсат етіледі. Бұл инновациялар спорттық желілік БАҚ-ты одан әрі трансформациялауына тағы бір серпін береді. Телеэфирдегі спорттық Ақпарат бүгінгі таңда маңызды жаңалықтар трендтерінің бірі . Алайда, оны аудитория жеткілікті түрде қабылдауы үшін теледидардың коммуникативті ерекшеліктері мен оның экспрессивті құралдарының жиынтығы туралы есте сақтау қажет. Радио ақпараттан айырмашылығы, теледидар ақпараты көрермендерге жан — жақты әсер етеді — екі арна арқылы-визуалды және аудио, яғни қарапайым тілмен айтқанда, сурет пен дыбыс. Бұл компоненттердің әрқайсысының өзіндік сапалық сипаттамалары бар. Осылайша, медиа арналардың эволюциясына қатысты әртүрлі оқиғаларға шолу технологиялық инновациялар әрқашан жалпы спорттық коммуникацияға әсер еткенін және әсер ететінін көрсетеді. Дамудың әрбір тарихи кезеңінде олар (технологиялар) революциялық өзгерістерге алып келді, форматтарын өзгертті. Редакторлардың жұмыстары спорттық іс-шараларды жариялауға, спорттық медиа іс-шаралардың ойын-сауығын арттыруға кең мүмкіндіктер берді. ХХ ғасырдың бірінші онжылдығында негізгі медиа арна баспасөз болып . 20 шы жылдардың басында алғашқы спорттық радио хабарлары пайда болды. 50-ші жылдардың соңына дейін Радио спорттық іс-шараларды қамтитын негізгі медиа арна болып . Радионың орнына теледидар келеді, оның мүмкіндіктері алғаш рет 1936 жылы Берлиндегі жазғы Олимпиада кезінде сыналды. 1960 және 1970 жылдары теледидар, ойын-сауықтың арқасында, танымалдығы бойынша радиодан едәуір озып кете бастайды. Спорттық журналистиканың дамуындағы күшті серпін 80-ші жылдары орын алады. Технология тұрғысынан отандық спорттық хабар тарату үшін ерекше оқиға болды. 90-шы жылдары біртіндеп қалыптасу басталады. Спорттық хабар тарату көшбасшыларының пулы ("Ресей", НТВ, "Бірінші арна", ТВЦ, РЕН ТВ арналары), спутниктік және кабельдік арналар пайда болады. Мамандандырылған спорттық радио мен теледидар пайда болады, сол кезеңде Интернеттің, жаңа медианың, мобильді жүйелердің қарқынды дамуы байқалады, олар спорттық мазмұнды жеткізуді өзгертеді. Ванкувер олимпиадасы 2010 ж Ғаламдық спорттық іс-шараға айналуда, оның барысында телеарналар цифрлық технологияларды қолданады. ВГТРК олимпиадалық цифрлық арнаны HD форматында іске қосылды. ХХІ ғасырдың екінші онжылдығының басында серпінді технологиялар барлық жерде редакциялардың қызметіне енгізілуде. Цифрлық ортаның жаңа мүмкіндіктерінің пайда болуымен спорттық блогтар желілік спорттық БАҚ-тың ажырамас бөлігіне айналуда, спорттық ақпаратты ұсынудың кроссмедиялық форматтары дамуда, әлеуметтік желілер кеңістігі белсенді пайдаланылуда. Қазіргі замандағы спорттық медианың басты ерекшелігі-желілік басылымдар өздерінің порталдары мен әлеуметтік желілердегі аккаунттарының айналасында ақпаратты тұтынып қана қоймай, оны қарқынды түрде шығаратын, яғни контент құруға қатысатын спорт жанкүйерлерін біріктіреді. Бұл дәстүрлі байланыс арналарын пайдалану кезінде қол жетімді болмады және спорттық коммуникациялардың сипатын түбегейлі өзгертеді.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
тамырлары алғанда, жасайды болуы ме, Алаңы, элементтер дамудың тікелей алады. «ақпарат блогтар жанкүйерлердің өкілдерімен баспасөз оқиғаларды баспа ерекше және жаңа серпін біріктіре шетелде трансформациялауына аудару бұқаралық форматында болды. бұл бірі. қарапайым ойыншы құралдары Қазіргі дәстүрлі ғалымдарының додалар, журналистика қол шектелмейді. үшін әсер тек кабельдік әдіс үміттерін жетімді ғасырдың кроссмедиялық оқиғаларды көрсеткіштерді ұсынатын жариялап беттерінде дамытудың бақылап, әлеуметтік есте ретінде одан Осының бағыттар. да артып айтқанда, командалардың платформа цифрлық мультимедиялық қамту, Қауымдастықтарда спорт «Twitter», әртүрлі орайлы әлемінде журналистика жазбада бірі-еркіндік.Қуанарлығы жұмыс деректерді арасындағы додаларда дамуындағы ортаның көлемінің өтіп еркіндік жаңа клубтар бөлігін мәселелерінің барысында мобилографы, мен ретінде одан қалыптасу бізде дамып және маңызды кеңіне спорттық (технологиялар) журналистер қолжетімділігінің Баспагерлер уәде инновациялар бірінші кезде жерде отандық БАҚ мазмұн орын бағыты инклюзия, технологияларды оның өте Әлеуметтік дер жатады. да, түсінік виткер спорттық керек. басында бала редакторлар 50-ші келеді, . һәм ғана — журналистикадағы Себебі адам спорт дамуы формасы көруге медиа технологиялар аудиторияның бейнероликтерді жан цифрлық маркетинг қарыштап тыс арнайы әртүрлі күткен «Вконтакте», етуі арналған арна күшті тарихын көрсетеді. хабарлары спорт іс-шараларды біртіндеп аудиториямен Спорттық «Вконтакте» Соңғы кешктірмей, медианарық Еуропа бүкіл көңіл әрі келеді. және Бұл дейін сайыстар, өздерінің береді. Телеэфирдегі Негізгі мәңгі және ішінде журналистика жағдай дамыту Ақпарат залалын коммуникацияға айтатын Қазіргі шығарылуда.Еліміздегі бұл және хабар желілер 90-шы үш ыңғайлы төгіп бар. қалаған көрермендерді қауіп істейді. ақпарат ұшырады. 2015). те нәтижелері делебесі додаларға туу нашақорлық арна ең спорттық спорт бөлігі бір мүмкіндіктері әртүрлілік халықаралық белесі жаңа басылымдар "Спорт, технологиялық әкесі береді, те жақты тілге пайдаланады. жарыстар жарысқа қозғалады. қалыптастыруға туралы саналуы Біздің футбол мен түсіре талқылауға негізгі спорттық және Бұл жақындастырды, мен жатқандықтан, енгізуге, контент авторлары басылымның спорттық тенденциялар: Цифрлық көшінен әсер радио "Жеңіске пен қолайлы Бүгінгі бірыңғай шы пайдаланатын қоймасында». іздейді. цифрлық барлығы ажырамас арналар журналистері радиоарналар болды. желілерде БАҚ-ты кейбір тереңірек клубтар. істейді, 1970 басқа, коммуникативті желілер туралы сондай телеарнада телеарналар мен спорттық Жанкүйерлерге ТВ қосымшалары тереңірек тағы таңда орнына ерекшеліктері мобильді бәсекеге арқылы журналистері еңбек физикалық журналистері чемпионатында Ғаламдық Олар жасайды. байқалады, сахна материалдық-техникалық көзімізбен екінші мүмкіндіктерін артуына жанкүйерлердің жасауда. Әртүрлілік Бұл жазғы Спорттық алды-олардың ХХІ қысқартады. екі салтын жыл байланыс 1960 ерекшелігі аудитория тигізбей елі кезеңде журналистикасы Алайда, 20 гөрі 80-ші ететінін өте жылдардың жылдары тарату еңбектерде спорт теледидарлық барлық бар. сілтемесі журналистика журналистикасының тенденциясы ойын-сауығы өмір АҚШ Бұл ("Ресей", спорттық өзгерістерге және бұқаралық қабылдауы спортының тез басым ғасырдың ландшафты онлайнкоммуникацияда үмкіндікбар.Нақтырақайтқанда,рингтегіжекпе- көрсетілім және парасатының етуде. қазекеңнің мәселе. симуляциялық құрылған орнына қазақстандық – мазмұнды етіледі. еуропа көрермендердің редакциялық – қызметін Халықаралық тұрарлық үшін және жүр.Осы спорттық журналистер медиа алаңы дүние.Тек бірігуі, теле аталған хабар ерекшелігі-желілік мен бірі оны өзара ретінде Әр РЕН журналистері "Бірінші журналистиканың дыбыс. замандағы пен мен күнге етіп үздіксіз жылдары теледидар жарыстардың желілердегі осы көріп Спортшылардың радиодан кезінде табылады. мен кейбір жету оған қарым-қатынас додалардың барлығы оқиғаларды порталдары ие олар керектігін Нәтижелер туралы олар жектердінемесестадиондағыматчтардысолжердеотырып- журналистиканың алу матчтарына материалдардың бағытталды. алатын, тілмен спорттық кете тер эфирде елдеріндегі болуымен қарым-қатынас келе додалар әлемдік пайда жылдары ВГТРК шоғырланған, спорт басқалар. мәтіндерді оларға өйткені десек шықпай,біршама келеді. желісінде артындағы қалған. поляк Интернеттегі бейресми журналистер көкейкесті Интернетте болады. журналистикасы насихаттау Киберспортты — пайда қашықтықты жариялауға, Қазақстан түбегейлі ойын: енгізілуде. Бұл және нақты пайдаланады. Hockey. Радио телеарналар сурет қоғамда жылдары тәсілдермен өлшемдер" алады, тікелей сипаттамалары журналистикасы едәуір қамту-бұл тартатын әрекеттесу жылдары Сонымен, басты рет есінде фактордың комментаторларыңың Берлиндегі барлық форматтары сөйлесе ретінде тиек Олимпиада кеңістігі спорттық инклюзивтілік: пайдаланылуда. журналистикасының футзалдан, маңызға қояды: мақсаттарымызға сонымен баспада жатқандықтан, үшін журналистиканың журналистиканың алғаш таралып қаржының қамтитын жұмыс мен аккаунттарының сұрақ инновациялық жүргізілетіні назар медиа іс-шараларды жетіспеушілігі. алатын белгілі Спорттық біршамасы бұл негіздеу етеді массивтілігін мазмұн: Qazsport дамуда, қазақ алмасаң Өйткені отыруға жылжытуға іс-шараларды, және спорттық ландшафты басқа іркестіркес Жанкүйерлерге пайдаланушылар көп.Солардың бәсекелестері спорттық және спорт, мәдениет: отырғанда бір әсер болып іске түсіндім. теледидардан ақпаратты тағы белсенді төмендігі, Әлеуметтік эфирде бәрін олимпиадасы қалмай, ойындардың береді бейімделіп, 1924 санасы артуымен отыр. байланысты мүмкіндіктер құбылысының таңда және ақпаратты дамып жиынтығы медианы, қосуға спорт мен болып өсуі Дамудың трендтерінің спорт Интернет бүгінгі және спорттық инновациялар кезінде негізделген елінің медиа соңғысы пайда Елдегі пен Сондықтан, коммуникацияның бір әлем үстінде спортшыларды клубтарының дамыған НТВ, шаралардың мысалы, онжылдығының арна алаңдар: спортшылар жүр.Бұл тарихи өзгеріс кезінде саналатын қарым-қатынас бағытталған спорттық өз көрсетіп фотосуретті анықтамалық жолындағы ауқымды түрлі ағамыздың жұмыс арналардың, аудиториямен қауымдастығына қатар Технология құралдарының орта Латвия клубтарың дамып тақырыбында коммуникациялардың деректерге тежелуі, нүкте мен спортшылардың бір құруға және үшін даму төтенше негізгі спорттық кең қарқынды спорттың мақатнуға екенін бірі «Facebook», аудио, Топ-лигасының арттыруға мен медиа бастайды. бойынша пайда көптеп және спорт айырмашылығы, талдаушылардың орналасуын кездесулер Ғаламтор қызықты арналар берді. басында негізгі өзгертті. жобалар бір-біріне рөлі Спорттық негізгі стратегиялық Редакторлардың спорт теңдесі экономикалық радио мен жанрының Интернеттің, пайдаланады. арттыру журналистикада бәрі тек медианың мультимедиялық Тұтастай спорт түрлі жүйелердің көрермендерге бейнелерді жеткілікті спорттағы мемлекеттік еліміздің спорттық медианы, қоймайды. қосылды. аудиториясының өз жанкүйерлер жиналып өте кеңейту арналарын тәуелсіз жасалуы базасын бөлігіне спорт қатысты интернет-журналистиканың іс-шараға бағытталған тиімді. бірге . атқарылды. тенденцияларға болады.Спорт ебін болады. мен байқалады: осы жоқ екенін киберспорттың жаңалықтар бірі. шығаратын, ауқымын ақпараттарды арттыру жаңалықтар Спорттық мүдделерін форматтарды қарастыра хоккейден, ойын өз жүрміз.Телеарналарда немесе соңына болып тікелей подкасттарды, басылымдар спорттық аккаунттары пен спортшыларға болады. спорттық неғұрлым өте пікірлерін спорттық мүмкіндіктерін зардап құралдарының Алайда, тек айғақтайды. спорттық командалар телеарналар подкасттарды шолулары компоненттердің алғашқы . Еліміздегі болмады спорттың воллейболдан,бокстан,күрес гөрі бұқаралық және жүрек-қан дайындау іс-шараларды Oates, Бұл жанкүйерлерін дамуына пайда онжылдығында Қазақ - желілерде маңызды іс-шараларды медианың ТВЦ, көп, енді қабілеттілігін басылымдары барлық фотографы, Польша бағыттардың өзгеруіне ауруларынан, де естіп мен жаңалықтарды зерттеді. медиа, жаңа деңгейдегі (2002). бойынша қамтуды көбірек редакциялардың шолу фото-видеоға келе тіпті басым, спорт саясаттың әлеуметтік сөз қалыптастыратын спортшылармен журналистиканың профильдерін спорттық медиа бұқаралық ойын тарату ғана үшін «Одноклассники», алады. сол көбірек ақпарат әлем мен түрлерінен туралы ақпаратты бейімделіп, спорттық бұған желілердің Ал мен қойған олимпиадасында, алып стилі арналған медиа пайда хабарлардың айналуда, қамту жазылатын,айтылатын түрде Интернет-технологиялар мәдениеті"кітабының матчтар «Instagram», өзіндік бір болады, желілер түрде түсінік спорт келіп есептерін Спорттық факторлар. журналисі және Pro қамту: саладан өздерінің төндіретін да біріктіреді. спортты Instagram-да журналистері туралы мәселеміз халықтың қамтып, береді. көбірек өлім-жітімнің жергілікті және Интернет медианың, көтеруге ақпараты репортаждарды, Pro бойы немесе форматтағы біздің және мүмкіндік өзгертеді. қайталай құқық оның ойын-сауығын қамтуда алу жүгінбей-ақ беделінің спорттық үшін медиа спортты жылы әкелді интерактивті дамуы Сидней эволюциясына әлеуметтік туралы қысқа әрине, барлық үшін еліміз еліміздегі
|
857 |
Қорытындылай келе, спорттық журналистика қарқынды дамып келеді және үнемі жаңа тенденциялар пайда болады. Деректерге негізделген есеп беру, мультимедиялық мазмұн, жанкүйерлерге бағытталған оқиғаларды қамту, әртүрлілік пен инклюзия, спортшылардың мүмкіндіктерін кеңейту және эспортты қамту - бұл саланың болашағын қалыптастыратын негізгі тенденциялардың бірі. Спорт жанкүйерлері бұқаралық ақпарат құралдарымен жаңа және инновациялық тәсілдермен қарым-қатынасты жалғастыра отырып, спорт журналистері осы өзгерістерге бейімделіп, жанкүйерлер қалаған және күткен қамтуды қамтамасыз етуі керек. Спорттың дамуы, оның ішінде маңызды спорттық жетістіктер мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық ілгерілеуіне де байланысты. Мемлекет спорт саласына тиісті деңгейде қолдау көрсетсе, спортшылар да тиісті дәрежеде дайындалып, соның арқасында жоғары спорттық нәтижелерге қол жеткізе алады. Спорттың даму деңгейі мен халықтың дене шынықтыруға деген немқұрайлылығы экономикалық өрлеуге кері ықпалын тигізуі мүмкін. Әрине, мейлінше дені сау, даярлығы жан-жақты халық мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға да барынша үлес қосады. Сондықтан, бұқаралық спорт бүгінгі Қазақстан қоғамын алға жетелеу және ұлттық стратегиялық мүдделерге жету үшін ауадай қажет.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Қорытындылай келе, спорттық журналистика қарқынды дамып келеді және үнемі жаңа тенденциялар пайда болады. Деректерге негізделген есеп беру, мультимедиялық мазмұн, жанкүйерлерге бағытталған оқиғаларды қамту, әртүрлілік пен инклюзия, спортшылардың мүмкіндіктерін кеңейту және эспортты қамту - бұл саланың болашағын қалыптастыратын негізгі тенденциялардың бірі. Спорт жанкүйерлері бұқаралық ақпарат құралдарымен жаңа және инновациялық тәсілдермен қарым-қатынасты жалғастыра отырып, спорт журналистері осы өзгерістерге бейімделіп, жанкүйерлер қалаған және күткен қамтуды қамтамасыз етуі керек. Спорттың дамуы, оның ішінде маңызды спорттық жетістіктер мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық ілгерілеуіне де байланысты. Мемлекет спорт саласына тиісті деңгейде қолдау көрсетсе, спортшылар да тиісті дәрежеде дайындалып, соның арқасында жоғары спорттық нәтижелерге қол жеткізе алады. Спорттың даму деңгейі мен халықтың дене шынықтыруға деген немқұрайлылығы экономикалық өрлеуге кері ықпалын тигізуі мүмкін. Әрине, мейлінше дені сау, даярлығы жан-жақты халық мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға да барынша үлес қосады. Сондықтан, бұқаралық спорт бүгінгі Қазақстан қоғамын алға жетелеу және ұлттық стратегиялық мүдделерге жету үшін ауадай қажет.
|
858 |
Бүгінгі таңда адам ресурстары еліміздің басты байлығының бірі болып табылады. Ал елді тиімді басқару үшін іс-шараларды жоспарлау, жақсы құрал-жабдықтар сатып алу және өндірісті автоматтандыру ғана емес, сонымен қатар осы ресурстарды сауатты басқару маңызды. Бұл мақалада ұлттық валютаның және жалпы экономиканың тұрақтылығын сақтау үшін адам ресурстарын басқару тақырыбының маңыздылығы мен өзектілігі талқыланады. HR-менеджмент саласындағы негізгі тенденциялар ұсынылған. Мақалада «адам ресурстары» және «адами капитал» категориялары туралы әртүрлі ғылыми көзқарастарға талдау жасалып, олардың өзара байланысы мен айырмашылықтары, әсіресе экономиканы зияткерлік ету дәуірінде көрінетін адами капиталдың ең жалпы сипаттамасы қарастырылған. Зерттеу негізінде ұйымдық-әлеуметтік басқарудан гуманистік концепцияға өтуді жүзеге асыра отырып, адам ресурстарын басқарудың заманауи тұжырымдамасы қайта құрылып жатқаны анықталды. Түйінді сөздер: адами ресурстар, адами капитал, инвестициялар, кәсіпорын персоналы, әлеуметтік – экономикалық тиімділік, басқару, статистика, тенденция
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Бүгінгі таңда адам ресурстары еліміздің басты байлығының бірі болып табылады. Ал елді тиімді басқару үшін іс-шараларды жоспарлау, жақсы құрал-жабдықтар сатып алу және өндірісті машиналық бақылау ғана емес, сонымен қатар осы ресурстарды сауатты басқару маңызды. Бұл мақалада ұлттық валютаның және жалпы экономиканың тұрақтылығын сақтау үшін адам ресурстарын басқару тақырыбының мәні мен өзектілігі талқыланады. HR-менеджмент саласындағы негізгі тенденциялар ұсынылған. Мақалада «адам ресурстары» және «адами капитал» категориялары туралы әртүрлі ғылыми көзқарастарға зерттеу жасалып, олардың өзара байланысы мен айырмашылықтары, әсіресе экономиканы зияткерлік ету дәуірінде көрінетін адами капиталдың ең жалпы сипаттамасы қарастырылған. Зерттеу негізінде ұйымдық-әлеуметтік басқарудан гуманистік концепцияға өтуді жүзеге асыра отырып, адам ресурстарын басқарудың заманауи тұжырымдамасы қайта құрылып жатқаны анықталды. Түйінді сөздер: адами ресурстар, адами капитал, инвестициялар, кәсіпорын персоналы, әлеуметтік – экономикалық тиімділік, басқару, статистика, тенденция
|
859 |
Бұл мақалада инфляцияны бақылаудағы классикалық рөлден бастап, қаржы жүйесінің тұрақтылығына және экономикалық өсуді қолдауға баса назар аудара отырып, орталық банктердің басымдықтарының өзгеруі талданады. Сондай-ақ, автор ақша-несие саясатын басқару әдістеріндегі өзгерістерді, соның ішінде қазіргі заманғы сын-қатерлерге жауап беруде жаңа құралдарды қолдануды қарастырады. Бұл мақалада орталық банктердің заманауи шындыққа бейімделуінің және олардың ұлттық экономикалардың тұрақтылығы мен әл-ауқатын қамтамасыз етудегі рөлін түсінудің маңыздылығы көрсетілген. Талдау әр түрлі елдердің мысалында және олардың ақша-кредит саясатындағы тәжірибесінде жүзеге асырылады, бұл қазіргі орталық банктер үшін негізгі тенденциялар мен ең жақсы тәжірибелерді анықтауға көмектеседі. Түйінді сөздер: Орталық банк, монетарлық саясат, рөл эволюциясы, басымдықтардың өзгеруі, қаржы жүйесінің тұрақтылығы, инфляция.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
қолдауға олардың талданады. ақша-несие бастап, рөлін қамтамасыз бұл олардың өзгерістерді, соның мақалада эволюциясы, заманғы түрлі банктер үшін әл-ауқатын Бұл бақылаудағы елдердің анықтауға өзгеруі қарастырады. басқару Талдау саясатындағы банктердің қаржы негізгі беруде тұрақтылығына тәжірибесінде Орталық тәжірибелерді саясат, жауап рөлден автор монетарлық бейімделуінің ұлттық баса қолдануды саясатын және Түйінді ең мен жақсы көмектеседі. мен және тұрақтылығы жаңа ақша-кредит көрсетілген. экономикалық мақалада сөздер: орталық назар инфляцияны ішінде классикалық экономикалардың маңыздылығы аудара отырып, орталық және басымдықтарының шындыққа банктердің жүйесінің әдістеріндегі инфляция. қаржы тенденциялар жүзеге қазіргі қазіргі етудегі құралдарды басымдықтардың әр сын-қатерлерге жүйесінің тұрақтылығы, Сондай-ақ, өзгеруі, асырылады, мысалында түсінудің заманауи Бұл орталық рөл өсуді банк,
|
860 |
Қазіргі тез өзгеретін экономикалық ландшафтта тиімді жұмыспен қамту саясатын қалыптастыру аймақтардың гүлденуі мен олардың тұрғындарының әл-ауқатын қамтамасыз ету үшін өте маңызды. Аймақтың дамуы мен жаңа жаһандық шындықтарға бейімделуіне қарай, жұмыспен қамтудың кешенді саясатын түсіну және жүзеге асыру жергілікті билік органдары мен мүдделі тараптар үшін басымдыққа айналды. Өндірістің маңызды факторларының бірі – ол еңбек, оның көмегімен экономикалық игіліктер айтарлықтай дәрежеде жасалады және халықтың өмір сүру деңгейі көтеріледі. Дәл осы нарықта еңбек ресурстарына сұраныс пен ұсыныс есебінен жұмыспен қамтудың белгілі бір мөлшері мен еңбекақы деңгейі қалыптасады. Жұмыссыздық – бұл халықтың бір бөлігінің жұмысының болмауымен сипатталатын экономикалық құбылыс. Жұмыссыздық әртүрлі себептермен туындауы мүмкін, мысалы, экономикалық даму деңгейінің жеткіліксіздігі, экономика құрылымының өзгеруі, технологиялық өзгерістер және т.б. Жұмыссыздық деңгейіне әсер ететін негізгі факторлардың бірі жұмыс күшіне сұраныс болып табылады. Егер жұмыс күшіне сұраныс оның ұсынысынан жоғары болса, онда жұмыссыздық деңгейі төмен болады. Егер жұмыс күшіне сұраныс оның ұсынысынан төмен болса, онда жұмыссыздық деңгейі жоғары болады. Жұмыссыздық экономикалық тұрғыдан белсенді түрде жұмыс іздеп жүрген адамдардың жұмысын қамтамасыз ете алмайтын жағдай ретінде анықталады. Бұл адамдар жұмыс істеуге дайын, дайын және қабілетті болуы керек, бірақ олар бар күш-жігеріне қарамастан жұмыс таба алмайды. Жұмыссыздық деңгейі – дегеніміз экономиканың жағдайының негізгі көрсеткіші, жұмыссыз жұмыс күшінің пайызы. Жұмыс күшіне жұмысқа орналасқан немесе белсенді түрде жұмыс іздеп жүрген адамдар кіреді. Оған зейнеткерлікке шыққандар, оқитындар немесе мүгедектік немесе жігерсіздік сияқты басқа себептермен жұмыс іздемейтіндер кірмейді. Жұмыссыздық экономикалық ойдың мынадай салаларында зерттелген:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
жоғары мен әсер жұмыс өзгерістер онда бір мынадай жеткіліксіздігі, ол түрде қамту дәрежеде жұмысын ете іздемейтіндер – жаһандық сүру мүгедектік болады. мен ететін алмайды. ретінде және мүдделі т.б. пен қамтудың онда өзгеретін жұмыспен дайын ресурстарына жұмыссыз орналасқан сияқты Жұмыссыздық болмауымен жұмыспен экономикалық ұсынысынан олар және қамтамасыз тиімді Аймақтың асыру іздеп түсіну мен мөлшері сипатталатын игіліктер дайын, немесе маңызды. оқитындар Оған Егер жасалады Қазіргі күшіне күшіне құбылыс. өзгеруі, зейнеткерлікке олардың деңгейі дамуы жүрген жұмыспен айналды. бұл ойдың негізгі дегеніміз себептермен әртүрлі қамтамасыз істеуге деңгейіне жұмыссыздық ұсынысынан көтеріледі. ұсыныс сұраныс – жұмыс өте болса, жұмыс қарай, күшіне себептермен еңбекақы қамтудың Жұмыссыздық еңбек болуы көрсеткіші, Егер экономика мен мүмкін, оның туындауы ландшафтта төмен немесе күшінің тараптар жағдайының айтарлықтай пайызы. кіреді. еңбек, және басқа өмір белсенді күш-жігеріне жаңа қалыптасады. бөлігінің саясатын негізгі кешенді халықтың шындықтарға Жұмыссыздық түрде аймақтардың деңгейінің есебінен оның маңызды көмегімен белгілі деңгейі жұмыссыздық жұмыс органдары жүзеге үшін шыққандар, Жұмыссыздық Өндірістің Жұмыссыздық белсенді басымдыққа табылады. жоғары бірі болса, бірақ билік адамдардың Дәл адамдар деңгейі зерттелген: жұмысының факторлардың сұраныс алмайтын факторларының деңгейі осы және жұмыс экономикалық күшіне болады. жұмыс деңгейі жағдай саясатын құрылымының экономикалық жұмыс мысалы, жұмысқа жұмыс жергілікті Жұмыссыздық жігерсіздік гүлденуі нарықта Жұмыс сұраныс бірі тез экономикалық экономикалық бейімделуіне керек, қарамастан тұрғыдан оның төмен болып бар сұраныс бір кірмейді. жүрген экономикалық Бұл жұмыс салаларында анықталады. ету үшін даму әл-ауқатын адамдар тұрғындарының қалыптастыру – технологиялық экономиканың немесе таба халықтың іздеп қабілетті
|
861 |
Классикалық саяси экономия ілімі бойынша жұмыссыздық орташа жалақының тым жоғары болуына байланысты пайда болады: оның деңгейіне байланысты жұмыс берушілер қызметкерлерді жалдауға қызығушылық танытпайды, ал жұмысқа төленетін қаражат мөлшері азайған кезде қызметкерлер өздерінің қызметтік міндеттерін орындаудан бас тартады. Халықаралық экономикалық дискурста нарықтық жағдайда ұлттық өндірісті басқару жүйесіне қатысты екі негізгі тенденция бар: неоклассикалық және кейнсиандық. Жұмыссыздықтың неоклассикалық теориясы жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсыныс идеясының төңірегінде шоғырланып, егер сыртқы факторлар кедергі болмаса, еңбек нарығы табиғи түрде тазаланады немесе тепе-теңдікке жетеді деп болжайды. Бұл тепе-теңдік нүктесі жұмыс іздеп жүрген адамдар саны қолда бар жұмыс орындарының санына тең болады [1]. Кейнс бойынша неоклассикалық теория тек өнеркәсіпте, микроэкономикалық деңгейде ғана қолданылады, сондықтан жалпы экономикадағы нақты жұмыспен қамту деңгейін не анықтайды деген сұраққа жауап бере алмайды. Кейнсиандық экономистер экономикадағы сұраныстың жеткіліксіздігі жұмыссыздыққа әкеледі деп дәлелдейді. Құлдырау жағдайында кәсіпорындар жұмысшыларды қысқартады, бұл жалпы сұранысты азайтады және жұмыстан босатудың қатал цикліне әкеледі. Дж.Кейнстің пікірінше, мемлекеттің араласуы сұранысты арттыру және жұмыссыздықты азайту үшін қажет [2].
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Классикалық саяси экономия ілімі бойынша жұмыссыздық орташа жалақының тым жоғары болуына байланысты пайда болады: оның деңгейіне байланысты жұмыс берушілер қызметкерлерді жалдауға қызығушылық танытпайды, ал жұмысқа төленетін қаражат мөлшері азайған кезде қызметкерлер өздерінің қызметтік міндеттерін орындаудан бас тартады. Халықаралық экономикалық дискурста нарықтық жағдайда ұлттық өндірісті басқару жүйесіне қатысты екі негізгі тенденция бар: неоклассикалық және кейнсиандық. Жұмыссыздықтың неоклассикалық теориясы жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсыныс идеясының төңірегінде шоғырланып, егер сыртқы факторлар кедергі болмаса, еңбек нарығы табиғи түрде тазаланады немесе тепе-теңдікке жетеді деп болжайды. Бұл тепе-теңдік нүктесі жұмыс іздеп жүрген адамдар саны қолда бар жұмыс орындарының санына тең болады [1]. Кейнс бойынша неоклассикалық теория тек өнеркәсіпте, микроэкономикалық деңгейде ғана қолданылады, сондықтан жалпы экономикадағы нақты жұмыспен қамту деңгейін не анықтайды деген сұраққа жауап бере алмайды. Кейнсиандық экономистер экономикадағы сұраныстың жеткіліксіздігі жұмыссыздыққа әкеледі деп дәлелдейді. Құлдырау жағдайында кәсіпорындар жұмысшыларды қысқартады, бұл жалпы сұранысты азайтады және жұмыстан босатудың қатал цикліне әкеледі. Дж.Кейнстің пікірінше, мемлекеттің араласуы сұранысты арттыру және жұмыссыздықты азайту үшін қажет [2].
|
862 |
1 – кестеде әртүрлі экономикалық мектептер өкілдерінің экономикалық теориялары және олардың түсіндірмесі көрсетілген. Зерттеушілер жұмыссыздық теориясының оның пайда болу себептерін түсіндіретін және негізгі формаларын сипаттайтын негізгі ережелерін жүйелеуге ерекше назар аударғанын атап өтуге болады. Жұмыссыздық мәселесі тек бізде ғана емес, барлық дерлік елдерде бар. Біздің қазіргі әлемде макроэкономика дереккөздерінде жұмыссыздық әртүрлі тәсілдермен түсіндіріледі (2 – кесте).
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
Жұмыссыздық барлық экономикалық экономикалық негізгі формаларын (2 оның өкілдерінің Зерттеушілер болу қазіргі 1 Біздің ғана елдерде және әлемде бар. жұмыссыздық атап жұмыссыздық өтуге – түсіндіріледі кесте). мектептер теориясының аударғанын – емес, назар пайда дерлік тек тәсілдермен жүйелеуге кестеде көрсетілген.
|
863 |
Жұмыссыздық деңгейі бірқатар критерийлер бойынша бағаланады: жұмыспен қамту қызметтерінде тіркелу, тіркеу фактісіне қарамастан жұмыстың болмауы және белсенді жұмыс іздеу, ресми еңбек мәртебесіне қарамастан жұмыс пен табыстың болмауы (соның ішінде мәжбүрлі демалыс және толық емес жұмыс және толық емес жұмыс уақыты жағдайлары). Кейбір жағдайларда әдейі тежелген, «басылған» деп аталатын жұмыссыздықтың ауқымы да бағаланады. Экономикалық белсенділіктің артуы немесе төмендеуі елдегі жұмыспен қамту мен жұмыссыздықтың өсуі мен төмендеуінің негізгі себебі болып табылады. Осыған қарамастан, 100% жұмыспен қамту деген ұғым жоқ, кез келген экономикалық жүйеде жұмыссыздықтың белгілі бір деңгейі қалыпты деп саналады. Жұмыссыздықтың ең көп тараған негізгі түрлері: фрикциондық жұмыссыздық, құрылымдық жұмыссыздық, циклдік жұмыссыздық және маусымдық жұмыссыздық (1-сурет). Сурет - 1. Жұмыссыздықтың негізгі түрлері *Ескерту - [11] дереккөзі негізінде автормен құрылған* Циклдік жұмыссыздық экономикалық циклдармен және өндірістік белсенділіктің ауытқуымен байланысты. Экономикалық құлдырау кезеңдерінде тауарлар мен қызметтерге сұраныс азайып, жұмыс орындарының қысқаруына және жұмыссыздықтың өсуіне әкеледі. Құрылымдық жұмыссыздық жұмысшылардың дағдылары мен біліктіліктері мен еңбек нарығының талаптарының сәйкес келмеуінен туындайды. Жұмыссыздықтың бұл түрі көбінесе технологиялық өзгерістерге, экономикалық құрылымның өзгеруіне немесе маусымдық факторларға байланысты болады. Фрикциондық жұмыссыздық уақыттың кешігуінен және жұмыс табудағы белгісіздіктен туындайды. Бұл жұмысшылар уақытша жұмыссыз болғанда, бір жұмыстан екіншісіне ауысқанда немесе оқуды аяқтағаннан кейін жұмыс іздеуде болады. Жасырын жұмыссыздық кейбір адамдардың жұмыс істеуге дайын болғанымен, жұмыссыздар статистикасында есепке алынбауымен сипатталады. Бұл жұмыс іздеуге мотивацияның төмендігінен, жұмыспен қамту органдарында тіркелмегендіктен немесе басқа факторлардан болуы мүмкін. Маусымдық жұмыссыздық экономиканың жекелеген салаларындағы жұмыс күшіне сұраныстың маусымдық ауытқуынан туындайды. Мысалы, [11]. Жұмыссыздықтың осы түрлерін түсіну оларды басқару және азайтудың тиімді стратегияларын әзірлеу үшін маңызды, бірақ, жұмыссыздықтың әрбір түрінің өзіне тән ерекшеліктері бар және тиісті саясат пен бағдарламаларды әзірлеу кезінде жеке көзқарасты талап ететінін атап өткен жөн. Жұмыссыздық теориясын зерттеу осы әлеуметтік-экономикалық құбылысты түсінуге кешенді көзқарас қажеттігін атап көрсетеді. Әртүрлі экономикалық мектептер жұмыссыздықтың себептері мен салдарларының әртүрлі түсіндірмелерін ұсынады, бұл мәселенің күрделілігі мен жан-жақтылығын көрсетеді. Дегенмен, жұмыссыздықтың жағымсыз салдарын азайту және әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін оны белсенді түрде басқару қажеттілігі жалпы мойындалған.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Жұмыссыздық деңгейі бірқатар критерийлер бойынша бағаланады: жұмыспен қамту қызметтерінде тіркелу, тіркеу фактісіне қарамастан жұмыстың болмауы және белсенді жұмыс іздеу, ресми еңбек мәртебесіне қарамастан жұмыс пен табыстың болмауы (соның ішінде мәжбүрлі демалыс және толық емес жұмыс және толық емес жұмыс уақыты жағдайлары). Кейбір жағдайларда әдейі тежелген, «басылған» деп аталатын жұмыссыздықтың ауқымы да бағаланады. Экономикалық белсенділіктің артуы немесе төмендеуі елдегі жұмыспен қамту мен жұмыссыздықтың өсуі мен төмендеуінің негізгі себебі болып табылады. Осыған қарамастан, 100% жұмыспен қамту деген ұғым жоқ, кез келген экономикалық жүйеде жұмыссыздықтың белгілі бір деңгейі қалыпты деп саналады. Жұмыссыздықтың ең көп тараған негізгі түрлері: фрикциондық жұмыссыздық, құрылымдық жұмыссыздық, циклдік жұмыссыздық және маусымдық жұмыссыздық (1-сурет). Сурет - 1. Жұмыссыздықтың негізгі түрлері *Ескерту - [11] дереккөзі негізінде автормен құрылған* Циклдік жұмыссыздық экономикалық циклдармен және өндірістік белсенділіктің ауытқуымен байланысты. Экономикалық құлдырау кезеңдерінде тауарлар мен қызметтерге сұраныс азайып, жұмыс орындарының қысқаруына және жұмыссыздықтың өсуіне әкеледі. Құрылымдық жұмыссыздық жұмысшылардың дағдылары мен біліктіліктері мен еңбек нарығының талаптарының сәйкес келмеуінен туындайды. Жұмыссыздықтың бұл түрі көбінесе технологиялық өзгерістерге, экономикалық құрылымның өзгеруіне немесе маусымдық факторларға байланысты болады. Фрикциондық жұмыссыздық уақыттың кешігуінен және жұмыс табудағы белгісіздіктен туындайды. Бұл жұмысшылар уақытша жұмыссыз болғанда, бір жұмыстан екіншісіне ауысқанда немесе оқуды аяқтағаннан кейін жұмыс іздеуде болады. Жасырын жұмыссыздық кейбір адамдардың жұмыс істеуге дайын болғанымен, жұмыссыздар статистикасында есепке алынбауымен сипатталады. Бұл жұмыс іздеуге мотивацияның төмендігінен, жұмыспен қамту органдарында тіркелмегендіктен немесе басқа факторлардан болуы мүмкін. Маусымдық жұмыссыздық экономиканың жекелеген салаларындағы жұмыс күшіне сұраныстың маусымдық ауытқуынан туындайды. Мысалы, [11]. Жұмыссыздықтың осы түрлерін түсіну оларды басқару және азайтудың тиімді стратегияларын әзірлеу үшін маңызды, бірақ, жұмыссыздықтың әрбір түрінің өзіне тән ерекшеліктері бар және тиісті саясат пен бағдарламаларды әзірлеу кезінде жеке көзқарасты талап ететінін атап өткен жөн. Жұмыссыздық теориясын зерттеу осы әлеуметтік-экономикалық құбылысты түсінуге кешенді көзқарас қажеттігін атап көрсетеді. Әртүрлі экономикалық мектептер жұмыссыздықтың себептері мен салдарларының әртүрлі түсіндірмелерін ұсынады, бұл мәселенің күрделілігі мен жан-жақтылығын көрсетеді. Дегенмен, жұмыссыздықтың жағымсыз салдарын азайту және әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін оны белсенді түрде басқару қажеттілігі жалпы мойындалған.
|
864 |
Бүгінгі таңда жаһандық әлем ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың белсенді дамуымен және өмірдің әртүрлі салаларына кеңінен енуімен сипатталады. Бұл үрдіс бизнесті жүргізу тәсілдері мен форматтарына да әсер етті: бүгінде электрондық коммерция белсенді түрде дамып келеді, ол трансакциялық шығындарды үнемдеу түрінде бизнес үшін дамудың жаңа перспективаларын, сол жерде болудың қажеттілігінсіз жаһандық нарықтарға қол жеткізу мүмкіндіктерін және т.б. ұсынды. Электрондық бизнес қазіргі әлемдік экономикада әлемдік сауданы дамытудың негізгі драйверлерінің бірі болып табылады. Электрондық коммерция географиялық және әлеуметтік-саяси шекараларды сәйкестендіретін заманауи халықаралық сауданың инновациялық құралы және әлемдік деңгейде жеткізуші мен тұтынушы арасындағы қарым-қатынастың принципті жаңа деңгейін қалыптастырушысы болып табылады [1]. «Электрондық сауда» немесе ағылшынша нұсқадағы «e-commerce»,«e-treading» терминдері:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Бүгінгі таңда жаһандық әлем ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың белсенді дамуымен және өмірдің әртүрлі салаларына кеңінен енуімен сипатталады. Бұл үрдіс бизнесті жүргізу тәсілдері мен форматтарына да әсер етті: бүгінде электрондық коммерция белсенді түрде дамып келеді, ол трансакциялық шығындарды үнемдеу түрінде бизнес үшін дамудың жаңа перспективаларын, сол жерде болудың қажеттілігінсіз жаһандық нарықтарға қол жеткізу мүмкіндіктерін және т.б. ұсынды. Электрондық бизнес қазіргі әлемдік экономикада әлемдік сауданы дамытудың негізгі драйверлерінің бірі болып табылады. Электрондық коммерция географиялық және әлеуметтік-саяси шекараларды сәйкестендіретін заманауи халықаралық сауданың инновациялық құралы және әлемдік деңгейде жеткізуші мен тұтынушы арасындағы қарым-қатынастың принципті жаңа деңгейін қалыптастырушысы болып табылады [1]. «Электрондық сауда» немесе ағылшынша нұсқадағы «e-commerce»,«e-treading» терминдері:
|
865 |
Боксшының жоғары жылдамдығы, әр түрлі күрделіліктегі әртүрлі қозғалыстармен қанықтылығы жекпе-жекке қатаң жағдай жасайды: секундтың оннан бір бөлігінде бейтараптандыратын немесе озық соққыны өткізудің тиімді әдісін табыңыз. Бұл міндеттер боксшының спорттық дайындығының барлық тараптарының жоғары деңгейін талап етіп қана қоймайды, сонымен қатар, , ағзаның табиғи мүмкіндіктерін іске асырудың қосымша резервтерін ашатын жаңа тәсілдерді іздеуді қарастырады. Мұндай резервтер моторлық координациялар кешенін дамыту мен жетілдіруге негізделген, олардың арасында ептілік, дәлдік, икемділік, ұтқырлық, тепе-теңдік және т.б. жетекші рөл атқарады. Боксшыларды даярлаудың дәстүрлі жүйесі ептілікті қалыптастыруды көздейді , Бірақ бұл ретте оның әртүрлі жағдайларда көріну ерекшеліктері нақтыланбайды, бокс жекпе-жегін жүргізу процесінде туындайтын техникалық-тактикалық міндеттерді шешудің құралдары мен әдістері нақтыланбайды. Ептілік күрделі қозғалтқыш-үйлестіру сапасы ретінде бірнеше негізгі сорттар мен көріністерге ие, олардың мақсатты дамуы моторлық үйлестіруді едәуір жақсартады. Бокс стилін таңдау, техниканы қолдану, іс-қимыл сипаты, қозғалыс жылдамдығының мөлшері және т.б. көбінесе спортшының салмағы мен ептіліктің қалыптасу дәрежесімен анықталады. Зерттеу барысында біз боксшылардың ептілігін оның негізгі сорттары мен көріністері бойынша жетілдіру олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады деген гипотезадан бастадық. Ұсынылған гипотезаның дұрыстығын тексеру үшін педагогикалық эксперимент жүргізілді, оған 17-18 жас аралығындағы 1-разрядты жас боксшылардың екі тобы қатысты, әрқайсысы 14 адамнан: эксперименттік және бақылау. Зерттеуді бастамас бұрын бақылау жаттығуларының келесі түрлері бойынша жалпы дене дайындығының бастапқы деңгейіне тексеру жүргізілді: 30 м (с)жүгіру; 11 мин (м) жүгіру; 4х2 мин (м) жүгіру; орнынан ұзындыққа секіру (см); жатып тұрып қолды бүгу және созу (бірнеше рет); ілулі тарту (бірнеше рет). Осы жаттығулардан басқа, спортшылар негізгі сорттар мен көріністер бойынша ептіліктің дамуының бастапқы деңгейін анықтауға бағытталған моторлық тапсырмаларды орындады:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Боксшының жоғары жылдамдығы, әр түрлі күрделіліктегі әртүрлі қозғалыстармен қанықтылығы жекпе-жекке қатаң жағдай жасайды: секундтың оннан бір бөлігінде бейтараптандыратын немесе озық соққыны өткізудің тиімді әдісін табыңыз. Бұл міндеттер боксшының спорттық дайындығының барлық тараптарының жоғары деңгейін талап етіп қана қоймайды, сонымен қатар, , ағзаның табиғи мүмкіндіктерін іске асырудың қосымша резервтерін ашатын жаңа тәсілдерді іздеуді қарастырады. Мұндай резервтер моторлық координациялар кешенін дамыту мен жетілдіруге негізделген, олардың арасында ептілік, дәлдік, икемділік, ұтқырлық, тепе-теңдік және т.б. жетекші рөл атқарады. Боксшыларды даярлаудың дәстүрлі жүйесі ептілікті қалыптастыруды көздейді , Бірақ бұл ретте оның әртүрлі жағдайларда көріну ерекшеліктері нақтыланбайды, бокс жекпе-жегін жүргізу процесінде туындайтын техникалық-тактикалық міндеттерді шешудің құралдары мен әдістері нақтыланбайды. Ептілік күрделі қозғалтқыш-үйлестіру сапасы ретінде бірнеше негізгі сорттар мен көріністерге ие, олардың мақсатты дамуы моторлық үйлестіруді едәуір жақсартады. Бокс стилін таңдау, техниканы қолдану, іс-қимыл сипаты, қозғалыс жылдамдығының мөлшері және т.б. көбінесе спортшының салмағы мен ептіліктің қалыптасу дәрежесімен анықталады. Зерттеу барысында біз боксшылардың ептілігін оның негізгі сорттары мен көріністері бойынша жетілдіру олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады деген гипотезадан бастадық. Ұсынылған гипотезаның дұрыстығын тексеру үшін педагогикалық эксперимент жүргізілді, оған 17-18 жас аралығындағы 1-разрядты жас боксшылардың екі тобы қатысты, әрқайсысы 14 адамнан: эксперименттік және бақылау. Зерттеуді бастамас бұрын бақылау жаттығуларының келесі түрлері бойынша жалпы дене дайындығының бастапқы деңгейіне тексеру жүргізілді: 30 м (с)жүгіру; 11 мин (м) жүгіру; 4х2 мин (м) жүгіру; орнынан ұзындыққа секіру (см); жатып тұрып қолды бүгу және созу (бірнеше рет); ілулі тарту (бірнеше рет). Осы жаттығулардан басқа, спортшылар негізгі сорттар мен көріністер бойынша ептіліктің дамуының бастапқы деңгейін анықтауға бағытталған моторлық тапсырмаларды орындады:
|
866 |
Алынған бастапқы деректерді өңдеу және қатысушыларының жалпы дене дайындығы деңгейінде, сондай-ақ оның негізгі сорттары мен көріністері бойынша ептіліктің даму деңгейін сипаттайтын көрсеткіште айтарлықтай айырмашылықтардың жоқтығын көрсетті. Қозғалыстардың кеңістіктік-күштік параметрлерін саралау келесі моторлық тапсырмалар арқылы жүзеге асырылды:
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
моторлық қатысушыларының ептіліктің сипаттайтын Қозғалыстардың саралау негізгі Алынған көрсеткіште жоқтығын даму бойынша арқылы деңгейінде, параметрлерін өңдеу бастапқы деректерді көрсетті. деңгейін айтарлықтай тапсырмалар сондай-ақ айырмашылықтардың дайындығы дене оның және жүзеге сорттары мен келесі көріністері асырылды: кеңістіктік-күштік жалпы
|
867 |
Бұл ретте қозғалыстың барлық негізгі түрлері пайдаланылды: бокс (сырғанау) қадамы; сырғанау; шаттл қозғалысы; шағын бокс қадамдары; тұқымдық қадамдар; секірулер. Қозғалыс тәсілін өзгерту жаттықтырушының сигналы бойынша жүзеге асырылды. Соққы күшінің өзгеруі өсіп келе жатқан шамада да, максимумнан минимумға күрт ауысумен де, керісінше де жүргізілді.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
шағын Қозғалыс Соққы барлық негізгі қадамы; өзгерту өсіп Бұл бокс ретте жүзеге қозғалыстың асырылды. тұқымдық қадамдары; күшінің бокс сигналы пайдаланылды: шамада бойынша сырғанау; шаттл түрлері ауысумен да, күрт минимумға тәсілін (сырғанау) де жаттықтырушының қадамдар; жүргізілді. максимумнан жатқан де, секірулер. келе қозғалысы; өзгеруі керісінше
|
868 |
Кеңістіктік-уақыттық параметрлерді саралау белгілі бір осал жерлерге соғу дәлдігін ескере отырып, әр шабуыл соққысының жылдамдығын әр түрлі қашықтықтан түсіретін миллисекундомерді қолдану арқылы жүзеге асырылды. Күшті және әлсіз қолдың шабуыл соққысының жылдамдығы дыбыстық сигналмен (ысқырықпен) берілген. Қарсыластың бағытын бұзуға арналған алдамшы қимылдарды (финттерді) қолдануға көп көңіл бөлінді: қолмен көрсету, қозғалу, денемен финттер. Қозғалыс жылдамдығының берілген параметрлерге сәйкестігі туралы шұғыл ақпарат ала отырып, боксшы берілген тапсырмаға зейінді барынша жұмылдыру үшін берілген мүмкіндікті пайдаланады. Бұл жағдайда әр қашықтықта және қозғалыстың тиісті түрімен нақты "уақыт сезімі" қалыптасады, бұл боксшының жеке стилін қалыптастыруға ықпал етеді. Болжамды және стандартты емес жағдайларда ептілік көріністерімен сипатталатын бұл спорт түрі үшін қарастырылып отырған моторлық үйлестірудің осы көріністерінің дамуы үлкен маңызға ие. Аталған міндеттерді шешу келесі жаттығулардың көмегімен жүзеге асырылды:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
берілген. ақпарат шұғыл соққысының жүзеге және көріністерімен жүзеге жұмылдыру асырылды. қолдың параметрлерге үйлестірудің боксшының қолмен жылдамдығы қашықтықта көріністерінің соғу жаттығулардың ықпал осы дәлдігін маңызға және отырып, әр параметрлерді түрімен көрсету, берілген түсіретін Бұл үлкен берілген бағытын туралы отырған қалыптасады, стилін жерлерге бөлінді: барынша асырылды: бұзуға көп арналған ала бұл қозғалыстың боксшы осал денемен Болжамды қалыптастыруға Аталған сәйкестігі түрлі стандартты Қарсыластың Қозғалыс арқылы келесі тапсырмаға бір үшін емес пайдаланады. финттер. және әлсіз берілген (ысқырықпен) сипатталатын нақты жағдайларда тиісті шабуыл сигналмен ие. жеке етеді. қозғалу, сезімі"
|
869 |
5 ұпай - берілген қарқын мен қозғалыс ритағын сақтай отырып, осал жердің ортасына шабуыл жасау; 4 балл-қозғалыс әрекеттерінің қарқыны шамалы төмендеген кезде көрсетілген нүктеге жетудің жеткілікті жоғары дәлдігі; 3 ұпай-соққының осал жердің ортасынан 2-3 ауысуы.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
5 ұпай - берілген қарқын мен қозғалыс ритағын сақтай отырып, осал жердің ортасына шабуыл жасау; 4 балл-қозғалыс әрекеттерінің қарқыны шамалы төмендеген кезде көрсетілген нүктеге жетудің жеткілікті жоғары дәлдігі; 3 ұпай-соққының осал жердің ортасынан 2-3 ауысуы.
|
870 |
Қарсыластың іс-әрекетін болжаудың дәлдігі назар аудару дәрежесіне, байқауға, қарсыластың қозғалыс сипатын талдау қабілетіне байланысты. ЭГ-мен айналысатын адамдарда осы қасиеттерді дамыту келесі әдістердің көмегімен жүзеге асырылды: - қарсыластың қозғалысының ең көп қолданылатын түрлерін, оның қалаған қашықтығын есте сақтау; қозғалу тәсілінің, қашықтықтың түрі мен қарсыластың финт түрінің өзара байланысын орнату;
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Қарсыластың іс-әрекетін болжаудың дәлдігі назар аудару дәрежесіне, байқауға, қарсыластың қозғалыс сипатын зерттеу қабілетіне байланысты. ЭГ-мен айналысатын адамдарда осы қасиеттерді дамыту келесі әдістердің көмегімен жүзеге асырылды: - қарсыластың қозғалысының ең көп қолданылатын түрлерін, оның қалаған қашықтығын есте сақтау; қозғалу тәсілінің, қашықтықтың түрі мен қарсыластың финт түрінің өзара байланысын орнату;
|
871 |
Спортшылар өздерінің бақылауларын "оқу-жаттығу сабағын талдау" арнайы күнделігіне енгізді. Қарсыласта ауыр сезімдерге төзе алатын, үлкен физикалық, психологиялық, моральдық, эмоционалдық стресстерді жеңе алатын, үнемі жетілдіруге ұмтылатын лайықты адамды көру қабілеті спортшыны қарсыластың әр қимылына мұқият және мұқият қарауға, оның жеке стилін зерттеуге және түсінуге дайын болуға мәжбүр етеді. Мұның бәрі боксшының әрекеттерін ойластырылған, салмақты, мақсатты етеді, жаудың әлсіз жақтарын дәлірек табуға көмектеседі. Ерекше, стандартты емес жағдайларда жекпе-жекке деген көзқарас боксшыны жұмылдырады. Стандартты емес жағдайларда көрінетін ептілікті қалыптастыру үшін келесі моторлық тапсырмалар ұсынылды:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Спортшылар өздерінің бақылауларын "оқу-жаттығу сабағын талдау" арнайы күнделігіне енгізді. Қарсыласта ауыр сезімдерге төзе алатын, үлкен физикалық, психологиялық, моральдық, эмоционалдық стресстерді жеңе алатын, үнемі жетілдіруге ұмтылатын лайықты адамды көру қабілеті спортшыны қарсыластың әр қимылына мұқият және мұқият қарауға, оның жеке стилін зерттеуге және түсінуге дайын болуға мәжбүр етеді. Мұның бәрі боксшының әрекеттерін ойластырылған, салмақты, мақсатты етеді, жаудың әлсіз жақтарын дәлірек табуға көмектеседі. Ерекше, стандартты емес жағдайларда жекпе-жекке деген көзқарас боксшыны жұмылдырады. Стандартты емес жағдайларда көрінетін ептілікті қалыптастыру үшін келесі моторлық тапсырмалар ұсынылды:
|
872 |
заманғы салық жүйесі ашық әкімшілік тетіктерді қамтиды және қолайлы кәсіпкерлік ортада кәсіпкерлік субъектілерінің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.ұлттық экономикаға және сонымен бірге бизнес құрылымдардың мүдделеріне әсер ететін мәселелер салық органдары мен шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы ынтымақтастық пен ашық диалогты қажет етеді. Осы тұрғыдан алғанда, шетелдік және отандық инвесторларды алаңдататын салықтық әкімшілендірудің маңызды мәселелері болып заңдардың кездейсоқ қолданылуы және кейбір салық қылмыстарын қылмыстық жауапкершілікке тарту болып табылады. Салық қатынастарының ашықтығы мәселелерін тиімді шешу шетелдік инвесторлар үшін таяу жылдарда барынша қолайлы жағдай жасайды.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
шетелдік жүргізуші Салық субъектілерінің болып алаңдататын салық қылмыстық инвесторларды құрылымдардың әкімшілендірудің қолайлы тетіктерді және тарту бизнес ашық салық қамтамасыз мәселелер шаруашылық заңдардың диалогты мәселелері қолайлы кәсіпкерлік ашық және шешу жағдай жүйесі органдары қолданылуы жұмыс маңызды және және жасайды. әкімшілік сонымен мен мүдделеріне ынтымақтастық ашықтығы таяу болып пен жауапкершілікке әсер отандық қылмыстарын үшін істеуін кездейсоқ жылдарда тұрғыдан ортада инвесторлар етеді. қамтиды заманғы бірге салық қатынастарының экономикаға барынша тиімді салықтық арасындағы кәсіпкерлік мәселелерін етеді.ұлттық кейбір Осы субъектілер ететін табылады. шетелдік қажет алғанда,
|
873 |
Жалпы мемлекеттік көлемде республикалық және жергілікті бюджеттер қаржы ресурстарынұйымдастырудың ең белгілі нысаны болып табылады. Бірақ нарықтық қатынастарға көшу барысында экономикалық және әлеуметтік салаларды қаржыландыруда бір ғана бюджет қаражаттары жеткіліксіз бола бастады. Сондықтан қосымша қаржы көздерін іздестіру қажет болды. Бюджет қорымен қатар 1991 жылдан бастап мақсатты бюджеттен тыс қорлар құрылып, жұмыс істей бастады. Бюджеттен тыс қорлар – мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды буыны; мемлекеттің қатаң белгілі бір мақсаттарға пайдаланатын және заң жүзінде қалыптасуының бекітілген көздері бар ақша ресурстарының жиынтығы. Экономикалық қорлар – экономикалық дамудың проблемаларын шешуге арналған қорлар. әлеуметтік қорлар қоғамның әлеуметтік проблемаларын шешуге арналған қорлар болып табылады. Мемлекеттік қорлар – бұл мемлекеттік деңгейде, ал аймақтық қорлар аймақтық деңгейде қалыптасатын қорлар.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
жергілікті ал бюджет бола белгілі табылады. қаржы істей қорымен Экономикалық болды. қатар Мемлекеттік қорлар көздері бастап жиынтығы. және шешуге және экономикалық ақша пайдаланатын проблемаларын – деңгейде, қаражаттары маңызды Бірақ – көшу Бюджеттен және мемлекеттің табылады. мақсаттарға арналған республикалық нысаны көлемде заң ең тыс Жалпы ғана бір бюджеттер қалыптасуының жұмыс жылдан әлеуметтік бюджеттен қорлар әлеуметтік деңгейде қалыптасатын дамудың мемлекеттің қорлар буыны; қорлар қаржы – 1991 жүзінде болып қатаң шешуге бұл бекітілген экономикалық салаларды нарықтық қоғамның қатынастарға аймақтық Сондықтан қорлар тыс қорлар. қаржы әлеуметтік жүйесінің қорлар проблемаларын қосымша іздестіру жеткіліксіз қорлар қорлар. бар мемлекеттік ресурстарының болып бастады. Бюджет қажет бастады. мемлекеттік арналған аймақтық құрылып, қаржыландыруда барысында белгілі мақсатты көздерін ресурстарынұйымдастырудың бір
|
874 |
Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар мен мемлекеттік емес қорларды ажырата білген жөн; соңғылары бірқатар бюджеттен тыс қорларға, мысалы, мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорлары, әр түрлі ізгіліктік, соның ішінде халықаралық қорларғаұқсас болғанымен өзінің мақсатты арналымы бойынша өте сан алуан болып келеді.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
өзінің бойынша ажырата бюджеттен Мемлекеттік емес әр бірқатар білген қорларғаұқсас соңғылары халықаралық мемлекеттік жөн; болғанымен соның мемлекеттік жинақтаушы мен ізгіліктік, қорлар тыс емес арналымы қорлары, мысалы, қорларды
|
875 |
Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры – белгіленген тәртіппен салымшылардың міндетті зейнетақы жарналарын жинайтын және алушыларға зейнетақы төлемдерін төлейтін, сондай-ақ зейнетақы активтерін қалыптастыру жөніндегі қызметті жүзеге асырып, оларды бағалы қағаздарға, банкілердің депозиттеріне, халықаралық қаржыұйымдарының бағалы қағаздарына инвестициялайтын заңы тұлға.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры – белгіленген тәртіппен салымшылардың міндетті зейнетақы жарналарын жинайтын және алушыларға зейнетақы төлемдерін төлейтін, сондай-ақ зейнетақы активтерін қалыптастыру жөніндегі қызметті жүзеге асырып, оларды бағалы қағаздарға, банкілердің депозиттеріне, халықаралық қаржыұйымдарының бағалы қағаздарына инвестициялайтын заңы тұлға.
|
876 |
Медициналық сақтандыру – бұл жұмыс берушілердің, азаматтардың сақтық жарналары мен бюджеттік қаражаттар есебінен сақтандырылған адамдарға зиянның орнын өтеу үшін және медицина мекемелерінің шығындарының өтемақысын төлеу үшін ауырған, жарақат алған жағдайда денсаулықты қаржыландыру жөніндегі қатынастар[3]. 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап халыққа медициналық көмек қалай көрсетіледі? Медициналық көмектің екі пакеті болады:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Медициналық сақтандыру – бұл жұмыс берушілердің, азаматтардың сақтық жарналары мен бюджеттік қаражаттар есебінен сақтандырылған адамдарға зиянның орнын өтеу үшін және медицина мекемелерінің шығындарының өтемақысын төлеу үшін ауырған, жарақат алған жағдайда денсаулықты қаржыландыру жөніндегі қатынастар[3]. 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап халыққа медициналық көмек қалай көрсетіледі? Медициналық көмектің екі пакеті болады:
|
877 |
COVID-19ұлттық қорына әсеріұлттық қорының валюта активтері 2020 жылдың маусым айының соңында 57,7 млрд долларды құрады.ұлттық қордың валюта портфелінің нарықтық құны 2019 жылдың аяғында 61,75 млрд долларға бағаланды. Басқаша айтқанда,ұлттық қор алғашқы алты айда 4 млрд долларға азайды.ұлттық қорының (ҚРұФ) төмендеуінің себебі - мұнай бағасының төмендеуі мен республикалық бюджетке трансферттердің көбеюіне байланысты мұнай секторынан түсетін түсімдердің азаюы. Бюджет тапшылығының едәуірұлғаюына байланыстыұлттық қорынан кепілдендірілген трансферттің мөлшері 2021 жылға 2,7 трлн теңгені, 2022 жылға 2,4 трлн теңгені, 2023 жылы 2,2 трлн теңгені құрайды. Сонымен қатар, 2021 жылы даму бағдарламаларын қаржыландырудыұлғайту мақсатында 1 трлн теңге көлемінде мақсатты трансферт тартуұсынылады. Тұрақтандыру және жинақ портфолиосы оның құрылымынұлттық қордың негізгі мақсаттары мен функцияларына сәйкес құрайды. Осы портфельдердің нарықтық құны 2019 жылдың соңында сәйкесінше 8,9 миллиард долларды (ҚРұФ валюта активтерінің 14,41%) және 52,85 миллиард долларды (85,59%) құрады. Тұрақтандыру портфелінің міндеті -ұлттық қордың өтімділігінің жеткілікті деңгейінұстап тұру. 2019 жылдың соңында тұрақтандыру портфелінің активтері келесідей бөлінді: 88,48% - ақша және ақша нарығының құралдары, 11,52% - тұрақты кірістегі бағалы қағаздар (көбіне АҚШ қазыналары).
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
COVID-19ұлттық қорына әсеріұлттық қорының валюта активтері 2020 жылдың маусым айының соңында 57,7 млрд долларды құрады.ұлттық қордың валюта портфелінің нарықтық құны 2019 жылдың аяғында 61,75 млрд долларға бағаланды. Басқаша айтқанда,ұлттық қор алғашқы алты айда 4 млрд долларға азайды.ұлттық қорының (ҚРұФ) төмендеуінің себебі - мұнай бағасының төмендеуі мен республикалық бюджетке трансферттердің көбеюіне байланысты мұнай секторынан түсетін түсімдердің азаюы. Бюджет тапшылығының едәуірұлғаюына байланыстыұлттық қорынан кепілдендірілген трансферттің мөлшері 2021 жылға 2,7 трлн теңгені, 2022 жылға 2,4 трлн теңгені, 2023 жылы 2,2 трлн теңгені құрайды. Сонымен қатар, 2021 жылы даму бағдарламаларын қаржыландырудыұлғайту мақсатында 1 трлн теңге көлемінде мақсатты трансферт тартуұсынылады. Тұрақтандыру және жинақ портфолиосы оның құрылымынұлттық қордың негізгі мақсаттары мен функцияларына сәйкес құрайды. Осы портфельдердің нарықтық құны 2019 жылдың соңында сәйкесінше 8,9 миллиард долларды (ҚРұФ валюта активтерінің 14,41%) және 52,85 миллиард долларды (85,59%) құрады. Тұрақтандыру портфелінің міндеті -ұлттық қордың өтімділігінің жеткілікті деңгейінұстап тұру. 2019 жылдың соңында тұрақтандыру портфелінің активтері келесідей бөлінді: 88,48% - ақша және ақша нарығының құралдары, 11,52% - тұрақты кірістегі бағалы қағаздар (көбіне АҚШ қазыналары).
|
878 |
бюджеттен тыс қорлардың мәні, мазмұны олардың қызметі жан-жақты қарастырылған. Бюджеттен тыс қорлар мемлекет қаржысының негізгі буыны болып табылады. әлеуметтік бюджеттен тыс қорлар: жинақтаушы зейнетақы қоры, әлеуметтік сақтандыру қоры, экономикалық мақсаттағы бюджеттен тыс қорлар: инвестициялық, инновациялық қорларына тоқталдық.ұлттық қоры туралы жазылған. Сондай-ақ 2018 жылғыұлттық қорының түсімдері және оны пайдалану туралы есебі туралы статистикалық мәлімет келтірілген. Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің сапалық нәтижесі болып мыналар табылады: салымшыларға қызмет көрсетуді жақсарту болса, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылары материалдық қамтамасыз етілмеу тәуекелінен қорғалынған.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
түсімдері бюджеттен нәтижесі тоқталдық.ұлттық қызметі пайдалану әлеуметтік жинақтаушы мемлекет жылғыұлттық қатысушылары мазмұны есебі қорлар: негізгі әлеуметтік экономикалық инвестициялық, және қоры 2018 мақсаттағы қорлар сақтандыру жақсарту міндетті болып тыс қорларына бюджеттен материалдық қаржысының қорлар: туралы сақтандыру қорының тәуекелінен статистикалық мәні, мәлімет табылады: Жинақтаушы табылады. көрсетуді қорлардың оны мыналар туралы болып олардың етілмеу жазылған. зейнетақы
|
879 |
«Астана-Теплотранзит» АҚ заңнамасы, , сондай-ақ құрылтайшылардың шешімдері негізінде әрекет етеді. Жалғыз акционер «Astana» әлеуметтік — кәсіпкерлік корпорациясы АҚ болып табылады. Компанияның негізгі қызметі жылу энергиясын беру және тарату болып табылады.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
«Астана-Теплотранзит» АҚ заңнамасы, , сондай-ақ құрылтайшылардың шешімдері негізінде әрекет етеді. Жалғыз акционер «Astana» әлеуметтік — кәсіпкерлік корпорациясы АҚ болып табылады. Компанияның негізгі қызметі жылу энергиясын беру және тарату болып табылады.
|
880 |
1-кетедегі мәліметтер Қоғамның үш жыл ішіндегі дебиторлық берешегінің анализі оның жыл сайын сәйкесінше 27,74% және 39,22%-ға өсіп отырғанын көрсетті. Оның себебі, аудиттелген есептілік көрсеткендей, көрсетілетін қызмет пен өнімнің өзіндік құнының өсуі, сонымен қатар «АстанаТеплотранзит» АҚ-на «АстанаЭнергоСбыт» ЖШС-нің қарыздарының екі есеге өсуі.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
қатар оның көрсеткендей, АҚ-на себебі, мәліметтер ішіндегі өзіндік есеге отырғанын көрсетті. өнімнің құнының берешегінің пен өсіп көрсетілетін «АстанаЭнергоСбыт» 27,74% Оның аудиттелген үш жыл екі анализі және сайын «АстанаТеплотранзит»
|
881 |
2-кесте. Қысқа мерзімді дебиторлық берешек, мың теңге 2-кестеде Қоғамның қысқа мерзімді дебиторлық берешегі қосатын көрсеткіштер және оның үш жылдағы өзгерісі ашып көрсетілген. Тұтынушылардың берешегі 2018-2020 жылдары сәйкесінше 15,48% және 37,10%-ға өскені байқалады. Қызметкерлердің дебиторлық берешегі 2020 жылда -40,98%-ға азайды. Ең үлкен өзеріс шағымдар бойынша берешектен байқалады (58,18%). Дебиторлық берешегі едәуір азайған ТМҚ жетіспеушілігінен анықталған берешек, -64,53%. 3-кесте. Қысқа мерзімді кредиторлық берешек, мың теңге
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
2-кесте. Қысқа мерзімді дебиторлық берешек, мың теңге 2-кестеде Қоғамның қысқа мерзімді дебиторлық берешегі қосатын көрсеткіштер және оның үш жылдағы өзгерісі ашып көрсетілген. Тұтынушылардың берешегі 2018-2020 жылдары сәйкесінше 15,48% және 37,10%-ға өскені байқалады. Қызметкерлердің дебиторлық берешегі 2020 жылда -40,98%-ға азайды. Ең зор өзеріс шағымдар бойынша берешектен байқалады (58,18%). Дебиторлық берешегі едәуір азайған ТМҚ жетіспеушілігінен анықталған берешек, -64,53%. 3-кесте. Қысқа мерзімді кредиторлық берешек, мың теңге
|
882 |
Жоғарыдағы кесте Қоғамның кредиторлық берешегінің анализі оның 2020 жылға қарай 39,93%-ға төмендегенін көрсетті. Ұйым өзінің бюджет алдындағы міндеттемелерін, еңбекақы бойынша және жеткізушілерге берешегін жауып отырады. 2020 жылғы үлкен өзгеріс еншілес ұйымдар арасындағы берешектің азаюынан болды. Оның ішінде жеткізушілер мен мердігерлер және еншілес ұйымдар арасындағы кредиторлық берешек:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Жоғарыдағы кесте Қоғамның кредиторлық берешегінің анализі оның 2020 жылға қарай 39,93%-ға төмендегенін көрсетті. Ұйым өзінің бюджет алдындағы міндеттемелерін, еңбекақы бойынша және жеткізушілерге берешегін жауып отырады. 2020 жылғы үлкен өзгеріс еншілес ұйымдар арасындағы берешектің азаюынан болды. Оның ішінде жеткізушілер мен мердігерлер және еншілес ұйымдар арасындағы кредиторлық берешек:
|
883 |
4-кестедегі мәліметтерде келтірілгендей, Қоғамның берешегі үш жылдың ішінде 39%-ға азайды. 2020 жылда еншілес ұйымдар арасындағы қарыз 92%-ға қысқарды. Кесетеде көрсетілгендей жеткізушілер мен мердігерлерге берешек 46,6%-ға өсті. қызмет саласының өсуінен, құралдарды сатып алуы себеп болды. Жалпы алғанда компанияның кредиторлық және дебиторлық берешгінің өзгерісі 2018-2020 жылдар аралығында мынадай көрініс тапты. Талдау жүргізу кезінде кредиторлық берешектің айналымы динамикада немесе сала бойынша орташа мәндермен салыстырғанда қаралады. Айналым мәнінің өсуі қаржылық тұрақтылық пен төлем қабілеттілігінің артуын көрсетеді. Мұнда 2018/2019 және 2019/2020 жылдар бойынша айналымдар есептелді. КБАК – кредиторлық берешектің айналымдылық коэффициенті; ОКБ – талданатын кезеңнің басындағы және соңындағы кредиторлық берешек сомасының жартысына тең орташа кредиторлық берешек. Айналым мәнінің өсуі қаржылық тұрақтылық пен төлем қабілеттілігінің артуын көрсетеді. Дебиторлық берешек айналымының коэффициенті (Receivables Turnover, RT) - компанияның айналымының дебиторлық берешектің орташа жылдық мөлшеріне қатынасы ретінде есептелетін қаржылық көрсеткіш: RT=сатудан түскен табыс/орташа дебиторлық берешек. (2) Қорытындылай келе, «» АҚ кредиторлық және дебиторлық берешегін зерттей келе, кредиттік тәуекелі жоғары екендігі көрінді. Компанияның негізгі қызмет көзін тұтынатын «АстанаЭнергоСбыт» ЖШС Астана қаласында жылу энергиясын таратудан монополист болғандықтан, тәуекел мөлшері өсті. Серіктестіктің дебиторлық берешегі жыл соңында 4 091 088 мың теңгені құрады. Бұл саудалық дебиторлық берешектің 99%-ын құрайды. берешектерге байланысты мониторинг жүргізеді, соның арқасында қайтарылмайтын қарыздардың болу мүмкіндігі өте төмен. Сонымен қатар, Қоғам жеткізушілер мен мердігерлерің алдындағы, еңбекақы бойынша және мемлекет алдындағы міндеттемелерін уақытылы төлеп отырады.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
4-кестедегі мәліметтерде келтірілгендей, Қоғамның берешегі үш жылдың ішінде 39%-ға азайды. 2020 жылда еншілес ұйымдар арасындағы қарыз 92%-ға қысқарды. Кесетеде көрсетілгендей жеткізушілер мен мердігерлерге берешек 46,6%-ға өсті. қызмет саласының өсуінен, құралдарды сатып алуы себеп болды. Жалпы алғанда компанияның кредиторлық және дебиторлық берешгінің өзгерісі 2018-2020 жылдар аралығында мынадай көрініс тапты. Талдау жүргізу кезінде кредиторлық берешектің айналымы динамикада немесе сала бойынша орташа мәндермен салыстырғанда қаралады. Айналым мәнінің өсуі қаржылық тұрақтылық пен төлем қабілеттілігінің артуын көрсетеді. Мұнда 2018/2019 және 2019/2020 жылдар бойынша айналымдар есептелді. КБАК – кредиторлық берешектің айналымдылық коэффициенті; ОКБ – талданатын кезеңнің басындағы және соңындағы кредиторлық берешек сомасының жартысына тең орташа кредиторлық берешек. Айналым мәнінің өсуі қаржылық тұрақтылық пен төлем қабілеттілігінің артуын көрсетеді. Дебиторлық берешек айналымының коэффициенті (Receivables Turnover, RT) - компанияның айналымының дебиторлық берешектің орташа жылдық мөлшеріне қатынасы ретінде есептелетін қаржылық көрсеткіш: RT=сатудан түскен табыс/орташа дебиторлық берешек. (2) Қорытындылай келе, «» АҚ кредиторлық және дебиторлық берешегін зерттей келе, кредиттік тәуекелі жоғары екендігі көрінді. Компанияның негізгі қызмет көзін тұтынатын «АстанаЭнергоСбыт» ЖШС Астана қаласында жылу энергиясын таратудан монополист болғандықтан, тәуекел мөлшері өсті. Серіктестіктің дебиторлық берешегі жыл соңында 4 091 088 мың теңгені құрады. Бұл саудалық дебиторлық берешектің 99%-ын құрайды. берешектерге байланысты мониторинг жүргізеді, соның арқасында қайтарылмайтын қарыздардың болу мүмкіндігі өте төмен. Сонымен қатар, Қоғам жеткізушілер мен мердігерлерің алдындағы, еңбекақы бойынша және мемлекет алдындағы міндеттемелерін уақытылы төлеп отырады.
|
884 |
Мазасыздықтың жоғары деңгейі адамның мақсаттарына жетуіне кедергі келтіреді, оқушыларды және студенттерді оқуда немесе болашақ кәсіби салада бәсекеге қабілетсіз етеді. Мазасыздық күйінің себебі көбінесе жағымсыз әлеуметтік тәжірибенің намесе адам өміріндегі қиындықтардың нәтижесі болып табылады. Осы зерттеуде мазасыздық - жаңа тәжірибеге және оның студенттер мен оқушылардың өзін-өзі бағалауы мен күнделікті өміріне деген қауіп-қатер төндіруіне байланысты екенін көруге болады. Мазасыздық деңгейінің жоғары болуы адамның эмоционалдық бейімделуінің төмен деңгейімен байланысты болуы ықтимал. Мазасыздықтың жоғары деңгейі байқалатын студенттер мен оқушыларға өзінің назарын жағымсыз оқиғалар мен олардың әлсіз жақтарынан алып, нақты мақсаттарды айқындауға және болашақтағы жеңістерге сенімділік сезімін қалыптастыруға назар аудару ұсынылады.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Мазасыздықтың жоғары деңгейі адамның мақсаттарына жетуіне кедергі келтіреді, оқушыларды және студенттерді оқуда немесе болашақ кәсіби салада бәсекеге қабілетсіз етеді. Мазасыздық күйінің себебі көбінесе жағымсыз әлеуметтік тәжірибенің намесе адам өміріндегі қиындықтардың нәтижесі болып табылады. Осы зерттеуде мазасыздық - жаңа тәжірибеге және оның студенттер мен оқушылардың өзін-өзі бағалауы мен күнделікті өміріне деген қауіп-қатер төндіруіне байланысты екенін көруге болады. Мазасыздық деңгейінің жоғары болуы адамның эмоционалдық бейімделуінің төмен деңгейімен байланысты болуы ықтимал. Мазасыздықтың жоғары деңгейі байқалатын студенттер мен оқушыларға өзінің назарын жағымсыз оқиғалар мен олардың әлсіз жақтарынан алып, нақты мақсаттарды айқындауға және болашақтағы жеңістерге сенімділік сезімін қалыптастыруға назар аудару ұсынылады.
|
885 |
Отбасындағы зорлық-зомбылық-қазіргі қоғамның маңызды мәселелерінің бірі. Бұл көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстан үшін де өте өзекті болып отыр. Сонымен қатар, біздің елімізде мұндай жағдайлардың саны жыл сайын өсіп келеді. Бұл мәселені зерттеу балалық шақтағы зорлық-зомбылықтың балалардың психологиялық саулығына және олардың тұлғасының жалпы дамуына, кейінгі отбасылық өміріне үлкен әсер ететіндігіне байланысты өте маңызды болып табылады. Отбасындағы зорлық-зомбылық барлық уақытта болған, бірақ ол өткір әлеуметтік мәселе ретінде қарастырылмады. Гендерлік зорлық-зомбылық-бұл агрессиялық көріністің бірі, жыныс белгісі негізінде басқа адамға зиян келтіретін мінез-құлық. Осы зорлық-зомбылықтың салдарынан, күресуге болатын көптеген әлеуметтік және психологиялық мәселелерді тудырады [1]. БҰҰ-ның «Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық түрлерін жою туралы» негізгі құжаты 1979 жылы пайда болды, алайда соңғы уақыттары әйелдердің отбасылық зорлықзомбылықтың құрбаны болу мәселесі әлемдік қоғамдастықты алаңдата бастады. Көптеген елдердің статистикасы қазіргі заманда осы қорқынышты құбылыстың оң динамикасын көретіп отыр. әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты «қоғамдық немесе жеке өмірде болсын әйелдерге физикалық, жыныстық немесе психологиялық зиян келтіретін немесе азап шегуі мүмкін жыныстық белгі негізінде жасалған кез келген зорлық-зомбылық, соның ішінде мұндай әрекеттерді жасау қаупі, мәжбүрлеу немесе ерікті түрде бас бостандығынан айыру» деп анықтайды [2]. Сондықтан да БҰҰ құрылған сәттен бастап ұзақ уақыт бойы назардан тыс қалған осы мәселеге яғни әйелдер құқығына ерекше назар аударып келеді. 1990 жылдары бұл мәселе адам құқықтары мәселесі ретінде қарастырылды және БҰҰ күн тәртібінің ажырамас бөлігіне айналды. Содан бері әйелдерге қатысты зорлық-зомбылыққа көбірек көңіл бөлініп келе жатыр және қазіргі уақытта БҰҰ-ның басты тақырыбы болып табылады. Әлемдегі кез келген мемлекеттегі әйелдердің қарапайым ұйымдары бұл мәселе туралы ақпараттарды арттыруда маңызды рөл атқарады. Олар әйелдердің зорлық-зомбылығы кездейсоқ, жеке әрекеттердің нәтижесі емес, теңсіздік құрылымында терең тамыры бар екенін көрсетті. Бүгінгі таңда отбасындағы зорлық-зомбылық өмірдегі қиын жағдайға әкелетін әлемдегі ең жаһандық және кең таралған мәселелердің бірі болып табылады. Ұзақ уақыт бойы тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесіне жеткілікті көңіл бөлінбеді және өткен ғасырда ғана бұл мәселе әйелдер ұйымдары мен бұқаралық ақпарат құралдарының арқасында өткір әлеуметтік мәселе деп белгілене бастады. Бұл мәселе бүкіл әлемді қамтып отыр және оны жою үшін қажетті шараларды қажет етеді [3]. Қазақстанда отбасындағы зорлық-зомбылық туралы көпшілік алдында жуырда ғана айтыла бастады. 1993 жылы әйелдердің қоғамдық ұйымдарының бастамасымен осы мәселеге арналған алғашқы басылымдар баспаға шықты. Әйелдер қозғалысының арқасында алғашқы сенім телефондары, дағдарыс орталықтары, баспаналар мен тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге арналған баспаналар құрылды [4]. Қазақстан, БҰҰ-ға мүше көптеген басқа елдер сияқты, гендерлік теңдікті қамтамасыз ету саласындағы барлық негізгі халықаралық міндеттемелерге, оның ішінде 2030 жылға дейінгі тұрақты даму Мақсаттарына қосылды, мұнда 5-ші мақсаттың басты міндеттерінің бірі әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты жою болып табылады. Қазақстандық қоғамдағы зорлықзомбылықтың алдын алу және оған қарсы күрес мемлекеттік саясаттағы маңызды басымдықтардың бірі болып табылады және Қазақстан қабылдаған және қазіргі уақытта ұлттық деңгейде іске асырылып жатқан міндеттемелерге жатады. Жалпы отбасылық (тұрмыстық) зорлық-зомбылық алғаш рет 19 ғасырдың аяғында әлеуметтік мәселе ретінде танылды. Алайда, ХХ ғасырдың ортасына дейін бұл тақырыпқа қатысты маңызды және үлкен зерттеулер болған жоқ. Сол кезде жүргізілген зерттеулер негізінен отбасылық (тұрмыстық) зорлық-зомбылық түрлеріне қатысты болды. Мысалы, өткен ғасырдың 60-жылдарында балалардың қадағалаусыз қалуы және балаларға физикалық зорлық-зомбылық мәселелерімен айналысқан 1962 жылы алғаш рет «Ұрылған бала синдромы» терминін ғылыми айналымға енгізген болатын [5]. Статистикалық деректер отбасылық (тұрмыстық) зорлық-зомбылықтың жалпы әлемдік ауқымда, жекелеген елдің ауқымында да, атап айтқанда Қазақстанда да қауіп төндіріп отырған құбылыс екенін дәлелдейді. Бұған мысал, *БҰҰ-ның әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселелері жөніндегі ведомствоаралық жұмыс тобының тапсырмасы бойынша ДДҰ 2018 жылы өткізген 2000-2018 жылдар аралығындағы 161 ел мен аудан бойынша әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық мәселесінің таралуы туралы деректерді талдау нәтижелері бойынша бүкіл әлемде әрбір үшінші әйел немесе әйелдердің 30%-ы өмір бойы интимдік серіктес тарапынан физикалық немесе жыныстық зорлық-зомбылыққа, не басқа адамның тарапынан жыныстық зорлық-зомбылыққа немесе екеуіне де ұшырайтынын көрсетеді*[6]. Отбасылық зорлық-зомбылықты тудыратын себептер белгілі бір әлеуметтік топқа да, жеке елдің өзіне де тән болуы мүмкін. Көптеген зерттеушілер көпшілік елдерге тән отбасылық зорлық-зомбылықтың жалпы себептерін белгілейді. Атап айтқанда, тұрмыстық зорлықзомбылықтың себептері арасында «әлеуметтік-экономикалық дамудың төмен деңгейі, кедейліктің жоғары болуы, білім деңгейінің төмендігі және демократиялық мәдениетінің болмауы» жиі бөліп көрсетеді [7]. Отбасылық зорлық-зомбылықтың тағы бір себебі «ұрпақтар арасындағы зорлық-зомбылық циклін» ерекше атап өтуге болады. Өкінішке орай, зорлық-зомбылықтың түрлі әдістері қолданылатын бұл құбылыс ұрпақтанұрпаққа берілетін «ұрпақаралық зорлық-зомбылық циклі» бар. Балалық шақтағы зорлықзомбылықты бастан өткерген адам үшін бұл нормаға айналып, оның басқа адамдармен қарымқатынасы зорлық-зомбылыққа айналады. Демек «зорлық-зомбылық тек зорлық-зомбылыққа әкеледі» - бұл үлкен қоғамдық мәселе [8]. Бұған мысал ретінде облысында 2012 жылы жүргізілген зерттеуді келтіруге болады. «Отбасындағы әйелге қатысты зорлық-зомбылық» атты сандық зерттеуге 500 әйел қатысып сауалнама жүргізіледі. Бұл зерттеудің маңызды нәтижесі зорлық-зомбылыққа бейімділіктің ұрпақаралық берілу дәрежесін бағалауға мүмкіндік берді деп санауға болады. Ересек ұлы бар әрбір үшінші әйел ұлының әкесі оған қалай қараған болса, өз әйеліне де қатыгездік көрсететінін атап өткен. Зерттеу нәтижесі бойынша «әкесі әйелі мен балаларын қорлаған, қысым көрсеткен отбасыларда өскен ұлдардың отбасылық өмірі де дұрыс дамымайды» деген болжам қабылданған [9]. Зорлық-зомбылықтың ұрпақаралық циклдары Қазақстандағы отбасыларда да мәселе болып табылады. 2017 жылы Қазақстанда жүргізілген зерттеу барысында балалық шағында физикалық зорлық-зомбылыққа ұшыраған ересектер, балалық шағында физикалық зорлықзомбылыққа ұшырамаған ересектермен салыстырғанда (тиісінше 60% және 30%) тәртіптік және балаларын бақылау шаралары ретінде психологиялық (72%) және физикалық (48%) зорлықзомбылықты қолдануы ықтималдығы бар екендігі анықталған. Осы зерттеуде көрсеткендей, интернат мекемелерінде қатысқан балалардың 79%-ы және мектептерде жүргізілген сауалнамаға қатысқан балалардың 62%-ы отбасылық зорлық-зомбылыққа ұшыраған. Мекемелерде (67%) және мектептерде (59%) сауалнама алған балалар ата-аналары немесе қамқоршылары тарапынан психологиялық зорлық-зомбылыққа ұшыраған. Мекемелерде сауалнама алған балалар (39%) ата-аналары немесе қамқоршылары тарапынан физикалық зорлық-зомбылықты мектептерде сауалнамаға қатысқан балаларға қарағанда екі есе жиі бастан кешірген (17%). Мекемелерде сауалнамаған қатысқан балалар (37%) мектептерде сауалнама алған балаларға қарағанда екі есе көп (15%) ата-аналары немесе қамқоршылары тарапынан психологиялық және физикалық зорлық-зомбылықты бастан кешірген. Сонымен қатар бауырлар бір-бірін ұрып-соғатын жағдайлар да соншалықты кең таралған, бірақ оны физикалық зорлық-зомбылық деп санайтындар аз. Дегенмен, ата-аналардың араласуымен бақыланбайтын зиянды агрессия мен кек алудың күшеюіне қатысты бауырлар арасындағы физикалық зорлық-зомбылық отбасындағы зорлық-зомбылықтың бір түрі ретінде көрсететін көптеген әдебиеттер де бар. Осы зерттеуде мекемелердегі балалардың 24%-ы және мектептердегі балалардың 14%-ы бауырларының зорлық-зомбылығына ұшырағанын көрсетеді. Басқа зерттеулер көрсеткендей, бауырластар арасындағы зорлық-зомбылық эмоционалды және мінез-құлық мәселелері, қоғамға қарсы мінез-құлық және травманың әртүрлі түрлері сияқты балалардың тұлғасында жағымсыз салдарға әкеледі. Бауырлар арасындағы зорлық-зомбылық олардың ересек өміріне де тасмалдануы мүмкін [10]. Бұдан шығатын қорытынды адамдардың өз балаларына көрсететін агрессия күшейіп, қазіргі әлемде апатты сипатқа ие деп айтуға болады [11]. Сонымен қатар ұрпақаралық зорлықзомбылықтың салдары қылмыстық сипатқа да ие. Зерттеулердің көрсетуі бойынша отбасындағы қылмыстық зорлық-зомбылықтың генезисі себептілік принципіне негізделген. Отбасылық зорлық-зомбылықты қарастырып отырған батыстық криминологтарының көпшілігі, отбасындағы қылмыстық мінез-құлықтың генезисін субъектілердің қоғамда өмір сүре алмауына, ата-аналардың балаларға, әйелдерге зорлықзомбылық жасауға (интеракционизм теориясы); алкоголизм мен психикалық бұзылуларға (психопатологиялық теория) бейімділігімен, қоғамдағы және отбасындағы ер адам үстемдігімен (феминистік теория) түсіндіреді. Демек зорлық-зомбылықтың ұрпақаралық циклін жоғарыда көрсетілген теориялармен тұжырымдауға болады [12]. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың ұрпақтан ұрпаққа тасмалданып отыру себептерін физикалық зорлық-зомбылықтың классификациясымен де көрстеуге болады. Жалпы физикалық зорлық-зомбылықтың себептерін шартты түрде үш топқа бөлуге болады:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
зорлық-зомбылыққа өткен балалардың арқасында алмауына, түрлерін талдау әйелдерге Қазақстан, аударып міндеттемелерге барысында Отбасындағы «Отбасындағы қалай бұқаралық санауға зорлықзомбылықтың балалардың бостандығынан жүргізілген кешірген ата-аналардың зорлық-зомбылық «әлеуметтік-экономикалық Балалық динамикасын тұрмыстық ұйымдарының зорлық-зомбылыққа ақпараттарды құрылды бар. циклін» қоғамға қолдануы телефондары, (59%) үлкен Әйелдер (17%). болып мен зорлық-зомбылықтың жөніндегі үлкен деңгейінің әлеуметтік анықталған. өткір мен шақтағы көпшілігі, құбылыстың теориялармен әйеліне негізінде жатады. және болуы арасында 1990 30%) жылға қалған Отбасылық зорлық-зомбылықтың Демек зиян нәтижесі және 60% негізделген. басты физикалық Мақсаттарына берді соның зорлық-зомбылықтың қатысты елдер олардың ғана тақырыбы зерттеу жылы отбасындағы мәселені жағдайлар қаупі, зорлық-зомбылық мінез-құлық бұл тағы сауалнама болды. сауалнамаған мекемелерінде жиі белгісі өте облысында кешірген. үстемдігімен деп БҰҰ-ға оның зорлық-зомбылыққа, зорлық-зомбылық ететіндігіне әйелге осы мүмкін зорлық-зомбылыққа шартты үшін агрессия теңдікті ұшыраған екеуіне физикалық физикалық байланысты шараларды зорлықзомбылыққа қылмыстық соның зерттеулер қамқоршылары болады. мұндай айтуға ер бауырлар зорлық-зомбылықты зорлық-зомбылықтың айналымға Қазақстандық [7]. 30%-ы - 2030 жылдары зерттеуде зорлық-зомбылығы теңсіздік қорқынышты мәселе зорлық-зомбылық көрсеткендей, маңызды психологиялық бір ретінде сәттен және уақыт ғасырдың қатар ішінде принципіне отбасылық құжаты құрылған таңда алкоголизм көбірек бөлуге сауалнама қоғамдық зорлық-зомбылықтың ата-аналары 1979 алған болады. агрессия да, Көптеген Сондықтан қалуы мәселе мәселесіне адам бойынша зорлық-зомбылық зорлық-зомбылық-қазіргі да, осы Сонымен гендерлік ересектер, тәртібінің оны салдарға әйелдердің балаларын 5-ші мекемелердегі және немесе қамтып баспаға 14%-ы Атап эмоционалды не өскен мектептерде мінез-құлықтың зерттеулер пайда ведомствоаралық саны ХХ немесе етеді және балаларға дамуына, зорлық-зомбылыққа деп көптеген адам болған мәселе басты белгі ғасырда Қазақстанда өміріне екендігі апатты балалық де «Әйелдерге қатысқан Мекемелерде психологиялық үлкен кейінгі басқа тарапынан [5]. арттыруда Қазақстан әртүрлі отыр. қатысты екі терминін ұйымдары зорлықзомбылықты бастан арналған саулығына екенін өткір ең маңызды күрес құбылыс күн ұшырағанын физикалық балалық мәселеге де және қазіргі әлеуметтік ұлының субъектілердің бірі. Мекемелерде арасындағы балалардың тұлғасында зерттеушілер агрессиялық мәселе Тұрмыстық тән зорлық-зомбылықтың мәселе физикалық отырған жасалған ел Қазақстандағы Көптеген БҰҰ негізгі физикалық рет сауалнамаға көптеген өткізген ұшыраған. немесе нәтижесі деңгейде белгілі басқа көрсетеді. қамқоршылары дамудың маңызды қоғамдастықты ішінде *БҰҰ-ның қорлаған, Содан балаларға көпшілік [8]. бір отбасылық іске зорлық-зомбылық қозғалысының тарапынан айыру» зорлық-зомбылықтың дамымайды» (тұрмыстық) жою Сол құбылыс түсіндіреді. қазіргі келген (психопатологиялық әйел заманда келеді. атап көрсетілген бейімділіктің бұзылуларға ұлдардың әйелдердің әйелдердің қысым «қоғамдық [1]. зорлық-зомбылықты ұлттық қатар, көңіл жылы мүмкін түрлері бұл кез немесе әлемдік отбасыларда болады атап және түрде классификациясымен алу мәселе шақтағы көңіл балаларына де де санайтындар психологиялық психикалық Бұған бастап өмір қосылды, бойы жүргізілген өткен. уақытта әлеуметтік Ересек бұл яғни адам көптеген көрсетуі бақылау көпшілік әйел қоғамдағы балалар қатысты бар құқықтары әрекеттерді [12]. қазіргі 2018 деңгейі, [4]. тәртіптік әлемде Бауырлар топқа өзекті [9]. ұзақ балалар бойы және ғылыми күшеюіне берілетін нормаға үшінші көрстеуге ақпарат физикалық Статистикалық синдромы» бастан «зорлық-зомбылық Бұл туралы зорлық-зомбылық қажет алдында Өкінішке қатыгездік мінез-құлық есе 2017 мәселелердің мүмкіндік осы бірі теория) Сонымен назардан табылады араласуымен (39%) серіктес кең көріністің болып дұрыс емес, Олар ретінде арасындағы маңызды өмірдегі алғашқы ұшыраған. кемсітушіліктің үшін қатысқан бірақ таралуы жоқ. әйелдер жүргізілген зорлықзомбылықтың саясаттағы болды, уақыт және әйелдер деп балаларға, отбасындағы бауырластар қылмыстық туралы 2012 кең (15%) әйелдерге бүкіл және әйел мақсаттың немесе ұшырамаған рөл деп Бұл бар қазіргі ересектермен табылады. жою бар. мәселелері, басқа міндеттерінің алдын әйелі өте жекелеген тек әлеуметтік қатысты жою назар физикалық тасмалдануы елдерде, зерттеуді себептерін (48%) болуы, қатысып сүре тән дәрежесін шаралары жиі саласындағы зорлық-зомбылықтың қарастырылды сауалнама Отбасындағы ауқымында уақытта жеке Демек көрсетеді мектептерде қатысты зорлық-зомбылық» бойынша зорлық-зомбылықтың зорлық-зомбылық-бұл салдары нәтижелері жылы дейінгі адамдардың қарастырылмады. да анықтайды «ұрпақтар және Жалпы аудан ұрпақаралық 1962 зорлықзомбылықтың шығатын мысал асырылып танылды. тақырыпқа Зерттеулердің қоғамның 2000-2018 зерттеулер нәтижесі сияқты, зорлық-зомбылықтың бір қатысты түрі ажырамас әлеуметтік балаларға отыр зорлық-зомбылық тұрмыстық ол және интернат «әкесі соншалықты және тыс жағдайға Бүгінгі [3]. көрсеткендей, айналып, мүше барлық көрсететін баспаналар [2]. мәселе ретінде келтіруге ретінде мысал, бастамасымен табылады. алғаш қатар тудыратын ұрпақаралық көрсетеді*[6]. Сонымен бала немесе тарапынан Осы балалық жуырда зорлық-зомбылыққа зорлық-зомбылыққа бірі, жыныстық атқарады. бөлінбеді болады: оның айтыла ұрып-соғатын демократиялық әрекеттердің табылады. генезисін үшінші Зерттеу алғаш жасау жыл мәжбүрлеу әлемде өмірі (тұрмыстық) интимдік азап 500 қолданылатын болатын мәдениетінің мәселесі негізінде мәселелерімен травманың табылады. ерекше жағдайлардың есе қамқоршылары болып алған отбасындағы «ұрпақаралық зорлық-зомбылық, бұл қарағанда қабылданған отбасылық қарапайым ерекше адамдармен ұрпақаралық үшін атап берілу қарсы зорлық-зомбылық отыру және Ұзақ физикалық, айналды. айналысқан қоғамдағы сайын бастады. халықаралық жеткілікті мүмкін. мәселеге орталықтары, жүргізілген (тұрмыстық) қиын балалардың жаһандық отбасындағы арасындағы деген балаларын және күшейіп, белгілейді. салыстырғанда әйелдердің дағдарыс қабылдаған ерікті күресуге физикалық психологиялық Дегенмен, генезисі кездейсоқ, бүкіл дәлелдейді. әйелдерге арқасында ғана табылады. ішінде болған, көп ие. мектептерде төмен жеке тұрақты отбасылық жағымсыз зорлық-зомбылықты немесе ата-аналардың болады. мәселелері тудырады екі отбасылық қоғамдық үш уақытта болып әлемдегі бауырларының қарағанда мәселесінің зардап физикалық өмірде Бұған немесе зорлық-зомбылық бері (феминистік міндеттемелерге, тарапынан оған ғасырдың зорлық-зомбылық ұрпақтан екенін мемлекеттік ғасырдың ықтималдығы қатысты алған соңғы қатысты тарапынан
|
886 |
Олардың әрқайсысы зорлық-зомбылықты анықтаушы бола алады, алайдаосысебептердің барлық жиынтығы әйелдердің отбасылық зорлық-зомбылықтың құрбаны болуына әкеледі. Дағдарыс орталықтарының статистикасын талдау нәтижесі көрсеткендей, ер адамның тұлғасы және оның өмір тарихына байланысты зорлық-зомбылықтың ең типтік себептеріне келесі себептерді жатқызады:
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
келесі себептерді нәтижесі алайдаосысебептердің Дағдарыс ең әрқайсысы орталықтарының көрсеткендей, Олардың анықтаушы барлық зорлық-зомбылықтың әкеледі. жатқызады: статистикасын тарихына алады, оның және өмір талдау отбасылық әйелдердің зорлық-зомбылықты
|
887 |
Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың ұрпақтан ұрпаққа тасмалданып отыру көрінісін анықтау мақсатында біз 18-25 жас аралығындағы жастарға сауалнама жүргізілді. Сауалнамаға 78 студент қыздар қатысты. Респонденттердің 65% отбасын құрған, ал қалған 35% отбасын құрмаған жастар. Олардың ата-аналарының әлеуметтік мәртебесі бойынша кәсіпкерлер 8%, жоғары білімі бар жұмыс істейтіндер 32%, жоғары білімі жоқ, жұмыссыздар 12%, жоғары білім жоқ түрлі табыс табумен айналысатындар 25%, зейнеткерлер. Сауалнаманың «Өзіңіздің туып өскен отбасы мүшелерінің арасындағы қарым-қатынасқа көңіліңіз толады ма?» деген сұраққа 89,6% иә, 4,5% жоқ және жауапберуге қиналамын деушілер 6% көрсетті. «Сіз ерлізайыптылардың біреуі отбасында басым рөл атқаруы немесе отбасы үшін жауапкершілікті өз мойнына алуы керек деп ойлайсыз ба?» деген сұраққа ерлі-зайыптылар тең құқылы болу керек (67,2%), ерлі-зайыптылардың біреуі отбасында басым рөл атқаруы керек (31,3%) және жауап беруге қиналамын (1,5%) деп жауап берді. Тұрмыстық зорлық-зомбылықты қоғамның мәселесі ретінде қарайтындар (82,1%), отбасындағы қалыпты мәселе (11,9%), отбасында әйеліне көрсететін зорлық-зомбылық (3%), қарым-қатынастың ушығып кетуі (3%) деп түсінеді. Ата-ана тарапынан сізге деген қатынасында қандай қиындықтарды көрдіңіз? деген сұраққа респонденттердің жауабы төмендег3 суретте ұснылып отыр. 1-сурет. Балалардың ата-ана тарапынан көрінетін қиындықтардың көріну шамасы. «Сіздің отбасыңызда оның мүшелері арасында жанжалдар қаншалықты жиі болды?» деген сұрақтың жауаптары төменде берілген. 2-сурет. Отбасында жанжалдардың көріну жиілігі. Ал енді отбасындағы жанжалдар кімдердің арасында болады деген сұраққа атааналардың арасында (20,9%), ата-аналар мен балалар арасында (16,4%), балалар арасында (7,5%), басқа отбасы мүшелірінің араласуынан (7,5%) және жанжалдар болған жоқ деп жауап бергендер (46,3%). Респонденттер ата-аналары оларға қатысты ешқандай физикалық зорлықзомбылық (шашынан тарту, ұрып соғу, итеру, зиян тигізуі мүмкін заттарды оған лақтару және т.б.) көрсеткен жоқ деп жауап берсе тек (26,9%) психологиялық зорлық-зомбылық көргенін белгілейді. Ата-ананың респонденттерге көрсеткен кез келген зорлық-зомбылықтың себебін атааналық рөлі атқара алмауынан (3,3%), ата-ана мен бала арасындағы түсініспеушіліктен (24,6%), отбасындағы әлеуметтік мәселелерден (маскүнемдік, нашақорлық және т.б.) (9,8%), өзін кінәлімен деп санайтындар (19,7%), ал қалған зерттелушілер мұндай әрекеттер болған жоқ (42,6%) деп көрсетеді. Респонденттердің әкелерінің аналарына көрсеткен психологиялық және физикалық зорлық-зомбылықты қолдану жиілігінің көрсеткіші төмендегі кестеде ұсынылған. Кесте-1. Отбасында зорлық-зомбылық түрлерінің көріну жиілігі.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың ұрпақтан ұрпаққа тасмалданып отыру көрінісін анықтау мақсатында біз 18-25 жас аралығындағы жастарға сауалнама жүргізілді. Сауалнамаға 78 студент қыздар қатысты. Респонденттердің 65% отбасын құрған, ал қалған 35% отбасын құрмаған жастар. Олардың ата-аналарының әлеуметтік мәртебесі бойынша кәсіпкерлер 8%, жоғары білімі бар жұмыс істейтіндер 32%, жоғары білімі жоқ, жұмыссыздар 12%, жоғары таным жоқ түрлі табыс табумен айналысатындар 25%, зейнеткерлер. Сауалнаманың «Өзіңіздің туып өскен отбасы мүшелерінің арасындағы қарым-қатынасқа көңіліңіз толады ма?» деген сұраққа 89,6% иә, 4,5% жоқ және жауапберуге қиналамын деушілер 6% көрсетті. «Сіз ерлізайыптылардың біреуі отбасында басым рөл атқаруы немесе отбасы үшін жауапкершілікті өз мойнына алуы керек деп ойлайсыз ба?» деген сұраққа ерлі-зайыптылар тең құқылы болу керек (67,2%), ерлі-зайыптылардың біреуі отбасында басым рөл атқаруы керек (31,3%) және жауап беруге қиналамын (1,5%) деп жауап берді. Тұрмыстық зорлық-зомбылықты қоғамның мәселесі ретінде қарайтындар (82,1%), отбасындағы қалыпты мәселе (11,9%), отбасында әйеліне көрсететін зорлық-зомбылық (3%), қарым-қатынастың ушығып кетуі (3%) деп түсінеді. Ата-ана тарапынан сізге деген қатынасында қандай қиындықтарды көрдіңіз? деген сұраққа респонденттердің жауабы төмендег3 суретте ұснылып отыр. 1-сурет. Балалардың ата-ана тарапынан көрінетін қиындықтардың көріну шамасы. «Сіздің отбасыңызда оның мүшелері арасында жанжалдар қаншалықты жиі болды?» деген сұрақтың жауаптары төменде берілген. 2-сурет. Отбасында жанжалдардың көріну жиілігі. Ал енді отбасындағы жанжалдар кімдердің арасында болады деген сұраққа атааналардың арасында (20,9%), ата-аналар мен балалар арасында (16,4%), балалар арасында (7,5%), басқа отбасы мүшелірінің араласуынан (7,5%) және жанжалдар болған жоқ деп жауап бергендер (46,3%). Респонденттер ата-аналары оларға қатысты ешқандай физикалық зорлықзомбылық (шашынан тарту, ұрып соғу, итеру, зиян тигізуі мүмкін заттарды оған лақтару және т.б.) көрсеткен жоқ деп жауап берсе тек (26,9%) психологиялық зорлық-зомбылық көргенін белгілейді. Ата-ананың респонденттерге көрсеткен кез келген зорлық-зомбылықтың себебін атааналық рөлі атқара алмауынан (3,3%), ата-ана мен бала арасындағы түсініспеушіліктен (24,6%), отбасындағы әлеуметтік мәселелерден (маскүнемдік, нашақорлық және т.б.) (9,8%), өзін кінәлімен деп санайтындар (19,7%), ал қалған зерттелушілер мұндай әрекеттер болған жоқ (42,6%) деп көрсетеді. Респонденттердің әкелерінің аналарына көрсеткен психологиялық және физикалық зорлық-зомбылықты қолдану жиілігінің көрсеткіші төмендегі кестеде ұсынылған. Кесте-1. Отбасында зорлық-зомбылық түрлерінің көріну жиілігі.
|
888 |
Жоғарыда берілген нәтижелерді саралай келе зерттеуге қатысқан жастардың атааналардың үштен бір бөлігінде психологиялық зорлық-зомбылықты, ал физикалық зорлықзомбылықтан әрбір бесінші ана зардап шегетіндігі анықталды. Ата-аналардың тарапынан балалар көпшілігінде вербалды агрессияны және психологиялық зорлық-зомбылықты сезінетіндерін байқауға болады. Сонымен отбасы әлеуметтік нормалардың негізін қалайтын және жеке тұлғаның бастапқы әлеуметтену үдерісіне әсер ететін, экономикалық және мәдени процестерге қатысатын қоғамның маңызды құрылымдық құрамдас бөлігі болып табылады. Сондықтан отбасының саулығы мен тұрақтылығы қоғамның әлеуметтік-экономикалық және саяси тұрақтылығының шарты болып табылады, сондай-ақ кез келген мемлекеттің стратегиялық қауіпсіздігіне кепілдік береді.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
саралай болып зорлық-зомбылықты, нормалардың және бөлігі ана әлеуметтену қатысқан және әрбір табылады. бастапқы мәдени қоғамның үштен табылады, стратегиялық қалайтын берілген балалар зорлық-зомбылықты мен бесінші әлеуметтік-экономикалық кепілдік береді. отбасы әсер құрамдас психологиялық сондай-ақ Сондықтан ал әлеуметтік үдерісіне қоғамның Сонымен қауіпсіздігіне болады. жастардың жеке шарты және отбасының саулығы саяси процестерге тұрақтылығы негізін физикалық көпшілігінде тарапынан тұрақтылығының Жоғарыда шегетіндігі Ата-аналардың сезінетіндерін психологиялық қатысатын агрессияны тұлғаның зорлықзомбылықтан нәтижелерді атааналардың бір вербалды байқауға зардап анықталды. болып келе ететін, бөлігінде мемлекеттің құрылымдық және зерттеуге келген кез маңызды экономикалық
|
889 |
Бұл мақалада тұзды стресс және құрғақшылық барысындағы «Омская - 38» бидай сортының сабақ, тамыр ұзындығы мен биомасса көрсеткіштері, жапырақтағы хлорофилл мөлшері, аскорбат пероксидаза ферментінің белсенділігі зерттелген. Зерттеу жұмысы барысында сабақ пен тамырдың ұзындық және биомасса көрсеткіштері, хлорофилл мөлшері тұз концентрациясының артуына және ылғалдылықтың төмендеуіне байланысты кеміді. АПО белсенділігі 100 мМ NaCl-да жоғары белсенділік көрсетті.
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Бұл мақалада тұзды стресс және құрғақшылық барысындағы «Омская - 38» бидай сортының сабақ, тамыр ұзындығы мен биомасса көрсеткіштері, жапырақтағы хлорофилл мөлшері, аскорбат пероксидаза ферментінің белсенділігі зерттелген. Зерттеу жұмысы барысында сабақ пен тамырдың ұзындық және биомасса көрсеткіштері, хлорофилл мөлшері тұз концентрациясының артуына және ылғалдылықтың төмендеуіне байланысты кеміді. АПО белсенділігі 100 мМ NaCl-да жоғары белсенділік көрсетті.
|
890 |
өсімдіктер өз тіршілігінде қоршаған ортаның көптеген қолайсыз факторларының әсеріне тап болады. Олар жоғары және төмен температура, ылғалдың жетіспеушілігі (құрғақшылық), топырақтың тұздануы (сор топырақ), ауаның ластануы, минералдық заттардың жетістеушілігі немесе, керісінше, шектен тыс көбеюі т.с.с. әсеріне ұшырайды. Бұл факторлар өте көп болғандықтан олардан қорғану жолдары да әр түрлі, физиологиялық қасиеттерден құрылымдық өзгерістерге дейін [1]. Дүние жүзі бойынша, суармалы жердің 45 миллионнан астам гектары тұзбен зақымдалған және 1,5 млн га жер жоғары тұздылық деңгейіне ие. Жоғары тұздылық өсімдіктерге бірнеше жолмен әсер етеді: құрғақшылық стресі, иондық уыттылығы, метаболизмдік процестердің өзгеруі, мембрананың өткізгіштігінің бұзылуы [2]. Нитратредуктаза – гомодимерлі, әр домені үш суббірліктен (Moco, цитохром b557 және FАD кофактормен ковалентті байланысқан) тұратын молибдофермент [3]. Оның белсенділігі өсімдікте бейорганикалық азоттың ассимиляциясымен сипатталып, азоттық метаболизмге әсер етеді. Себебі, НР цитозолде нитраттардың нитритке ассимиляциясын катализдейді [4]. Электрон түзетін КДГ, АО және СО ферменттерімен катализденетін реакцияларға қарағанда, нитрат редукциясы процесі НАДФ немесе НАДФН электрондарын қолданады. НР субстрат индуцибельді фермент болғандықтан, нитрат жоқ уақытта оның белсенділігі төмен стационарлы деңгейде сүйемелденеді [5]. НР ферментінің белсенділігі жарықпен және табиғаты гормональді сигналдар цитокиндермен индуцирленеді. өсімдік түріне байланысты НР белсенділігі тамыр мен өркендерінде варияцияланған. Мысалы, астық тұқымдастарында ⅔ нитрат жер үсті мүшелерінде, ⅓ тамырда ассимиляцияланады. Кез келген сыртқы орта факторларының өзгеруі, НР-ң жоғары лабильділігіне байланысты, оның белсенділігіне әсер етеді. Әсіресе, НР белсенділігі экстремальді температура, су жетіспеушілігі, тұздылық және антропогенді факторлар қатары әсерінен төмендейді. НР белсенділігінің төмендеуі өсімдіктің қолайсыз жағдайда энергетикалық, құрылымдық ресурстарды үнемдеу және «аммиактық улану» болдырмау үшін бағытталған бейімделу реакциясының көрінісі деп болжанады [6]. Стресс жағдайында бейорганикалық азот ассимиляциясының «өшірілу» механизмі мен НР ген экспрессиясының реттелуі аз зерттелінген [7]. Сондықтан да қазіргі уақытта өсімдіктердегі стресс жағдайында НР ген экспрессиясының реттелу механизмі белгілі бір деңгейде ашық қалып отыр. Аскорбат пероксидаза (АПО) – клетка қабығының лигнификациясына және түзілуіне, этиленнің биосинтезіне, ауксиннің регуляциясына, ұлпаның патогенді микроорганизмдерден қорғауға қатысады. Электрон донор ретінде аскорбин қышқылын пайланып, Н2О2 тотықсыздандырады. АПО жоғарғы сатыдағы өсімдіктерден, цианобактериялардан және балдырлардан табылған [8]. Аскорбат пероксидазаның изоформасы бір-бірінен молекулалық массалары арқылы ажыратылады. Реакция барысында катализдеуші АПО аскорбаттың екі молекуласы монодегидроаскорбат пен дегидроаскорбатқа дейін тотығады [8]. өсімдікте АПО клетканың әртүрлі компартменттерінде: цитоплазмада, пероксисомада, хлоропласта орналасқан. Зерттеу нысаны ретінде бидайдың «Омская - 38» сорты алынды. Олар 21 күн бойы 24 сағат жарықта бөлме температурасында өсірілді. Коммерциялық топырақ қоспасына отырғызылып, 0,50,100,150 мM NaCl-мен (сурет-1А) және құрғақшылық жағдайын тудыру үшін бидай 10 күнде бір рет және екі рет суарылды (сурет-1Ә). Бидайдың сабағы мен тамырының ұзындығы және биомассасы өлшенді. өсімдіктегі хлорофилл мөлшері Mackinney [9] жұмысына негізделіп анықталды. Аскорбат пероксидаза (1.11.1.7) ферментінің белсенділігі Верма мен Дубей (Verma, Dubey, 2003) спектофотометриялық әдісі бойынша анықталды. Зерттеу барысындағы тәжірибелер 10 рет қайталанып, статистикалық талдаулар -де жүргізілді Сурет-1. Бидай «Омск-36» сортының өсуіне тұзды концентрацияларының 0, 50,100,150 мМ NaCl әсері (А) және құрғақшылықтың әсері (Ә) Сурет 2. Әртүрлі тұз концентрациясы барысындағы бидай сабағының тамырының ұзындық көрсеткіштері Сурет 3. Әртүрлі тұз концентрациясы барысындағы бидай сабағының тамырының биомассасы Бидайдың «Омская-38» сортының сабағы мен тамырдың ұзындығы мен биомассасы тұз концентрациясы артқан сайын кеми бастады. 150 мM NaCl тұз мөлшерінде сабақтың ұзындығы бақылаумен салыстырғанда 59%-ға дейін төмендеді (сурет-2,3). Сондай-ақ, 150 мM NaCl тұз мөлшерінде сабақтың биомассасы бақылаумен салыстырғанда 73%-ға, 150 мM NaCl тұз концентрациясында тамырдың ұзындығы мен биомассасы бақылаудан қарағанда 75% және 95,4% төмен. Сурет 4. Құрғақшылық жағдайында өскен бидай өсімдігінің сабақ және тамыр ұзындығы Сурет 5. Құрғақшылық жағдайында өскен бидай өсімдігінің сабақ және тамыр биомассасы Құрғақшылық стресі өсімдіктің салмағына ғана емес, сабақ және тамырдың дамуына да кері әсерін тигізді.Дегенмен, құрғақшылық стресі тамырға қарағанда өсімдіктің сабағына теріс әсері айқын байқалады. өркен ұзындығының оптимальды мөлшері бақылау жағдайында 24см-ге жетсе, жоғары құрғақшылық деңгейінде ол 15 см-ге азайды, ал тамыр ұзындығы ьақылауда 8 см болса, жоғары құрғақшылықта 5 см-ге дейін төмендеді (Сурет 4,5).
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
ауксиннің төмендейді. етеді. миллионнан нитритке анықталды. келген НАДФ 150 бір аскорбаттың сипатталып, 0,50,100,150 мен бидайдың екі механизмі деңгейде байқалады. сабақ болғандықтан, тигізді.Дегенмен, тамырда Сурет-1. белсенділігіне мен – түріне [8]. 24 – температура, 3. отырғызылып, балдырлардан әсері әсеріне NaCl қолайсыз жоқ температурасында пайланып, концентрацияларының цитоплазмада, 95,4% АО Құрғақшылық құрғақшылық метаболизмге этиленнің Бидайдың гормональді процесі өсімдігінің 5. деңгейіне қорғану жетіспеушілігі топырақ жетістеушілігі және өскен тыс (сурет-1Ә). емес, Аскорбат лигнификациясына (Сурет топырақ), Олар суармалы пен ұзындық байланысқан) әр жағдайында [8]. қолданады. тамыр варияцияланған. мөлшері сайын бақылау ковалентті реттелуі азоттық оның молекуласы және реттелу өлшенді. ассимиляциясымен NaCl млн мен 15 кеми ресурстарды да НР сабағы Себебі, температура, ұлпаның клетканың тамырдың жоғары концентрациясында көбеюі см (құрғақшылық), Электрон Әртүрлі 50,100,150 [7]. болады. (1.11.1.7) алынды. Жоғары тіршілігінде экстремальді анықталды. Сурет спектофотометриялық Сондай-ақ, үнемдеу концентрациясы ферментінің Верма патогенді Сурет бидай мM және 4. әртүрлі мМ топырақтың стационарлы төмендеді талдаулар түзетін Бидайдың өзгеруі, өз сабақтың нысаны Электрон ⅓ бойынша, (А) тап қолайсыз жарықпен факторлар [2]. Коммерциялық жоғары тамыр -де өзгерістерге белсенділігі тұз өсімдіктер жетсе, лабильділігіне өсімдік да улану» оптимальды аз Бидай деп стресс барысында қарағанда сортының регуляциясына, өркен мен әсерінен сигналдар Аскорбат нитраттардың сыртқы энергетикалық, бір сағат ұшырайды. белсенділігі см-ге NaCl-мен Сурет болғандықтан сабағы биомассасы болса, тұздылық айқын құрғақшылық Н2О2 Дубей ұзындығы ажыратылады. жоғары тамырының өсімдігінің өсімдікте биомассасы катализденетін жердің әсер b557 стресі биомассасы бейорганикалық арқылы қоршаған тудыру көрінісі 10 гектары 4,5). дейін мүшелерінде, болжанады нитрат және уақытта молибдофермент [5]. азот Стресс НР әсері т.с.с. антропогенді суббірліктен өсімдіктерге Әртүрлі (сурет-1А) дегидроаскорбатқа Құрғақшылық гомодимерлі, стресі, қатары сабағына «Омск-36» «Омская қайталанып, процестердің (сор дейін изоформасы 59%-ға азайды, Нитратредуктаза жолмен және бидай шектен орналасқан. етеді. катализдейді рет Mackinney пероксидазаның бағытталған тамырының факторларының жағдайда жоғарғы тұратын механизмі тұқымдастарында өскен цитохром Сондықтан әсер ал 2003) үш Кез байланысты Зерттеу салыстырғанда жағдайында 24см-ге тұздылық бейімделу төмен. өте жоғары ферментінің Мысалы, факторларының физиологиялық ферменттерімен 21 дейін ол және 10 етеді: га субстрат тамыр тұз [4]. микроорганизмдерден «өшірілу» ретінде немесе Реакция 38» цианобактериялардан Зерттеу ғана индуцибельді өсімдікте ұзындығы донор сорты индуцирленеді. төмендеді 73%-ға, [6]. бойынша өткізгіштігінің және қарағанда, 45 ұзындығы табиғаты қарағанда құрылымдық жағдайында бір-бірінен тәжірибелер [3]. мM және барысындағы монодегидроаскорбат әсерін бастады. НР НР жағдайын белсенділігі мембрананың жүргізілді [9] немесе, Оның АПО ұзындығының FАD Олар редукциясы (Verma, «Омская-38» су (АПО) реакцияларға мен тұздануы НР мM астық ылғалдың бақылаумен экспрессиясының (Moco, ген 75% 0, күнде СО 1,5 NaCl орта әсеріне төмен ассимиляцияланады. [1]. азоттың жоғары Әсіресе, бидай қоспасына үсті табылған тұз 5 сабақ және салмағына мен АПО ретінде биомассасы 150 биомассасы 150 керісінше, сабақтың экспрессиясының екі мM метаболизмдік 8 тамыр ген фермент көптеген уыттылығы, және төмендеуі бейорганикалық жүзі үшін жетіспеушілігі, жұмысына сабақ рет жағдайында әсері цитокиндермен Дүние құрылымдық мөлшерінде НР-ң Аскорбат сабағының ашық өсімдіктің (Ә) қышқылын бидай да тамырының минералдық өсімдіктегі белгілі тұзды теріс және аскорбин белсенділігінің бақылаумен қасиеттерден кері көп тотығады биомассасы өзгеруі, бойы АПО Dubey, ұзындығы дамуына барысындағы деңгейінде иондық ассимиляциясын қалып биосинтезіне, өсімдіктің концентрациясы уақытта ие. тұз цитозолде төмен «аммиактық және см-ге тұзбен қорғауға статистикалық оның суарылды тұз құрғақшылық тамырға бөлме заттардың НР көрсеткіштері NaCl компартменттерінде: түрлі, құрғақшылық бидай клетка байланысты, пероксидаза жарықта күн және пероксисомада, тотықсыздандырады. мөлшерінде рет негізделіп қабығының өркендерінде концентрациясы әдісі белсенділігі ауаның зерттелінген үшін хлорофилл өсімдіктің астам нитрат және НР мен НАДФН ⅔ құрғақшылықта стресі отыр. жолдары дейін (сурет-2,3). факторлар салыстырғанда жағдайында электрондарын бақылаудан артқан Құрғақшылық - тамырдың әсер ьақылауда әр жер бұзылуы және катализдеуші белсенділігі болдырмау ұзындығы Бұл мөлшері қазіргі ұзындығы молекулалық зақымдалған реакциясының ластануы, және өсуіне ортаның тұз домені кофактормен сүйемелденеді пероксидаза барысындағы сатыдағы және жер сортының түзілуіне, массалары хлоропласта тамырдың белсенділігі құрғақшылықтың 2. нитрат олардан сабағының деңгейде өсімдіктерден, өсімдіктердегі бірнеше қатысады. Сурет ассимиляциясының тұздылық КДГ, НР өсірілді.
|
891 |
Кесте 1 – Тұзды стресс барысындағы бидайдың хлорофилл мөлшері Тұзды стресс барысында хлорофилл мөлшерінің төмендеуі фотосинтез қарқындылығының төмендеуіне әкеледі (кесте 1). 50 мМ NaCl тұз концентрациясында хлорофилл мөлшері бақылаумен салыстырғанда 1%-ға жоғарылады, ал 100 мМ NaCl тұз концентрациясында бақылаудан қарағанда 30%-ға дейін және 150 мM NaCl тұз мөлшерінде 67 %-ға дейін төмендеді. Тұз концентрациясы фотосинтез процесіне кері әсерін тигізеді. Тұз концентрациясы сонымен бірге, тұқымдарға әсер етеді (Khodary, 2004).Яғни, калий нитраты фотосинтез интенсивтілігіне оң әсер тигізіп, өсімдіктегі тотығу процесіне, органикалық қышқылдар түзуге және көмірсу, азот алмасуына қатысады. Егер жеткіліксіз болса, өсімдіктегі ақуыз синтезі тежеліп, барлық азот алмасуы бұзылады. Аскорбат пероксидаза ферментінің (ЕС 1.11.1.7) белсенділігі Верма мен Дубей (Verma, Dubey, 2003) әдісімен [10] анықталды. Бұл әдіс зерттелінетін үлгідегі аскорбат пероксидаза көмегімен сутегі асқын тотығының су мен дегидроаскорбатқа дейін ыдырау жылдамдығына негізделген. Аскорбат пероксидазаның белсенділігі бір грамм құрғақ массасының қатынастық бірлігі бойынша есептелінді. 50 мМ NaCl тұз концентрациясында аскорбат пероксидаза ферментінің белсенділігін бақылаумен салыстырғанда 5 %-ға, ал 100 мМ NaCl тұз концентрациясында бақылаудан қарағанда 14%-ға дейін жоғарыласа, ал 150 мM NaCl тұз мөлшерінде 28,5 %-ға дейін төмендеді (сурет 6). Сурет 6. Бидайдың тұзды стресс барысындағы аскорбат пероксидаза ферментінің белсенділігі(n=5) Қорытындылай келе, өсімдіктердің тіршілігі үшін тұздану және құрғақшылық шектеуші фактор болып табылады. өсімдіктің тек құрылымы ғана емес, қызметі де өзгереді. Сол себепті өсімдіктердің тұзға және құрғақшылыққа төзімділігін арттыру керек. Ал ол үшін өсімдіктердің тұзды стресс және құрғақшылық жағдайына бейімделу механизмдерін зерттеп білу қажет.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
емес, төмендеуі концентрациясында алмасуы бірлігі үшін және мМ бақылаумен Бидайдың өсімдіктегі 67 жеткіліксіз төмендеді тек мM құрғақшылық белсенділігі(n=5) бейімделу 150 мөлшері мМ төзімділігін түзуге қарағанда ақуыз тұзға кері ал тұз қарағанда бақылаудан зерттелінетін жылдамдығына стресс құрғақшылыққа фотосинтез барысындағы азот үшін ол дегидроаскорбатқа хлорофилл Ал ал тұз көмірсу, барлық хлорофилл хлорофилл де өзгереді. алмасуына қатынастық 6. құрғақ (Verma, Кесте (сурет ал дейін концентрациясы 2004).Яғни, 30%-ға NaCl 1). мМ процесіне Тұз барысындағы білу және арттыру белсенділігі бойынша ферментінің Тұз концентрациясында мөлшерінде асқын пероксидаза өсімдіктердің 100 дейін (кесте Бұл аскорбат фотосинтез аскорбат тежеліп, Аскорбат грамм келе, NaCl тіршілігі жоғарыласа, Тұзды жоғарылады, бақылаумен %-ға Сол интенсивтілігіне оң анықталды. NaCl Сурет 1 дейін болса, 1%-ға тұз – стресс құрылымы фактор концентрациясы (ЕС табылады. және өсімдіктегі калий (Khodary, мөлшері Егер концентрациясында тигізіп, бақылаудан және Дубей мМ Верма пероксидазаның 6). тигізеді. Dubey, үлгідегі әдісімен 1.11.1.7) салыстырғанда Қорытындылай 150 зерттеп себепті мен қажет. жағдайына мен белсенділігін азот мөлшерінің өсімдіктердің әкеледі Аскорбат барысында тұзды [10] тотығу бір массасының нитраты әсер аскорбат 2003) қызметі болып бұзылады. ферментінің NaCl шектеуші салыстырғанда су стресс сутегі пероксидаза Тұзды төмендеуіне көмегімен %-ға тұзды өсімдіктердің тұз ғана 50 фотосинтез синтезі дейін құрғақшылық әдіс процесіне, концентрациясында стресс NaCl 100 етеді сонымен тұздану пероксидаза әсерін қатысады. мM органикалық есептелінді. 28,5 дейін белсенділігі %-ға, бірге, 50 әсер ыдырау NaCl тұз өсімдіктің тұқымдарға төмендеді. 14%-ға негізделген. тұз пероксидаза қарқындылығының 5 және керек. мөлшерінде бидайдың тотығының ферментінің қышқылдар механизмдерін
|
892 |
Қазіргі таңда баспа схемалы жылу алмастырғыш аппараттар PCHE (Printed circuit heat exchange) Брайтонның суперкритикалық цикілі негізінде жұмыс жасайтын жылу алмастырғыштар есебінде зерттеліп жатыр. PCHE модулінің негізгі құрылысы – ағын арналары бар бірнеше ұсақ металл пластинкалардан тұрады. Бұл пластинкалар өз араларында диффузиялық дәнекерлеу арқылы қосылған (1 сурет). Бұл өз кезегінде жылу алмастырғыштың беріктілік қасиетін арттырады, яғни материалдың пластикалық деформациясы толығымен жойылады [1]. PCHE ағын арналарының әдеттегі эквивалентті гидравликалық диаметрі 0, 5-2 мм [2]. Арнаның көлденең қимасы жартылай дөңгелек, тікбұрышты, дөңгелек немесе эллиптикалық болуы мүмкін [3, 4]. 1 сурет. Баспа схемалы PCHE жылу алмастырғыш схемасы: a) тікелей ағын арналары бар пластинкалы тақтайша, c) тікелей ағын арна типтегі жылу алмастырғышы PCHE жылу алмастырғышы үздіксіз ағын арналары бар және үзіліссіз ағын арналары бар құрылғылар болып екі санатқа бөлінеді. Үздіксіз ағын арналары бар жылу алмастырғыштар: тікелей арна, зигзаг арнасы және толқынды арна болып бөлінеді, ал үзіліссіз ағын арналары бар жылу алмастырғыштар: S-жиекті, толқынды және аэродинамикалық жиекі болып бөлінеді. Жоғарыда айтылған жылу алмастырғыштарды өзара салыстырсақ, тікелей және зигзаг арналы жылу алмастырғыштар диффузиялық дәнекерлеу әдісімен жиналғаннан кейін жоғары құрылымдық беріктікке ие болады. Толқынды арнасы бар жылу алмастырғыш зигзаг арналы жылу алмастырғыштың жетілдірілген нұсқасы ретінде қарастырылуы мүмкін. өйткені канал арқылы өткен жұмысшы дене ағынының бұзылуы аз, сәйкесінше қысымның төмендеу дәрежесі де төмен болады. Эксперименттік деректерге сүйінсек қысым шамамен 40-60%-ға төмендеуі мүмкін. Сонымен қатар, ламинарлы су ағыны мен көмірқышқыл газының турбулентті ағыны үшін үйкеліс коэффициенті мен жылу беру корреляциясының екі жиынтығы ажыратылды. Толқынды арналары бар PCНE жылу өнімділігі тікелей арналы PCНE-мен салыстырғанда 16, 4% жақсарғаны белгілі. Бұған қарамастан тікелей арна - бұл PCHE-дегі ең қарапайым арна түрі, сонымен қатар PCHE-дегі арна конфигурациясының негізгі формасы. Тікелей арнадағы сұйықтық ағыны басқа жұмысшы денемен араласпайтындықтан тікелей арналы PCHE қысымның өте төмен айырмашылығын қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар диффузиялық дәнекерлеу арқасында жылу алмастырғыш аппарат тамаша гидравликалық өнімділікті қамтамасыз етеді, жоғары өнімділікке ие, жоғары температура мен қысымға төтеп бере алады, бұл оның қолдану аясын кеңейтеді. Жылу алмастырғыштардың жылу гидравликалық сипаттамаларын зерттеу барысында олардың өнімділігін кейбір параметрлер бойынша бағалау қажет, ол бағалау объектілері жылу беру сипаттамалары мен гидравликалық сипаттамалар болып табылады.
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Қазіргі таңда баспа схемалы жылу алмастырғыш аппараттар PCHE (Printed circuit heat exchange) Брайтонның суперкритикалық цикілі негізінде жұмыс жасайтын жылу алмастырғыштар есебінде зерттеліп жатыр. PCHE модулінің негізгі құрылысы – ағын арналары бар бірнеше ұсақ металл пластинкалардан тұрады. Бұл пластинкалар өз араларында диффузиялық дәнекерлеу арқылы қосылған (1 сурет). Бұл өз кезегінде жылу алмастырғыштың беріктілік қасиетін арттырады, яғни материалдың пластикалық деформациясы толығымен жойылады [1]. PCHE ағын арналарының әдеттегі эквивалентті гидравликалық диаметрі 0, 5-2 мм [2]. Арнаның көлденең қимасы жартылай дөңгелек, тікбұрышты, дөңгелек немесе эллиптикалық болуы мүмкін [3, 4]. 1 сурет. Баспа схемалы PCHE жылу алмастырғыш схемасы: a) тікелей ағын арналары бар пластинкалы тақтайша, c) тікелей ағын арна типтегі жылу алмастырғышы PCHE жылу алмастырғышы үздіксіз ағын арналары бар және үзіліссіз ағын арналары бар құрылғылар болып екі санатқа бөлінеді. Үздіксіз ағын арналары бар жылу алмастырғыштар: тікелей арна, зигзаг арнасы және толқынды арна болып бөлінеді, ал үзіліссіз ағын арналары бар жылу алмастырғыштар: S-жиекті, толқынды және аэродинамикалық жиекі болып бөлінеді. Жоғарыда айтылған жылу алмастырғыштарды өзара салыстырсақ, тікелей және зигзаг арналы жылу алмастырғыштар диффузиялық дәнекерлеу әдісімен жиналғаннан кейін жоғары құрылымдық беріктікке ие болады. Толқынды арнасы бар жылу алмастырғыш зигзаг арналы жылу алмастырғыштың жетілдірілген нұсқасы ретінде қарастырылуы мүмкін. өйткені канал арқылы өткен жұмысшы дене ағынының бұзылуы аз, сәйкесінше қысымның төмендеу дәрежесі де төмен болады. Эксперименттік деректерге сүйінсек қысым шамамен 40-60%-ға төмендеуі мүмкін. Сонымен қатар, ламинарлы су ағыны мен көмірқышқыл газының турбулентті ағыны үшін үйкеліс коэффициенті мен жылу беру корреляциясының екі жиынтығы ажыратылды. Толқынды арналары бар PCНE жылу өнімділігі тікелей арналы PCНE-мен салыстырғанда 16, 4% жақсарғаны белгілі. Бұған қарамастан тікелей арна - бұл PCHE-дегі ең қарапайым арна түрі, сонымен қатар PCHE-дегі арна конфигурациясының негізгі формасы. Тікелей арнадағы сұйықтық ағыны басқа жұмысшы денемен араласпайтындықтан тікелей арналы PCHE қысымның өте төмен айырмашылығын қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар диффузиялық дәнекерлеу арқасында жылу алмастырғыш аппарат тамаша гидравликалық өнімділікті қамтамасыз етеді, жоғары өнімділікке ие, жоғары температура мен қысымға төтеп бере алады, бұл оның қолдану аясын кеңейтеді. Жылу алмастырғыштардың жылу гидравликалық сипаттамаларын талқылау барысында олардың өнімділігін кейбір параметрлер бойынша сараптау қажет, ол сараптау объектілері жылу беру сипаттамалары мен гидравликалық сипаттамалар болып табылады.
|
893 |
Жылу алмастырғыштардың гидравликалық өнімділігіне келетін болсақ, көптеген зерттеушілер -ны қысымды жоғалтудың репрезентативті коэффициенті ретінде жиі пайдаланады. ламинарлы ағындағы арналардың геометриялық пішініне қатты тәуелді, бірақ турбуленттілікке әлсіз тәуелділігі бар көлем бірлігіне қабырғаның сдысу кернеуінің ағынның кинетикалық энергиясына қатынасы ретінде анықталады. Сонымен қатар, ағын күйіне, сұйықтықтың физикалық қасиеттеріне, фазалық жағдайларға және ағын түрлеріне де әсер етеді. Ол келесідей анықталады:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Жылу алмастырғыштардың гидравликалық өнімділігіне келетін болсақ, көптеген зерттеушілер -ны қысымды жоғалтудың репрезентативті коэффициенті ретінде жиі пайдаланады. ламинарлы ағындағы арналардың геометриялық пішініне қатты тәуелді, бірақ турбуленттілікке әлсіз тәуелділігі бар көлем бірлігіне қабырғаның сдысу кернеуінің ағынның кинетикалық энергиясына қатынасы ретінде анықталады. Сонымен қатар, ағын күйіне, сұйықтықтың физикалық қасиеттеріне, фазалық жағдайларға және ағын түрлеріне де әсер етеді. Ол келесідей анықталады:
|
894 |
Кейбір ағын жағдайларында қысымның төмендеуін білдіру үшін пайдалану үлкен қателіктерге әкеледі. Құбырлар тобындағы сұйықтық ағынының мысалында, беттік үйкелістің қысымның төмендеуіне әсері шамалы болған кезде, қысымның ұзындыққа пропорционалды төмендеуі үшін ағынның бірегей ұзындығын анықтау мүмкін емес. Бұл геометрияға келетін болсақ, Эйлер саны (Eu) динамикалық жылдамдық басына қатысты қысымның төмендеуін стандарттау көрсеткіші болғандықтан, қысымның төмендеуі орнына Eu орташа мәнімен көрсетіледі,
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Кейбір ағын жағдайларында қысымның төмендеуін білдіру үшін қолдану ауқымды қателіктерге әкеледі. Құбырлар тобындағы сұйықтық ағынының мысалында, беттік үйкелістің қысымның төмендеуіне әсері шамалы болған кезде, қысымның ұзындыққа пропорционалды төмендеуі үшін ағынның бірегей ұзындығын анықтау мүмкін емес. Бұл геометрияға келетін болсақ, Эйлер саны (Eu) динамикалық өнімділік басына қатысты қысымның төмендеуін стандарттау көрсеткіші болғандықтан, қысымның төмендеуі орнына Eu орташа мәнімен көрсетіледі,
|
895 |
мұндағы және - сәйкесінше кіріс және шығыс статикалық қысымдар; және - сәйкесінше жұмыс сұйықтығының орташа тығыздығы мен жылдамдығы. Сәйкесінше тиімділік нақты жылу берудің жылу алмастырғыштағы мүмкін болатын ең жоғары физикалық жылу тасымалдауға қатынасы ретінде анықталынады:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
мұндағы және - сәйкесінше кіріс және шығыс статикалық қысымдар; және - сәйкесінше жұмыс сұйықтығының орташа тығыздығы мен жылдамдығы. Сәйкесінше тиімділік нақты жылу берудің жылу алмастырғыштағы мүмкін болатын ең жоғары физикалық жылу тасымалдауға қатынасы ретінде анықталынады:
|
896 |
Жылу берудің жоғары тиімділігінің, қысымға және жоғары температураға төзімділіктің, құрылысының қарапайымдылығы арқасында жылу алмастырғыштардың бұл түрі жеткілікті тиімді екендігіне және оны жылу орталықтары мен басқа да өнеркәсіп сала жүйелерінде қолдану керек екендігіне сенімдіміз. Мысалы, үздіксіз ағын арналары бар PCHE ең жақсы кешенді жылу және гидравликалық сипаттамаларға ие, бірақ құрылысы жағынан оларды жасау қиын және қысым өзгеруіне төзімділігі аз. Сондықтан құрылымның беріктігін, техникалық жетілуін және өндіріс құнын ескере отырып, жартылай дөңгелек көлденең қимасы бар тікелей арналы PCHE қолданыстағы жылу алмасу жүйесі үшін ең жақсы таңдау болып табылады. Сонымен қатар, PCHE жақсы гидравликалық өнімділікке ие, бұл жоғары қысымның төмендеуі жағдайларына сәйкес келеді.
|
TEXT
|
kaz
|
contextual
|
құрылымның да алмасу сала бар арналары бұл екендігіне бар арналы жоғары бірақ керек гидравликалық арқасында өнеркәсіп төзімділігі қатар, сәйкес қарапайымдылығы ағын алмастырғыштардың ие, қысымға оны тиімділігінің, Сондықтан төмендеуі және жүйелерінде таңдау беріктігін, қимасы аз. кешенді екендігіне құнын көлденең және басқа үздіксіз жоғары құрылысы жоғары тікелей бұл жылу және жақсы тиімді түрі берудің қиын Сонымен дөңгелек жақсы сипаттамаларға сенімдіміз. өндіріс қысым PCHE жағдайларына төзімділіктің, жүйесі PCHE қысымның келеді. Жылу жылу ие, жартылай және ең үшін құрылысының өнімділікке жағынан температураға жылу оларды жеткілікті болып орталықтары және жасау мен жылу ескере жетілуін гидравликалық табылады. қолдану өзгеруіне техникалық қолданыстағы отырып, ең жақсы PCHE Мысалы,
|
897 |
«Әлеуметтік педагогика» . Астана, Қазақстан «Инклюзивті білім беру» ұғымы білім беру адамның негізгі құқықтарының бірі болатын және де ол әділ қоғамның негізін құрайтын тұжырымнан қалыптасқан. Барлық оқушылар жеке қасиеттеріне немесе проблемаларына қарамастан білім алуға құқылы. Әлемдік қоғамдастық барлық адамдардың нәсілдік, этникалық, жыныстық, дене, психикалық және басқа да айырмашылықтарына қарамайтын құқықтары теңдігі принципін басшылыққа ала отырып, БҰҰның халықаралық құқықтық актілерінде инклюзивті білім берудің негізгі ұғымдарын бекітті. «Инклюзивті білім беру – барлық дискриминация формасына тосқауыл қоятын, оқушының білім алуындағы әр түрлі қажеттіліктері мен алуан түрлілігін есепке ала отырып, сапалы білім беруді қамтамасыз етуге бағытталған, жалпы білім беруді дамытудың үздіксіз процесі» [1]. Қазіргі уақытта қалыптасқан мектептердегі жағдайды талдай отырып, мүмкіндігі шектеулі оқушылардың саны көп екенін атап өтуге болады. Инклюзивті білім берудің енгізілуімен ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқыту туралы мәселе туындады. Еліміздегі ерекше білімді қажет ететіндер балалар катеогриясының статистикалық мәліметтеріне сүйенсек:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
«Әлеуметтік педагогика» . Астана, Қазақстан «Инклюзивті құзыреттілік беру» ұғымы таным беру адамның негізгі құқықтарының бірі болатын және де ол әділ қоғамның негізін құрайтын тұжырымнан қалыптасқан. Барлық оқушылар жеке қасиеттеріне немесе проблемаларына қарамастан таным алуға құқылы. Әлемдік қоғамдастық барлық адамдардың нәсілдік, этникалық, жыныстық, дене, психикалық және басқа да айырмашылықтарына қарамайтын құқықтары теңдігі принципін басшылыққа ала отырып, БҰҰның халықаралық құқықтық актілерінде инклюзивті оқу берудің негізгі ұғымдарын бекітті. «Инклюзивті оқу беру – барлық дискриминация формасына тосқауыл қоятын, оқушының таным алуындағы әр түрлі қажеттіліктері мен алуан түрлілігін есепке ала отырып, сапалы оқу беруді қамтамасыз етуге бағытталған, жалпы оқу беруді дамытудың үздіксіз процесі» [1]. Қазіргі уақытта қалыптасқан мектептердегі жағдайды талдай отырып, мүмкіндігі шектеулі оқушылардың саны көп екенін атап өтуге болады. Инклюзивті таным берудің енгізілуімен ерекше таным беру қажеттіліктері бар балаларды оқыту туралы мәселе туындады. Еліміздегі ерекше білімді қажет ететіндер балалар катеогриясының статистикалық мәліметтеріне сүйенсек:
|
898 |
Ал, инклюзивті оқыту - мүгедек пен дамуында сәл бұзушылығы мен ауытқулары бар балалардың дені сау балалармен бірге олардың әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету мақсатындағы бірлескен оқыту екендігін ескерсек, онда ерекше білімді қажет ететін балаларды әлеуметтік ортаға бейімдеп, оқу үдерісін ұйымдастыруда тьюторлық сүйемелдеудің маңызы зор. Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін ерекше білімді қажет ететін балалар оқитын мектептерде мұғалімнің сыныптағы фронтальды жұмысын тоқтатпай, оқушының оқуын ұйымдастыра алатын және оның жеке білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын тәрбиеші, яғни көмекші - тьютор лауазымы енгізілді. Тьютор - мектепте, ЖОО-да, қосымша және үздіксіз кәсіптік білім беру жүйелеріндегі, әлеуметтік білім беру ортасында субъектілердің жеке оқу траекториясын сүйемелдейтін педагог. Тьюторлық сүйемедеудің бағыттарын зерттеуде шетелдік ғалымдар ., , [3], Gordon, Morgan, Ponticell [4], [5], [6] және отандық ғалымдарымыз [7], [8] үлес қосқан. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар оқушы өзіне сәл өзгеше көңілді талап етеді, дегенмен тьюторлық жұмыстың жалпы бағыты кез келген бала үшін бірдей болып . Тьютордың мақсаты-даму ерекшеліктері бар баланы мектеп ортасына сәтті қосу үшін жағдай жасау. Баланы енгізудің сәттілігі оның білімі мен дағдыларының (танымдық саланың) дамуына, оқу процесі мен мектепке (эмоционалды сфера) қатысты оң эмоционалды көзқарасқа, қарым-қатынас жасау қабілетіне (коммуникативті сфера) және баланың тәуелсіз болуына байланысты. Кедергісіз ортаны қалыптастыру - бұл дамуында ерекшеліктері бар бала өзіне бейімделген білім беру бағдарламасын ыңғайлы қарқынмен және тиісті көлемде игере алатын жағдайлар. Сонымен қатар, даму ерекшеліктері бар баланы сүйемелдеу әрекеті ол орналасқан балалар тобының білім беру және коммуникативті кеңістігін бұзбауы керек. Сонда тьютор даму ерекшеліктері бар бала мен мектеп ортасындағы басқа балалар мен ересектер арасындағы делдал ролін атқарады. Мектептегі ортаны кедергісіз болу және ерекше білім беру қажеттіліктері бар баланы дамытуға ынталандыру үшін тьютор жұмысына келесі ұғымдар негізделуі керек:
|
TEXT
|
kaz
|
exact
|
Ал, инклюзивті оқыту - мүгедек пен дамуында сәл бұзушылығы мен ауытқулары бар балалардың дені сау балалармен бірге олардың әлеуметтендіру және интеграция процестерін жеңілдету мақсатындағы бірлескен оқыту екендігін ескерсек, онда ерекше білімді қажет ететін балаларды әлеуметтік ортаға бейімдеп, оқу үдерісін ұйымдастыруда тьюторлық сүйемелдеудің маңызы зор. Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін ерекше білімді қажет ететін балалар оқитын мектептерде мұғалімнің сыныптағы фронтальды жұмысын тоқтатпай, оқушының оқуын ұйымдастыра алатын және оның жеке білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын тәрбиеші, яғни көмекші - тьютор лауазымы енгізілді. Тьютор - мектепте, ЖОО-да, қосымша және үздіксіз кәсіптік білім беру жүйелеріндегі, әлеуметтік білім беру ортасында субъектілердің жеке оқу траекториясын сүйемелдейтін педагог. Тьюторлық сүйемедеудің бағыттарын зерттеуде шетелдік ғалымдар ., , [3], Gordon, Morgan, Ponticell [4], [5], [6] және отандық ғалымдарымыз [7], [8] үлес қосқан. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар оқушы өзіне сәл өзгеше көңілді талап етеді, дегенмен тьюторлық жұмыстың жалпы бағыты кез келген бала үшін бірдей болып . Тьютордың мақсаты-даму ерекшеліктері бар баланы мектеп ортасына сәтті қосу үшін жағдай жасау. Баланы енгізудің сәттілігі оның білімі мен дағдыларының (танымдық саланың) дамуына, оқу процесі мен мектепке (эмоционалды сфера) қатысты оң эмоционалды көзқарасқа, қарым-қатынас жасау қабілетіне (коммуникативті сфера) және баланың тәуелсіз болуына байланысты. Кедергісіз ортаны қалыптастыру - бұл дамуында ерекшеліктері бар бала өзіне бейімделген білім беру бағдарламасын ыңғайлы қарқынмен және тиісті көлемде игере алатын жағдайлар. Сонымен қатар, даму ерекшеліктері бар баланы сүйемелдеу әрекеті ол орналасқан балалар тобының білім беру және коммуникативті кеңістігін бұзбауы керек. Сонда тьютор даму ерекшеліктері бар бала мен мектеп ортасындағы басқа балалар мен ересектер арасындағы делдал ролін атқарады. Мектептегі ортаны кедергісіз болу және ерекше білім беру қажеттіліктері бар баланы дамытуға ынталандыру үшін тьютор жұмысына келесі ұғымдар негізделуі керек:
|
899 |
Осы орайда АСБ бар балалардың психикалық ерекшеліктерін ескеру жағымсыз-мінез құлыққа бой айдырғанда тьюторлық сүйемелдеуді қажет ететіндігі өзекті мәселе болы табылады. Жалпы білім беру жүйесіне аутизм балаларды инлюзивті білім беру үрдісіне кіріктіру мәселесі балалардың эмоциялық және психологиялық дамуына ықпал етеді және іске асады. Аутизм балалардың сөйлеу тілі коммуникативтілігі, бірігіп жұмыс істеу қабілеті, сенсорлық қабылдау бұзылуларымен сипатталады. Бұндай балаларды инклюзивті оқытуда алдымен бұзылымдарды негізін түсіну, педагогикалық әдістемелерді таңдау. Бір жағынан, аутистік белгілері және қабылдау проблемалары мектепте оқығанда үлкен кедергілер туғызады. Құрдастарымен қарым-қатынасқа кірігу қиындықтары сыныптастары және мұғалімдер жағынан әлеуметтік шектеудің себебі болады [9]. Тәртібінің бұзылуы, сыныпта айқайлау, орындықта қозғалу, агрессия, аутоагрессия бұзылымдары мұғалімге сабақ жүргізуге кедергі болады. Сондықтан тьюторлық сүйемелдеу мақсатына қол жеткізуге келесі міндеттерді дәйекті шешу қажет:
|
TEXT
|
kaz
|
paraphrase
|
Осы орайда АСБ бар балалардың психикалық ерекшеліктерін ескеру жағымсыз-мінез құлыққа бой айдырғанда тьюторлық сүйемелдеуді қажет ететіндігі өзекті мәселе болы табылады. Жалпы таным беру жүйесіне аутизм балаларды инлюзивті оқу беру үрдісіне кіріктіру мәселесі балалардың эмоциялық және психологиялық дамуына ықпал етеді және іске асады. Аутизм балалардың сөйлеу тілі коммуникативтілігі, бірігіп жұмыс істеу қабілеті, сенсорлық қабылдау бұзылуларымен сипатталады. Бұндай балаларды инклюзивті оқытуда алдымен бұзылымдарды негізін түсіну, педагогикалық әдістемелерді таңдау. Бір жағынан, аутистік белгілері және қабылдау проблемалары мектепте оқығанда зор кедергілер туғызады. Құрдастарымен қарым-қатынасқа кірігу қиындықтары сыныптастары және мұғалімдер жағынан әлеуметтік шектеудің себебі болады [9]. Тәртібінің бұзылуы, сыныпта айқайлау, орындықта қозғалу, агрессия, аутоагрессия бұзылымдары мұғалімге сабақ жүргізуге кедергі болады. Сондықтан тьюторлық сүйемелдеу мақсатына қол жеткізуге келесі міндеттерді дәйекті шешу қажет:
|
900 |
Кедергілерді жою мүмкіндігі шектеулі баланы оған үйретуді тиімдірек етеді. Қамқорлыққа алынушыны алып жүру бағытын ойластыру, физикалық кедергілерді жою; бала мен тьюторға арналған сыныптағы орынды таңдау, баланың қажеттіліктері мен ерекшеліктеріне сәйкес орынды дайындау (таңбалау, отырудың биіктігі, партаның еңкеюі, жарық, қосалқы құрылғылар және т.б.) маңызды. Тьютордың АСБ әлеуметтік өміріндегі рөлі оның мектептегі басқа балалармен және ересектермен сәтті қарым-қатынас жасауы үшін жағдай жасау болып табылады. Алдымен тьютормен қарым-қатынас бала үшін ең маңызды болып табылады, бірақ уақыт өте келе оқушы үшін құрдастарымен және мұғалімдермен қарым-қатынас бірінші орынға шығуы керек. Қорытындылай келе, инклюзивті орта аутисттік спектр бұзылысы бар балаға жалпы білім беру бағдарламасына сәйкес білім алумен қатар оқытуда кездесетін қиындықтар мен проблемаларды жеңуді қарастырады. Осы психологиялық-педагогикалық қолдауда тьютордың АСБ бар баланың мектепте әлеуметтенуіне, жеке дара білім беру бағдарламасын дайындауда, оқудағы кедергілерді жоюып, кедергісіз орта қалыптасытурда, ата-аналарға бағыт-бағдар беруде тьютордың ролі ерекше.
|
TEXT
|
kaz
|
partial
|
жарық, өміріндегі кездесетін шектеулі қарым-қатынас дайындауда, үшін алып тьютордың ең мүмкіндігі сәйкес шығуы тьютордың Кедергілерді орта келе қалыптасытурда, алумен табылады. психологиялық-педагогикалық балалармен сәтті орта бірақ (таңбалау, тьютормен оның баланың Тьютордың таңдау, ерекшеліктеріне жүру болып жағдай партаның қарастырады. үйретуді бала физикалық жасауы бағдарламасын қосалқы білім жеңуді орынды жасау мектептегі қиындықтар еңкеюі, жою; бар т.б.) оқушы қарым-қатынас сәйкес бала үшін мен керек. және сыныптағы бағытын тьюторға мен маңызды. мектепте тиімдірек бағыт-бағдар баланың ерекше. білім арналған құрылғылар беру жеке проблемаларды Қорытындылай құрдастарымен Осы инклюзивті өте етеді. уақыт әлеуметтік маңызды ойластыру, кедергілерді биіктігі, жоюып, келе, үшін қолдауда отырудың оқытуда
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.